αντιμετωπίσει ο δημόσιος υπάλληλος, το σύνθετο εθνικό και ενωσιακό νομοθετικό πλαίσιο που έχει να εφαρμόσει ο δικαστής και τέλος τους συχνά συγκρουόμενους στόχους της ταχύτητας, της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας, που πρέπει να συγκεράσει η διοίκηση προκειμένου να παράξει έργο που θα υπηρετήσει τις ανάγκες της κοινωνίας.
Τελικά βέβαια, όλα αυτά έχουν αντίκτυπο στον πολίτη, αφού αυτός είναι ο πληρωτής και κατά κανόνα ο χρήστης των δημοσίων προμηθειών, υπηρεσιών και έργων.
Στις δημόσιες συμβάσεις, κριτήριο ανάθεσης αποτελεί η συμφερότερη προσφορά, βάσει της βέλτιστης σχέσης ποιότητας – τιμής. Αντίστοιχα, τη βέλτιστη νομοθεσία, αποτελεί η καθιέρωση μίας ποιοτικής και διάφανης διαδικασίας που θα εφαρμόζεται με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα.
Αυτόν τον στόχο προτίθεται να ικανοποιήσει το παρόν Σ/Ν και αυτό το επιχειρεί:
- αναμορφώνοντας τα διάφορα στάδια των δημοσίων συμβάσεων,
- προβλέποντας ταχείες και ευέλικτες διαδικασίες και
- εξασφαλίζοντας τις απαραίτητες θεσμικές εγγυήσεις.
Την ταχύτητα ως στόχο τη συναντούμε σε πολλά νομοσχέδια. Ειδικά, όμως, στις δημόσιες συμβάσεις είναι σύμφυτη με το δημόσιο συμφέρον.
Στην πράξη πολλές φορές βλέπουμε διαγωνισμούς να καθυστερούν τόσο πολύ, ώστε όταν κάποτε ολοκληρώνονται, τα υλικά να είναι πια παρωχημένα, οι μελέτες ανεπίκαιρες και τα μηχανήματα ξεπερασμένης τεχνολογίας.
Όπως αποδείχθηκε, ο υπό αναθεώρηση 4412/2016 καθιέρωνε χρονοβόρες και άκαμπτες διαδικασίες. Με την παρούσα, όμως, νομοθετική πρωτοβουλία επιδιώκεται η ολιστική αναμόρφωση του υφιστάμενου πλαισίου, με την υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων και ηλεκτρονικών μέσων.
Στα ειδικότερα ζητήματα:
- Αποτελεί πράγματι τομή η εφαρμογή, για 1η φορά, ενιαίου ενδίκου βοηθήματος για την αίτηση αναστολής εκτέλεσης και την αίτηση ακύρωσης κατά των αποφάσεων της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών, η οποία, παράλληλα με τη σύντμηση προθεσμιών στις διαδικαστικές πράξεις και στην έκδοση απόφασης, φιλοδοξεί να μειώσει δραστικά το χρόνο που απαιτείται για την έκδοση οριστικής δικαστικής κρίσης και γνωρίζουμε όλοι πόσο σημαντικό είναι αυτό στις διαδικασίες και στις επενδύσεις.
- Προβλέπεται εξάλλου η έκδοση προσωρινής διαταγής με συνοπτική αιτιολογία.
- Ενώ ρυθμίζεται και η επιστροφή του παραβόλου στον προσφεύγοντα που πετυχαίνει ακύρωση απόφασης της ΑΕΠΠ, και εκεί το παράβολο βέβαια μπορεί να φτάσει τις 15.000 ευρώ, αλλά και πολλαπλασιασμός του κόστους σε προφανώς απαράδεκτες ή αβάσιμες αιτήσεις.
Όμως, το σ/ν δεν θυσιάζει εγγυήσεις και δικαιώματα στο βωμό της επιτάχυνσης. Έτσι, από την άλλη:
- διευρύνει την αρμοδιότητα της ΑΕΠΠ και σε διαγωνισμούς για προμήθειες και υπηρεσίες άνω των 30.000 ευρώ, έναντι των 60.000 που ίσχυε μέχρι τώρα,
- εισάγει τη δυνατότητα ακρόασης ενώπιον της Αρχής,
- προβλέπει την υποχρέωση ανάρτησης της μελέτης κατασκευής για έργα πάνω από 1.000.000 ευρώ, για επαρκές διάστημα πριν από το διαγωνισμό.
Επιπλέον, ενισχύει τη δημοσιότητα, τονώνει τον ανταγωνισμό και ενθαρρύνει τη συμμετοχή μικρομεσαίων επιχειρήσεων:
α) με την εισαγωγή της έννοιας των «δημοσίων συμβάσεων ήσσονος αξίας», δηλαδή μέχρι τις 2.500 ευρώ, για τις οποίες προβλέπει ταχύτατες διαδικασίες ανάθεσης,
β) με την επέκταση της υποχρεωτικής χρήσης των ηλεκτρονικών εργαλείων σε συμβάσεις άνω των 30.000 ευρώ,
γ) με την ευχέρεια που δίνει στις μικρές αναθέτουσες αρχές να κρίνουν οι ίδιες αν διαθέτουν τεχνική επάρκεια, γεγονός που, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα επίβλεψης από πιστοποιημένους φορείς, τους επιτρέπει να προκηρύσσουν και να εκτελούν έργα χωρίς προβλήματα, ενώ παράλληλα τους δίνει τη δυνατότητα να συνάπτουν προγραμματικές συμβάσεις και να υποστηρίζονται από την Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών,
Σε σχέση τώρα με τα δημόσια έργα, είναι πολλές και καινοτόμες οι παρεμβάσεις που επιχειρούνται:
- η γρηγορότερη π.χ. εκκίνηση της δημοπράτησης έργων με χαμηλότερο βαθμό ωριμότητας και με την ανάληψη μέρους της ευθύνης από τον εργολάβο, αλλά και των έργων ειδικής σημασίας για την οικονομία της χώρας, όπως είναι οι αυτοκινητόδρομοι,
- η δυνατότητα ιδιωτικής επίβλεψης έργων και μελετών,
- η υποβολή των επιμετρήσεων -ως κανόνας πλέον- από τον ανάδοχο με τη συνεπαγόμενη ευθύνη του,
- η δυνατότητα διαιτητικής επίλυσης κάθε διαφοράς από την εκτέλεση της σύμβασης,
- η πρόσθετη αμοιβή για την έγκαιρη εκτέλεση του έργου,
- η πρόβλεψη ότι οι προσφορές με απόκλιση μεγαλύτερη από 10 ποσοστιαίες μονάδες από τις εκπτώσεις των παραδεκτών προσφορών, τεκμαίρονται ως χαμηλές και πρέπει να αιτιολογούνται, άρα και να διερευνηθούν. Για να αποφεύγονται έτσι οι υπερβολικές εκπτώσεις που συνήθως οδηγούν σε αδυναμία εκτέλεσης των έργων,
- αλλά και η ταπεινή ως διαδικαστική κατάργηση των κληρώσεων για την ανάδειξη των επιτροπών για τη διενέργεια των διαγωνισμών, από διάφορες υπηρεσίες, όπως ισχύει μέχρι σήμερα -γεγονός που προκαλούσε μεγάλη χρονοτριβή- και η επαναφορά της αρμοδιότητας συγκρότησής τους από άτομα της υπηρεσίας που δημοπρατεί το έργο.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, η διοίκηση χρειάζεται ευελιξία προκειμένου να μπορέσει η χώρα να απορροφήσει και γρήγορα και σωστά τα κονδύλια της νέας προγραμματικής περιόδου 2021 – 2027 και του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF), για να βρει η οικονομία μας την αναγκαία ώθηση.
Σ΄ αυτήν την κατεύθυνση, οι διατάξεις του Σ/Ν που κατατείνουν στην άρση στρεβλώσεων και στην απλοποίηση διαδικασιών, θα διευκολύνουν σημαντικά την υλοποίηση μικρών και μεγάλων έργων στη χώρα.
Ιδίως, όμως, στον τόπο μου, στη Δυτική Μακεδονία, που έχει να επιτελέσει πολλαπλάσιο αναπτυξιακό έργο και καλείται να απορροφήσει πρόσθετα κονδύλια από το ταμείο δίκαιης μετάβασης, είναι υπερπολύτιμη η ευελιξία που δίνεται στους αναπτυξιακούς οργανισμούς και στους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης.
Εν αναμονή κ. Υπουργέ, λοιπόν, της ειδικής στήριξης των επιχειρήσεων στη Δυτική Μακεδονία, που έμειναν για πολύ καιρό κλειστές λόγω της πανδημίας, θέλω να σας συγχαρώ εσάς και όλους τους συναρμόδιους Υπουργούς για το πολύ σημαντικό αυτό εγχείρημα, για το πολύ σημαντικό αυτό νομοθετικό έργο που θα δώσει πραγματικά την απαιτούμενη ώθηση για την υλοποίηση σημαντικών έργων στη χώρα μας στο πλαίσιο της επόμενης μετά covid εποχής. Σας ευχαριστώ πολύ.