Από την «Πολιορκία» στο «Μεγαλέξανδρο» - Η ιστορία ενός χαμένου φιλμ των Γρεβενών - VETONEWS Ειδήσεις από Κοζάνη, Γρεβενά, Καστοριά, Πτολεμαΐδα, Φλώρινα, Μακεδονία και όλη την Ελλάδα

Αναζητά με πάθος το φιλμ όπου καταγράφηκε το πρώτο βλέμμα, η πρώτη κινηματογραφική ματιά στην περιοχή των Βαλκανίων. Ήταν οι Βλάχοι Μίλτος και Γιάννης Μανάκη από την Αβδέλλα Γρεβενών οι πρώτοι κινηματογραφιστές των Βαλκανίων που το 1905 δημιούργησαν τις περίφημες «Υφάντρες», την πρώτη ταινία ντοκιμαντέρ με πρωταγωνίστρια τη γιαγιά τους.

Εκατόν πέντε χρόνια μετά, ο Βαγγέλης Νικόπουλος, βραβευμένος ερευνητής της τοπικής ιστορίας των Γρεβενών από την Ακαδημία Αθηνών (2019), κρατώντας ανά χείρας μια φωτογραφία του 1961 από παλιά οικογενειακά αρχεία κατοίκων της περιοχής, όπου ντόπιοι εμφανίζονται ντυμένοι με γαλλικές στρατιωτικές στολές της εποχής της αποικιοκρατίας, ψάχνει να μάθει την ιστορία της. Από έρευνα που ακολουθεί προκύπτει ότι οι «στρατιώτες» ήταν κομπάρσοι της ταινίας «Πολιορκία», ενός φιλμ γαλλικής παραγωγής που γυρίστηκε το 1961 εξ ολοκλήρου στην γέφυρα Σπανού στα Γρεβενά. Ο Βαγγέλης Νικόπουλος ανακαλύπτει ότι το φιλμ που προβλήθηκε το 1962 στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης έχει χαθεί, δεν βρίσκεται στα αρχεία του Ελληνικού Φεστιβάλ, ούτε στα αρχεία της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, ούτε στα αρχεία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου αλλά κι ούτε στα ράφια της Γαλλικής ταινιοθήκης.

Από δημοσιεύματα της εποχής διαπιστώνει ότι πρόκειται για ταινία περιπέτειας όπου λαμβάνουν μέρος οι ηθοποιοί Τίτος Βανδής, -έλαβε το βραβείο ανδρικού ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης,- Μαριάννα Κουράκου, Αλέκα Παϊζη, Γιώργος Φούντας,  Μαλαίνα Ανουσάκη, Γιάννης Κοντούλης, Κώστας Μπαλαδήμας, Άννα Παϊτατζή, Κούλα Αγαγιώτου, Θάνος Κανέλλης, Φρίξος Νάσσου και Βασίλης Μεσολογγίτης.

Η ιστορία της ταινίας ξετυλίγεται στις γαλλικές αποικίες της νοτιοανατολικής Ασίας όπου ένα μικρό χωριό περικυκλώνεται από το στρατό του εχθρού που ζητάει εκδίκηση για το θάνατο ενός στρατιώτη. Το χωριό μπαίνει σε κλοιό πολιορκίας κι όσοι επιχειρούν να διαφύγουν εκτελούνται. Οι επιζώντες κάτοικοί του αποφασίζουν να κάνουν την ηρωική τους έξοδο και κατεβαίνουν μαζικά στο ποτάμι, απέναντι στις εχθρικές θέσεις, όπου αποδεκατίζονται από τα ομαδικά πυρά του εχθρού.

Ο Βαγγέλης Νικόπουλος που ως έφηβος μαθητής του Λυκείου έκανε σκασιαρχείο από το σχολείο του για να λάβει μέρος ως κομπάρσος στην βραβευμένη ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλο «Μεγαλέξανδρος» που μέρος της το 1979-80 γυρίστηκε στο χωριό Δοτσικό των Γρεβενών, ως άλλος Χάρβεϋ Καϊτέλ από «το Βλέμμα του Οδυσσέα» έβαλε ως στόχο ζωής να βρει το χαμένο φιλμ. Ένα μεγάλο ταξίδι περιπέτειας και αναζήτησης ξεκίνησε από τα Γρεβενά και συνεχίστηκε στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και τη Γαλλία (σε ένα δημοσιογράφο που είχε κάνει συνέντευξη αφιέρωμα στον Σκηνοθέτη Claude Bernard -Aubert που έχει φύγει από την ζωή). Το ταξίδι κατέληξε στην σύζυγο του σκηνοθέτη η οποία του έδειξε την μοναδική σωζόμενη κόπια της ταινίας.

Στο μεταξύ, σήμερα η Ελλάδα, με την βοήθεια οικονομικών κινήτρων και κινηματογραφικών υποδομών, μπορεί να προσελκύει κινηματογραφικούς παραγωγούς ώστε να πραγματοποιούν στην Ελλάδα τα γυρίσματα των ταινιών τους αλλά ποιο μπορεί να ήταν το κίνητρο το 1961 ώστε ένας Γάλλος σκηνοθέτης να’ ρθει στα ορεινά Γρεβενά για να γυρίσει την ταινία του στον παραπόταμο του Βενέτικου με φόντο το γεφύρι του Σπανού;

Ο Βαγγέλης Νικόπουλος εξηγεί στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ότι «ο άνθρωπος που έφερε τον Claude Bernard -Aubert στα Γρεβενά ήταν ο Κώστας Καραγιάννης» (γνωστός αργότερα από την εταιρία παραγωγής ταινιών Καραγιάννης- Καρατζόπουλος) που ήταν κι ο παραγωγός της ταινίας, ο οποίος γνώριζε τον σκηνοθέτη από τις σπουδές του στο Παρίσι. Εκείνη την εποχή σε κάθε γωνιά ενός ορεινού τοπίου της Ελλάδας, οι φιγούρες των κατοίκων αποτελούσαν από μόνα τους ένα ατόφιο σκηνογραφικό στοιχείο κι αυτό δεν το είχε αντιληφθεί μόνο ο παραγωγός Κ. Καραγιάννης αλλά και το ζεύγος Ζιλ Ντασέν και Μελίνα Μερκούρη που εκείνη την περίοδο, όπως μας αποκαλύπτει ο Βαγγέλης Νικόπουλος, «υποστήριξαν ακόμη και οικονομικά την παραγωγή της ταινίας».

Η μέχρι πρότινος χαμένη ταινία, μετά από 61 χρόνια θα προβληθεί στους σινεφίλ των Γρεβενών με τη προσθήκη ελληνικών υπότιτλων και με τη παρουσία όσων από τους συντελεστές της ταινίας βρίσκονται ακόμη εν ζωή, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «από τη Πολιορκία στον Μεγαλέξανδρο». Στο πλαίσιο αυτό, στις 28, 29 και 30 Αυγούστου, θα παρουσιαστεί αφιέρωμα στις κινηματογραφικές ταινίες που γυρίστηκαν στην περιοχή των Γρεβενών. Τις εκδηλώσεις διοργανώνει ο Σύλλογος Φίλων Φιλαρμονικής Γρεβενών «Ορφεύς», σε συνδιοργάνωση με τον Δήμο Γρεβενών και υπό την αιγίδα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Σημειώνεται ότι μεγάλο μέρος των γυρισμάτων της ταινίας «Μεγαλέξανδρος» του αείμνηστου Θεόδωρου Αγγελόπουλου, που βραβεύτηκε με το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, πραγματοποιήθηκε το 1979-80 στο Δοτσικό Γρεβενών. Ο Θωμάς Λάγγας πρόεδρος των απανταχού Δοτσικοτών αναφέρει ότι «ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κατά την διάρκεια των γυρισμάτων έμενε στο πατρικό του σπίτι», τον θυμάται «ως αθόρυβο και μοναχικό τύπο που με έναν καφέ στο χέρι κλεινόταν επί μακρόν στο βοηθητικό κουζινάκι του σπιτιού για να μελετήσει τις σημειώσεις του».

Ο Σάκης Αποστόλου που ήταν ένας από τους 6 κομπάρσους - ληστές της ταινίας, επισημαίνει, από την πλευρά του, ότι «το πολυπληθές συνεργείο με τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς, σε πείσμα του τότε νομάρχη, παρέμεινε για αρκετό καιρό εγκλωβισμένο στην πόλη των Γρεβενών, αφού με διάφορες δικαιολογίες ο ίδιος κωλυσιεργούσε στην διάνοιξη του δρόμου για να ανεβεί στο χωριό ο εξοπλισμός του κινηματογραφικού συνεργείου». Τελικά, ο δρόμος προς το Δοτσικό «άνοιξε» μετά από πρωτοβουλία τοπικών εργολάβων που πρόσφεραν τα μηχανήματά τους.

Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα των εκδηλώσεων και την προβολή της ταινίας «Πολιορκία», σε αυτήν θα παραβρεθούν, η πρωταγωνίστρια της ταινίας ηθοποιός Μαριάννα Κουράκου η οποία έχει παραχωρήσει μέρος του φωτογραφικού της αρχείου από τα γυρίσματα της ταινίας σε ειδική έκθεση που ετοιμάζουν οι διοργανωτές. Τέλος, στο πλαίσιο του αφιερώματος στον Θεόδωρο Αγγελόπουλο και την ταινία «Μεγαλέξανδρος», θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ «la Strada Per Dotsiko» που έκανε ο Ιταλός σκηνοθέτης Norman Mozzato κατά την διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας του Αγγελόπουλου.

Στις τριήμερες εκδηλώσεις των Γρεβενών θα παραβρεθούν η οικογένεια του σκηνοθέτη, οι διευθυντές φωτογραφίας Γιώργος Αρβανίτης και Ανδρέας Σινάνος, ο συμμετέχων στη ταινία Ιταλός ηθοποιός Brigio Montinaro, και η μοντέρ Donatella Baglivo. Οι διοργανωτές θα κλείσουν τις εκδηλώσεις με επισκέψεις όλων των πρωταγωνιστών στους χώρους γυρισμάτων, της «Πολιορκίας» στην Γέφυρα Σπανού και του «Μεγαλέξανδρου» στο χωριό Δοτσικό.