ΔΕΗ ΑΕ (ιδιωτική), Πρόωρη Απολιγνιτοποίηση και Mega Data Center: το Τυρί και η ….Φάκα στη Δυτική Μακεδονία! | γράφει ο Χρήστος Παπαγεωργίου* - VETONEWS Ειδήσεις από Κοζάνη, Γρεβενά, Καστοριά, Πτολεμαΐδα, Φλώρινα, Μακεδονία και όλη την Ελλάδα

(mega data center κλπ.), πολλοί κάτοικοι στη Δυτική Μακεδονία βλέπουν ακόμη το τυρί και αγνοούν τη …φάκα! Αναλυτικότερα:                                                                                                                                                                       

1. 1. Το τυρί είναι η υπόσχεση, αόριστη και έωλη, για ανέγερση  mega data center, ύψους επένδυσης €2,3 δις και ζήτησης ηλεκτρικής ισχύος αρχικά 300 MW με ενδεχόμενη  επαύξησή της, στο χώρο του ΑΗΣΑΔ.                                                                                                                           Η φάκα είναι η άμεση απόσυρση των περιβαλλοντικά συμβατών λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ στη Δ. Μακεδονία, εγκατεστημένης ισχύος 1985 MW (ΑΗΣΑΔ 3-310 MW, 4-310 MW          5-375 MW, Μελίτη 330 MW και νέα Πτολ/δα 5-660 MW) και με δυνατότητα συνεχούς νυχθημερόν διάθεσης καθαρής ηλεκτρικής ισχύος στο δίκτυο έως 1817 MW.                                                              Έτσι, «εξαϋλώνεται» το μοναδικό ρεαλιστικό εμπόδιο για τον ακώλυτο προσπορισμό υπερκερδών από το μπλοκ του εισαγόμενου φυσικού αερίου (φ.α) για την παραγωγή και εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.). Επισημαίνεται πως μετά την εξαγγελία της πρόωρης απολιγνιτοποίησης (23 ΣΕΠ 2019) από το σημερινό πρωθυπουργό και τη ραγδαία μείωση της συμμετοχής του εγχώριου λιγνίτη στο ηλεκτρικό ισοζύγιο (Η.Ι.) σε μονοψήφια ποσοστά,  παρατηρείται μετά τον ΑΥΓ 2021 και μέχρι τα τέλη 2024 εκτόξευση της τιμής της Η.Ε. στην εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά (σχετικό Νο1) στις υψηλότερες θέσεις μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.-27. Αποτέλεσμα της πανάκριβης Η.Ε. στη χώρα μας ήταν σε καταλυτικό βαθμό και η μεγάλη αύξηση των τιμών της συντριπτικής πλειοψηφίας των καταναλωτικών αγαθών.                                                                                                  Για την αντικατάσταση των λιγνιτικών ΑΗΣ προγραμματίζονται οι εξής επενδύσεις: -μικρές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο εισαγόμενο φ.α. που θα εγκατασταθούν στο χώρο της νέας υπερσύγχρονης, αλλά αποσυρόμενης, λιγνιτικής μονάδας Πτολ/δα 5, συνολικής ισχύος 350 MW, με ενδεχόμενη μελλοντική επαύξηση στα 500 έως 1000 MW.                                                                                                                                - μεγαΦ/Β πάρκα συνολικής ισχύος 2,1 GW που κατασκευάζονται σταδιακά σε εκτάσεις των  λιγνιτωρυχείων Πτολ/δας - Αμυνταίου της ΔΕΗ στη Δ. Μακεδονία.                                                  –έργα αντλησιοταμίευσης στο Ορ. Καρδιάς, ισχύος 320 MW για 8ωρη αποθήκευση και στο Ορ. Ν. Πεδίου, ισχύος 240 MW για 12ωρη αποθήκευση, αντίστοιχα.                                                                     –έργα αποθήκευσης Η.Ε. (μπαταρίες) ισχύος 300 MW συνολικά (Αμύνταιο, Μελίτη, Ακρινή και Καρδιά).                                                                                                                                          Επομένως, αποσύρονται 1985 MW ηλεκτρικής ισχύος από εγχώριο λιγνίτη και προγραμματίζεται η εγκατάσταση έως και 1000 MW από εισαγόμενο φ.α., παράλληλα με τη στοχαστική λειτουργία των ΑΠΕ με Φ/Β πάρκα, τη διακοπτόμενη υποχρεωτικά λειτουργία της αντλησιοταμίευσης και της αποθήκευσης (μπαταρίες) Η.Ε.                                                                                                                                                                     
2. Με την πιο πάνω απόφαση «περνάει» αβρόχοις ποσί η καταστροφική για τη χώρα και για τους  κατοίκους της Δ. Μακεδονίας, ιδιαίτερα, οριστική δέσμευση και απαξίωση εν δυνάμει εύφορης γεωργικής έκτασης 51.500 στρ από την ιδιωτική, από τα τέλη 2021,  ΔΕΗ ΑΕ για την εγκατάσταση μεγα Φ/Β πάρκων, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα της γερμανικής εταιρείας RWE στη συνεργασία της με τη ΔΕΗ, όπως αναλύεται στο σχετικό Νο 2. Παράλληλα, προγραμματίζεται η διαχρονική κατακράτηση από τη ΔΕΗ δεκάδων εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού από τα δυσεύρετα, ήδη, υδατικά αποθέματα της ευρύτερης των ορυχείων Πτολ/δας περιοχής για την αντλησιοταμίευση. Επιπρόσθετα, για τις ανάγκες της αντλησιοταμίευσης θα αντλούνται υποχρεωτικά αρκετά εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού από το υδροηλεκτρικό φράγμα Πολυφύτου σε απόσταση 16 χλμ. και υψομετρική διαφορά  >400μ., λόγω του υφιστάμενου εδαφικού αναγλύφου, αφού είναι ανεπαρκείς οι ποσότητες νερών που εισρέουν στο χώρο των  ορυχείων Καρδιάς και Νοτίου Πεδίου, όπως επεξηγείται στο σχετικό Νο2                                                                                                                               Επομένως, δεσμεύονται  υπερπολύτιμοι πόροι «γη και ύδωρ» στο χώρο των ορυχείων του Λιγνιτικού Κέντρου Δ. Μακεδονίας (ΛΚΔΜ)/ΔΕΗ ΑΕ, ενώ δεν προβλέπονταν στις υφιστάμενες μέχρι «χθες» σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, δηλ. στις Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) για τη λειτουργία των ορυχείων της ΔΕΗ στην περιοχή Πτολ/δας (ΑΕΠΟ/ΥΠΕΚΑ, 9-11-2011,  Αρ. Πρ. οικ. 133314/2929) και  Αμυνταίου (ΑΕΠΟ, 07.04.2021, ΔΙΠΑ/33466/2301/). Έτσι, αποστερείται η μελλοντική  απασχόληση χιλιάδων ανέργων νέων της ευρύτερης περιοχής στον πρωτογενή αγροτικό και διατροφικό τομέα.                                                                                                                                                  

3.Τονίζεται, ιδιαίτερα, ότι οι χώρες της Ε.Ε.- 27, Γερμανία, Πολωνία και Τσεχία που έχουν ισχυρή βιομηχανική παράδοση και σχεδιάζουν τη δική τους απολιγνιτοποίηση για την περίοδο 2038 έως 2050, παράγουν ακόμη και σήμερα πολύ μεγαλύτερες ποσότητες Η.Ε. από  ίδιους γαιάνθρακες συγκριτικά με το εισαγόμενο φ.α. Ενδεικτικά αναφέρεται για το 2022 η παραγωγή Η.Ε. σε TWh στις πιο πάνω χώρες από γαιάνθρακα και φ.α. ανά χώρα, αντίστοιχα: Γερμανία (180 – 95,62), Πολωνία (124,70 – 13,28), Τσεχία (36,90 – 4,87), ενώ στην Ελλάδα αντίστροφα (5,80 – 19,14).                                                                                                                                Στην Ελλάδα, εάν οι συμβατές περιβαλλοντικά λιγνιτικές μονάδες συνεχίσουν να λειτουργούν σύμφωνα με το πρότυπο των πιο πάνω χωρών ως μονάδες βάσης, τότε υπερεπαρκούν να υποστηρίξουν και τη λειτουργία του mega data center οποτεδήποτε αυτό κατασκευαστεί στην περιοχή, χωρίς την ανάγκη πρόσθετων επενδύσεων για νέες μονάδες με εισαγόμενο φ.α., μεγαΦ/Β πάρκα και αντλησιοταμίευση  στα ορυχεία.                                                      Σε αντίθετη περίπτωση θα απαξιωθούν εξαιτίας της πρόωρης και βίαιης απολιγνιτοποίησης στο ΛΚΔΜ βεβαιωμένα λιγνιτικά αποθέματα τουλάχιστο 505 εκ. τον. με μέση Κατώτερη Θερμογόνα Ικανότητα (Κ.Θ.Ι.) 1.380 kcal/kg, ισοδύναμα με ~ 500 εκατ. βαρέλια αξίας ~40 δις ευρώ. Επιπλέον, θα αυξηθεί η ήδη υψηλή ανεργία στην περιοχή, δεδομένου ότι τα νέα έργα (Φ/Β, αντλιοστάσια, μπαταρίες και data center), λόγω του στατικού των χαρακτήρα απαιτούν πολύ μικρότερο αριθμό εργαζομένων κατά τη λειτουργία τους, συγκριτικά με την καταργούμενη σημερινή λιγνιτοενεργειακή δραστηριότητα.                                                                                                                                                                                                                                                              

4.Πριν λίγες, μόλις, ημέρες (28 ΑΠΡ 2025) συνέβη το πολύ σπάνιο φαινόμενο του καθολικού blackout στο δίκτυο μεταφοράς Η.Ε. στην Ιβηρική χερσόνησο (Ισπανία και Πορτογαλία). Αναμένεται, βέβαια, η τελική έκθεση για τα ακριβή αίτια του blackout της Ιβηρικής, τα πραγματικά δεδομένα και για τις συνθήκες που επικρατούσαν στο δίκτυο μεταφοράς Η.Ε. Ωστόσο, είναι κοινό μυστικό μεταξύ των ειδικών της μεταφοράς Η.Ε., κι όχι μόνο, πως η μεγάλη ανισορροπία στην παραγωγή Η.Ε. από ΑΠΕ ως προς την αντίστοιχη σύγχρονη ζήτηση Η.Ε., σε συνδυασμό με τη σημερινή αδυναμία τεχνικοοικονομικής αποθήκευσης της παραγόμενης (στοχαστικής) Η.Ε. από ΑΠΕ στο διασυνδεδεμένο σύστημα (Δ.Σ.) μεταφοράς Η.Ε., αποτελούν τα κύρια αίτια για αυτό το  τρομακτικό συμβάν.                                                                                                                            Άραγε, το πολύκροτο και ανησυχητικό blackout στην Ιβηρική θα ληφθεί σοβαρά υπόψη από τους κυβερνώντες στην Ελλάδα, ώστε να αναθεωρήσουν την πολιτική της πρόωρης και βίαιης απολιγνιτοποίησης;                                                                                             Υπενθυμίζονται  για πολλοστή φορά οι γνωστές μόνιμες παθογένειες του ηλεκτρικού ισοζυγίου (Η.Ι.) της Ελλάδας, δηλ. η μεγάλη μεταβλητότητα και αναξιοπιστία στην παραγωγή Η.Ε. από ΑΠΕ και ιδίως από ανεμογεννήτριες (Α/Γ), η μη αξιοποίηση αδιάλειπτων και σταθερών ΑΠΕ όπως γεωθερμία και βιομάζα παρά το εγχώριο πλούσιο δυναμικό, η αδυναμία αποθήκευσης ικανών ποσοτήτων Η.Ε με οικονομικούς όρους στο διασυνδεδεμένο σύστημα (Δ.Σ.) και η μικρή συγκριτικά ισχύς των διασυνδέσεων με τις γειτονικές της Ελλάδας χώρες για ανταλλαγές Η.Ε.  Δυστυχώς, η ριζική τεχνικοιοκονομική  αντιμετώπιση των παθογενειών του ελληνικού Η.Ι. αλλά και στη Βαλκανική γενικότερα με τα υφιστάμενα δίκτυα μεταφοράς Η.Ε., απαιτεί τεράστιες επενδύσεις και χρόνο 10ετιών.                

5. Επισημαίνεται, ακόμη, ότι το ευρύτερο της χώρας μας περιβάλλον διαγράφεται ιδιαίτερα ζοφερό εάν αναλογιστούμε τη νεφελώδη ενεργειακή προοπτική της Ε.Ε.-27 εξαιτίας της πολύ υψηλής εξάρτησής της από εισαγόμενους ενεργειακούς πόρους, την πολιτική ρευστότητα στην ανατολική Μεσόγειο – Μέση Ανατολή, την Ρωσοουκρανική σύγκρουση, τις αλλαγές που συντελούνται σε πλανητικό επίπεδο με τη νέα πολιτική προστατευτισμού των ΗΠΑ,  τη συνεχή ισχυροποίηση των BRICS κλπ. Τα δεδομένα αυτά επιβάλλουν την αναγκαιότητα της μέγιστης δυνατής στήριξης της Ελλάδας σε εγχώριους ενεργειακούς πόρους, όπως τις ΑΠΕ, τα υδροηλεκτρικά έργα (ΥΗΣ), το λιγνίτη καθώς και την επίσπευση της ολοκλήρωσης των ερευνών για την ανεύρεση εκμεταλλεύσιμων υδρογονανθράκων.                                                                                                     Ας μην ξεχνούμε ότι στο παρελθόν, π.χ. στη δεκαετία 1996-2005 η χώρα μας είχε τη φθηνότερη Η.Ε. στην τότε Ε.Ε.-15 χάρις στην υψηλή συμμετοχή (80%) των εγχώριων πόρων (λιγνίτης, ΑΠΕ - νερά) στο Η.Ι., ενώ από τις ακριβότερες στην Ε.Ε.-27 στο διάστημα ΑΥΓ 2021 έως ΔΕΚ 2024 με λιγότερους, όμως, εγχώριους πόρους στο Η.Ι. (~48%), αντίστοιχα.                      Επιπλέον, ο βαθμός εξάρτησης  της χώρας μας από εισαγόμενους ενεργειακούς πόρους στο συνολικό ενεργειακό της ισοζύγιο ήταν 78% το 2000 έναντι 57,8% του μ.ο. της Ε.Ε., ενώ το 2022 ήταν 86,7% στη χώρα μας και 64,4% στην Ε.Ε.-27, αντίστοιχα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Ε.Ε. -27 (πηγή eu energy in figures-MJAB24001ENN, p. 73).
6. Τα πιο πάνω δεδομένα συνηγορούν στην παράταση της απολιγνιτοποίησης με τη σταδιακή απόσυρση των συμβατών περιβαλλοντικά λιγνιτικών μονάδων σε βάθος 25ετίας, σύμφωνα με το πρότυπο, π.χ. της Πολωνίας, ώστε να διασφαλιστεί η οικονομικότητα και η ασφάλεια της ηλεκτρικής τροφοδοσίας της χώρας, όπως αναλύεται στις προτάσεις του σχετικού Νο3. Συγχρόνως, εξασφαλίζεται ικανός χρόνος για την ομαλή αναπτυξιακή μετάβαση της περιφέρειας της Δ. Μακεδονίας στη μετά λιγνίτη εποχή, χωρίς να οδηγηθεί οριστικά στον εξελισσόμενο, ήδη, στην περιοχή οικονομικό και κοινωνικό ακρωτηριασμό.                                                                                                                                                      Το αφήγημα για μεγάλη ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής υδρογόνου στην περιοχή στα πλαίσια της πρόωρης απολιγνιτοποίησης έχει καταρρεύσει πριν καν ξεκινήσει, ενώ σήμερα προβάλλεται έντεχνα το νέο αφήγημα της τεχνητής νοημοσύνης στα πλαίσια του  mega data center, για το οποίο υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις ακόμη και από διάσημους γκουρού της πληροφορικής στη δυτική ακτή των ΗΠΑ.                                                                                                                                                           Η επιλογή του χώρου του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου για την εγκατάσταση του mega data center έγινε προφανώς και με σκοπό να καταργηθεί ταχύτατα η λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων Νο3, 4 και 5 ώστε να μην αποτελούν εμπόδιο στα συμφέροντα του μπλοκ παραγωγής και εμπορίας Η.Ε. με εισαγόμενο φ.α., όπως προαναφέρθηκε. Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλα «οικόπεδα» της ΔΕΗ στην περιοχή, όπως γύρω από τον ΑΗΣ Καρδιάς, τον ΑΗΣ Αμυνταίου αλλά και σε άλλες θέσεις, κατάλληλα για εγκατάσταση mega data center, ώστε να μην διακοπεί πρόωρα η λειτουργία των μονάδων 3, 4 και 5 του ΑΗΣΑΔ, αλλά να συνεισφέρουν ενεργά στο ελληνικό ισοζύγιο Η.Ι. με την παράταση της απολιγνιτοποίησης.                                                                         Ιδού, λοιπόν, η Ρόδος, ιδού και το πήδημα, για τη ΔΕΗ ΑΕ ή, ακόμη καλύτερα, «και τούτο ποείν, κακείνο μη αφιέναι», όπως έλεγαν οι αρχαίοι έλληνες!

ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ,                                                                                                                                    Μηχανικός Μεταλλείων – Μεταλλουργός Ε.Μ.Π                                                                                                τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ/ΔΕΗ ΑΕ και τ. μέλος ΔΣ ΔΕΗ ΑΕ.                         Κοζάνη  8 ΜΑΙΟΥ 2025                                                                                                                                                                                                          

Σχετικά:                                                                                                                                                      -No 1: Μεσοσταθμική Τιμή Αγοράς Η.Ε.

-Νο2: Χρ. Παπαγεωργίου, « Βίαιη Απολιγνιτοποίηση  - «Τίτλοι Τέλους» για τη Δ. Μακεδονία από την Ιδιωτική ΔΕΗ ΑΕ», https://www.energia.gr/article/229243/viaih-apolignitopoihsh-titloi-teloys-gia-th-d-makedonia-apo-thn-idiotikh-deh-ae.

-Νο3: Χρ. Παπαγεωργίου, « ΕΛΛΑΔΑ 2025 - Αδιέξοδη Ηλεκτρενεργειακή Πολιτική - Δυτική Μακεδονία Ώρα Μηδέν !», https://kozani.tv/index.php/120093.