Kόκκινο Νησί - ταινία | γράφει ο Ελισσαίος Βγενόπουλος
Μια ενηλικίωση ανάμεσα στην νοσταλγία και την ηθική
Ένα από τα πλεονεκτήματα του να είναι κανείς πολύ νέος είναι ότι τακτοποιεί, ακόμα και ασυνείδητα, τα πράγματα και τα ταξινομεί
με τέτοιο τρόπο τα γεγονότα,ούτως ώστε να μην εμποδίζουν την καλπάζουσα φαντασία του.
Το «Κόκκινο Νησί» του Ρομπέν Καμπιγιό, ο οποίος μας γοήτευσε με τους «120 Χτύπους το Λεπτό» ξεδιπλώνεται ως μια οπτικά και συναισθηματικά περίπλοκη αφήγηση ενηλικίωσης που διαδραματίζεται στη Μαδαγασκάρη της δεκαετίας του 1970. Στον πυρήνα της, η ταινία είναι ένας διαλογισμός για την αθωότητα, τη φαντασία και την απογοήτευση που έρχεται με την αναπόφευκτη αντιπαράθεση με τον κόσμο των ενηλίκων. Εξερευνά την εσωτερική ζωή ενός δεκάχρονου αγοριού που, όπως πολλά παιδιά, ζει στην ένταση μεταξύ της ζωντάνιας της φαντασίας του και της απογοητευτικής πραγματικότητας που αρχίζει να ξεδιπλώνεται γύρω του.
Το αγόρι, το όνομα του οποίου διατηρείται σκόπιμα ασαφές, είναι το υποκατάστατο τόσο μιας γενιάς παιδιών που ζουν σε έναν κόσμο που έχει διαμορφωθεί από τις αποικιακές κληρονομιές όσο και, σε κάποιο βαθμό, του ίδιου του Καμπιγιό, καθώς η ιστορία είναι ημι-αυτοβιογραφική. Σε μεγάλο μέρος της ταινίας, ο νεαρός πρωταγωνιστής παρουσιάζεται να περιηγείται στο παραδεισένιο περιβάλλον της Μαδαγασκάρης με μια αίσθηση θαυμασμού, φυγής και μια παιδική γοητεία για τα κόμικς. Ο κόσμος του είναι ένας κόσμος φαντασίας, που ορίζεται από το εξωτικό και άγνωστο τοπίο γύρω του, και οι ήρωές του προέρχονται από τις σελίδες των κόμικς που τροφοδοτούν τη φαντασία του. Υπάρχει μια απτή αίσθηση ελευθερίας και αχαλίνωτης περιέργειας που χαρακτηρίζει τις πρώτες του εμπειρίες.
Ωστόσο, ο παράδεισος που φαντάζεται το αγόρι είναι εύθραυστος. Διακριτικά αλλά δυναμικά, ο Καμπιγιό χρησιμοποιεί το σκηνικό του τέλους της αποικιοκρατίας για να διαβρώσει σιγά σιγά τη φαντασίωση του παιδιού. Χωρίς απροκάλυπτες πολιτικές δηλώσεις, η ταινία μας εξιστορεί πως η Ιστορία και η νοσταλγία συγκρούονται με τη λογική και την ηθική και εντάσσει την αφήγησή της στην πολύπλοκη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της Μαδαγασκάρης της δεκαετίας του 1970, μια εποχή κατά την οποία η αποικιακή επιρροή της Γαλλίας εξασθενούσε. Καθώς ο πρωταγωνιστής συνειδητοποιεί όλο και περισσότερο τους ενήλικες γύρω του, αρχίζουν να δημιουργούνται ρωγμές στο ειδυλλιακό όραμα του κόσμου που κάποτε είχε. Οι εντάσεις μεταξύ του λαού της Μαδαγασκάρης και των Γάλλων εποίκων διεισδύουν σταδιακά στη συνείδησή του, οδηγώντας σε αλλαγή της αντίληψής του.
Ο Καμπιγιό δημιουργεί αριστοτεχνικά αυτή τη μετάβαση από την αθωότητα στην απογοήτευση όχι μέσω βαριάς υπερέκθεσης, αλλά μέσω όσων μένουν ανείπωτα. Όπως και στο «120 Χτύπους το Λεπτό», έχει μια έντονη αίσθηση του συναισθηματικού βάρους της σιωπής, της υποβολής και του υπονοούμενου. Η ταινία παρασύρει το κοινό στην προοπτική του αγοριού αποκρύπτοντας κρίσιμες πληροφορίες, όπως ακριβώς και το ίδιο το αγόρι μένει συχνά στο σκοτάδι.
Ο ρυθμός της ταινίας αντανακλά αυτό το λεπτό ξετύλιγμα. Οι πρώτες σκηνές είναι γεμάτες με μια αίσθηση ανέμελης περιπέτειας, που καθοδηγείται από τη φαντασία του αγοριού και την ομορφιά του φυσικού τοπίου της Μαδαγασκάρης. Καθώς όμως η ταινία προχωρά, ο τόνος αλλάζει, γίνεται πιο υποτονικός και εσωστρεφής, αντικατοπτρίζοντας την αυξανόμενη συνειδητοποίηση του αγοριού για την πολυπλοκότητα του κόσμου. Ο ειδυλλιακός τροπικός παράδεισος, που κάποτε αποτελούσε παιδική χαρά για τη φαντασία του παιδιού, αποκτά όλο και μεγαλύτερη χροιά από τις σκοτεινές πραγματικότητες της εξουσίας, της εκμετάλλευσης και της πολιτισμικής μετατόπισης.
Το «Κόκκινο Νησί» του Ρομπέν Καμπιγιό, προσφέρει μια γόνιμη εξερεύνηση της παιδικής ηλικίας και της ιστορικής συνείδησης. Η ταινία λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα, αναμειγνύοντας την προσωπική μνήμη με τον ιστορικό προβληματισμό, αλλά στην καρδιά της παραμένει μια βαθιά συναισθητική απεικόνιση ενός νεαρού αγοριού που παλεύει με την οδυνηρή απώλεια της αθωότητας.
Μεγαλώνοντας όλοι μαθαίνουμε ότι η ενηλικίωση δεν συμβαίνει σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, αλλά είναι μια πνευματική κατάσταση που διαιωνίζεται ανάλογα με τις συγκυρίες και τις συνθήκες.