Ο ΑΡΘΟΥΡΟΣ ΖΕΡΒΟΣ ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΔΕΗ ΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΟΪΚΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΕΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ - VETONEWS Ειδήσεις από Κοζάνη, Γρεβενά, Καστοριά, Πτολεμαΐδα, Φλώρινα, Μακεδονία και όλη την Ελλάδα

 

Ανέμενε την ισχυρή πίεση της τρόικας για την απελευθέρωση της αγοράς, αφού «τα προηγούμενα δέκα χρόνια η ΔΕΗ αλλά και οι κυβερνήσεις διαχρονικά, δεν είχαν κάνει απολύτως τίποτα πετώντας τη μπάλα στην κερκίδα», αλλά θεωρεί πως η πώληση μονάδων έχει αποδειχθεί αποτυχημένη επιλογή. Oσο δε για την πώληση των δικτύων, χαρακτηρίζει τις σχετικές πιέσεις «τραβηγμένες» από πλευράς ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου και κοινοτικής δικαιοδοσίας.

 

«Πολλοί δύσκολοι. Με πολύ άγχος και καταπόνηση, φυσική και νοητική. Παρ'Α όλα αυτά, το όλο σκηνικό είναι ιδιαίτερα προκλητικό, ακριβώς διότι η ΔΕΗ είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση της Ελλάδας και είναι συνδεδεμένη με την Ελλάδα. Είναι ένα μέρος της ιστορίας μας. Και αυτό κάνει την προσπάθεια πολύ ενδιαφέρουσα».

 

«Σε ένα χρόνο από σήμερα η ΔΕΗ θα είναι μια διαφορετική επιχείρηση.

Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες ζητημάτων. Το ένα είναι αυτό που ήδη γνωρίζαμε, δηλαδή η εφαρμογή του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου και το δεύτερο είναι οι αλλαγές που θα προκύψουν λόγω του μνημονίου. Βέβαια τα δύο συνδέονται γιατί έχουν να κάνουν με την απελευθέρωση της αγοράς.

Σε ό,τι αφορά τον διαχωρισμό της ΔΕΗ στο πλαίσιο του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου υπάρχουν, ακόμη, πολλές ασάφειες. Η οδηγία δίνει τρεις επιλογές και είναι θέμα της κυβέρνησης να αποφασίσει.

Η ΔΕΗ παγίως και σε όλα τα επίπεδα έχει ταχθεί υπέρ του λειτουργικού και νομικού διαχωρισμού των δικτύων, απορρίπτοντας τον ιδιοκτησιακό. Το βέβαιο είναι ότι το κομμάτι των δικτύων θα πρέπει να αυτονομηθεί. Θα γίνει μία εταιρία, 100% θυγατρική της ΔΕΗ, η οποία θα έχει το δίκτυο, δηλαδή τα πάγια και τους εργαζομένους.

Στον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό αυτή η εταιρία πουλιέται. Δεν ξέρω ποιος θα αγόραζε μια τέτοια εταιρία, θα μπορούσε, για παράδειγμα, να την πάρει το κράτος, αλλά δεν νομίζω ότι η κυβέρνηση θα πάει προς αυτήν την κατεύθυνση.

Το σχήμα που επιλέγουμε, ως ΔΕΗ, προβλέπει ότι τα δίκτυα, τόσο αυτά που ελέγχει σήμερα η ΔΕΗ όσο και αυτά που ελέγχει ο ΔΕΣΜΗΕ, εντάσσονται σε μία νέα εταιρία, 100% θυγατρική της ΔΕΗ, η οποία δεν έχει σε τίποτα να κάνει με τη λειτουργία της αγοράς. Αυτή η εταιρία, με βάση τη φιλοσοφία της οδηγίας, έχει κάποιους κανόνες λειτουργίας εξαιρετικά περίπλοκους και αυστηρούς, ώστε η “μαμά ΔΕΗ” να μην παρεμβαίνει στη λειτουργία της. Για παράδειγμα, το management δεν μπορεί να είναι της ΔΕΗ και δεν μπορεί να είναι πρόσωπα που προέρχονται από τη ΔΕΗ. Παρ'Α όλα αυτά η ιδιοκτησία, τα κέρδη κ.λπ., θα παραμείνουν στον όμιλο της ΔΕΗ».

 

«Μπορεί να έχει κέρδη. Είναι το λεγόμενο μονοπωλιακό κομμάτι, το οποίο εισπράττει ό,τι πληρώνουμε στον λογαριασμό μας για τις χρεώσεις δικτύων. Αν, λοιπόν, η ΔΕΗ επενδύσει 100 ευρώ για να δημιουργήσει δίκτυο, θα πάρει πίσω την επένδυσή της στη λογική της απόσβεσης και απόδοσης των κεφαλαίων της. Αυτό της δίνει ένα κέρδος της τάξης του 8%. Aρα, ένα λογικό και σταθερό κέρδος, με το οποίο δεν μπορείς να παίξεις, αλλά δεν μπορείς και να χάσεις. Δεν θα είναι η εταιρία που θα κάνει φοβερά κέρδη, αλλά έχει ένα σταθερό έσοδο, το οποίο το έχει και σήμερα η ΔΕΗ μέσω των δικτύων.

Στις εταιρίες αυτού του τύπου στο εξωτερικό επενδύουν pension funds που θέλουν σταθερές αποδόσεις. Πολλές εταιρίες στο εξωτερικό, ακόμη και αυτές που είχαν επιλέξει να πάνε προς την κατεύθυνση που σας περιέγραψα προηγουμένως, όπως η γερμανική EON, πρόσφατα πούλησαν τα δίκτυα. Φαντάζομαι ότι, επιχειρηματικά, η εκτίμησή τους ήταν πως με τα λεφτά αυτά θα μπορούσαν να κάνουν επενδύσεις περισσότερο αποδοτικές».

 

«Εδώ υπάρχει ζήτημα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει δικαιοδοσία να πει στην ελληνική κυβέρνηση να κάνει αυτό ή εκείνο. Υπάρχει μια οδηγία η οποία δίνει τρεις ισοδύναμες λύσεις και δίνει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να διαλέξουν όποια από τις τρεις λύσεις θέλουν. Αυτό λέει η οδηγία. Aρα, θεσμικά η Επιτροπή δεν μπορεί με κανένα τρόπο να πει κάτι διαφορετικό. Για αυτό και οι πρόσφατες δηλώσεις του επιτρόπου Ενέργειας ήταν πολύ προσεκτικές.

Σε αυτό το σημείο όμως υπεισέρχεται η τρόικα, η οποία προφανώς δεν δεσμεύεται από το θεσμικό πλαίσιο της Κοινότητας».

 

«Oχι, καμία προειδοποίηση. Βεβαίως ήμουν σίγουρος ότι θα έρθει η πίεση, αλλά δεν φανταζόμουν αυτή τη μορφή. Hμουν σίγουρος ότι θα έρθει διότι η Ελλάδα, την τελευταία δεκαετία, δεν έχει κάνει απολύτως τίποτα για την απελευθέρωση της αγοράς.

Είναι αυτό που λέω, ότι έριχνε την μπάλα στην κερκίδα, τόσο η κυβέρνηση όσο και η ΔΕΗ. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις, διαχρονικά.

Hταν βέβαιο, λοιπόν, ότι με αυτή την ευκαιρία η Κοινότητα θα ερχόταν και θα έλεγε: “Παιδιά θα κάνετε τώρα ό,τι δεν έχετε κάνει μέχρι τώρα. O,τι θα έπρεπε να έχετε κάνει και δεν έχετε κάνει”. Hταν μοναδική ευκαιρία για κάτι τέτοιο και το περίμενα. Δεν περίμενα τη μορφή που πήρε η πίεση διότι πραγματικά ξεπερνά τις δικαιοδοσίες της Κοινότητας. Βγαίνει εκτός κοινοτικού πλαισίου.

Βέβαια, το τελικό κείμενο του συμπληρωματικού μνημονίου είναι πολύ προσεκτικό και δεν αναφέρει τίποτα από αυτά που ειπώθηκαν προφορικά.

Πιστεύω, ωστόσο, ότι αυτό ήταν σε ένα βαθμό διαπραγματευτικό τερτίπι. “Σε υποβάλω σε ένα σοκ. Και μετά κάνουμε πίσω μαζί, για να φθάσουμε εκεί που από την αρχή είχα στο μυαλό μου ότι θα πρέπει να πάει το όλο ζήτημα”.

Παρ'Α όλα αυτά, η ανακίνηση τόσο του ιδιοκτησιακού διαχωρισμού, όσο και της πώλησης του 40% της παραγωγής της ΔΕΗ, ήταν τραβηγμένη από πλευράς κοινοτικής διαδικασίας. Δεν είναι στη δικαιοδοσία της Κοινότητας να επιβάλει κάτι τέτοιο, αν και η τρόικα βέβαια έχει άλλες δικαιοδοσίες. Πάντως το συμπληρωματικό μνημόνιο είναι προσεκτικό και στο θέμα της πώλησης μονάδων. Λέει ότι θα πρέπει να ανοίξει η λιγνιτική αγορά.

Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης λοιπόν, η κυβέρνηση είπε ότι δεν θεωρεί την πώληση μονάδων την καλύτερη λύση και η τρόικα από την πλευρά της ζήτησε ισοδύναμες λύσεις για το άνοιγμα της αγοράς. Aρα, αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση αναζητεί τρόπους να αποφύγει την πώληση μονάδων, στον βαθμό που δεν επικροτεί κάτι τέτοιο. Και δεν το επικροτεί, όπως ειπώθηκε το καλοκαίρι».

 

«Ως ΔΕΗ, αλλά και εγώ προσωπικά, δεν το επικροτώ σίγουρα. Πιστεύω ότι είναι λάθος όχι μόνο από άποψη προστασίας της επιχείρησης, που προφανώς είναι ένα μεγάλο ζήτημα, αλλά και ως διαδικασία. Υπάρχουν ελάχιστα παραδείγματα επιτυχίας και πολλά παραδείγματα αποτυχίας, εκεί που προσπαθήθηκε να γίνει με βίαιο τρόπο το άνοιγμα της αγοράς. Γιατί πρόκειται περί βίαιου ανοίγματος.

Η κυβέρνηση, για να αντιπαρατεθεί σε αυτό, θα πρέπει να βρει ισοδύναμες λύσεις. Και εδώ τα πράγματα δεν είναι καθόλου προφανή. Η Κοινότητα επιμένει ήδη από το 2008 στο άνοιγμα νέων λιγνιτωρυχείων που θα δοθούν σε ιδιώτες ώστε να έχουν τη δυνατότητα λιγνιτικής παραγωγής και να υπάρξει ανταγωνισμός και σε αυτό το επίπεδο με τη ΔΕΗ.

Το ζήτημα δεν είναι καθόλου απλό. Το καλοκαίρι του 2008 ετέθη για πρώτη φορά και ξεσηκώθηκαν οι κοινωνίες στη Δράμα και την Ελασσόνα.

Σήμερα η υπουργός Περιβάλλοντος, για λόγους που σχετίζονται με αυτά που πιστεύει, και εγώ προσωπικά συμφωνώ μαζί της, απορρίπτει την προοπτική ανοίγματος νέων λιγνιτωρυχείων. Λέω ότι συμφωνώ προσωπικά με την κ. Μπιρμπίλη, αν και για τη ΔΕΗ το πιο ήπιο σενάριο θα ήταν να ανοίξουν η Ελασσόνα και η Δράμα, να πάνε οι ιδιώτες να αναπτύξουν τις μονάδες τους και να μην πειραχθεί η επιχείρηση. Παρ'Α όλα αυτά θεωρώ ότι το να ανοίξεις νέα λιγνιτωρυχεία σήμερα είναι ένα πρόβλημα τόσο σε ό,τι αφορά την ενεργειακή πολιτική, όσο και σε σχέση με τους πολίτες των περιοχών.

Aρα δεν πάμε σε πώληση, δεν ανοίγουμε νέα λιγνιτωρυχεία πέραν της Βεύης, που ούτως ή άλλως ήταν ιδιωτικό λιγνιτωρυχείο, θα πρέπει να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις και οι επιλογές είναι πολύ περιορισμένες.

Σε πολλά κράτη για το άνοιγμα της αγοράς έχει επιλεγεί η λύση των virtual power auctions, εικονικές δημοπρασίες ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι θα διατεθεί σε ιδιώτες ένα κομμάτι από τη λιγνιτική παραγωγή της ΔΕΗ σε μια τιμή που θα περιλαμβάνει το κόστος και ένα μικρό κέρδος.

Πρόκειται για ένα κατασκεύασμα, που για τη ΔΕΗ δεν έχει οικονομικό ενδιαφέρον. O,τι και να γίνει βέβαια, για τη ΔΕΗ δεν είναι ενδιαφέρον. Είναι σαφές ότι θα είναι εναντίον της, αλλά είναι κάτι αναγκαστικό».

«Νομίζω ότι πρέπει να αντιδράσει κάνοντας άλλα πράγματα. Eναντι των εικονικών πωλήσεων ενέργειας θα μπορούσε να προχωρήσει σε ανταλλαγή μονάδων, η οποία επίσης θα είναι εικονική. Δεν είναι αναγκαίο να γίνει ιδιοκτησιακή ανταλλαγή. Κάτι τέτοιο, αν και θα μπορούσε να υλοποιηθεί, σε βάθος χρόνου είναι εξαιρετικά περίπλοκο και χρονοβόρο. Αρχικά μπορεί να γίνει με ανταλλαγή ενέργειας, η οποία να ταυτίζεται με κάποιους σταθμούς. Δηλαδή, να πεις: Θα δώσω την παραγωγή του Αγίου Δημητρίου για ένα ή δύο έτη και θα πάρω στη Βουλγαρία, την Ιταλία, τη Γαλλία το αντίστοιχο».

 

«Δεν θα ήθελα να μπω σε λεπτομέρειες, αλλά υπάρχει ενδιαφέρον και νομίζω ότι και για μας είναι το πιο ενδιαφέρον σενάριο. Oχι γιατί έχει να κερδίσει η ΔΕΗ από αυτήν την ιστορία, μάλλον θα χάσει σε τελευταία ανάλυση. Εκείνο όμως που θα κερδίσει είναι η δυνατότητα να πάει σε μια άλλη αγορά. Πιστεύω ότι αυτό είναι ένα από τα πλέον κρίσιμα σημεία για το μέλλον της.

Απελευθέρωση σημαίνει ότι η ΔΕΗ πρέπει να χάσει μερίδιο αγοράς στην παραγωγή και την εμπορία ρεύματος. Aρα ή θα συρρικνωθεί ή θα ανοιχτεί σε άλλες αγορές, ώστε αυτό που χάνει εδώ να το κερδίσει κάπου αλλού. Αυτό έχουν κάνει όλες οι μεγάλες εταιρίες στην Ευρώπη.

Αν η ΔΕΗ πάρει ενέργεια σε μια άλλη αγορά θα πρέπει να την πουλήσει, άρα να αρχίσει να δραστηριοποιείται σε μια ξένη αγορά. Βεβαίως για τα δεδομένα της ΔΕΗ αυτό το σχέδιο είναι έξω από καθετί που γνωρίζει. Χρειάζεται αλλαγή κουλτούρας, αλλά είναι εκ των ων ουκ άνευ. Για να κρατηθεί η ΔΕΗ στα πόδια της και στο μέλλον, με το μέγεθος που έχει σήμερα χωρίς να συρρικνωθεί, πρέπει να γίνουν αυτές οι κινήσεις».

 

«Θα το δούμε τώρα. Καταρχήν στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, δώσαμε μια προσφορά μαζί με την Quantum Corporation Limited και την Τράπεζα Κύπρου για την ανάπτυξη τεσσάρων υδροηλεκτρικών και είμαστε μόνοι μας στον διαγωνισμό.

“Κυνηγάμε” επίσης ένα μεγάλο λιγνιτικό έργο στο Κόσοβο μαζί με την Contour Global και είμαστε ένα από τα τέσσερα κονσόρτσιουμ που έχουν προεπιλεγεί. Το σχέδιο αυτό συζητείται χρόνια, αλλά πλέον το χειρίζεται η Παγκόσμια Τράπεζα και υπάρχουν ενδείξεις ότι ο διαγωνισμός θα προχωρήσει μέσα στον Νοέμβριο. Συζητάμε υδροηλεκτρικά έργα στην Αλβανία και αιολικά στη Ρουμανία.

Στην αρχή της εβδομάδας εγκρίναμε μια μεγάλη συνεργασία με τη γαλλική EdF Energies Nouvelles, για την ανάπτυξη έργων από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Ελλάδα. Πρόκειται για συνεργασία που θα εμβαθυνθεί. Στοχεύουμε σε ανάπτυξη έργων συνολικής ισχύος μέχρι και 3.000 MW και ύψους επένδυσης της τάξης των 2 δισ. ευρώ.

Υπάρχει κινητικότητα και είναι σαφής η θέλησή μας να αξιοποιήσουμε όποια ευκαιρία υπάρχει, ειδικά στα Βαλκάνια. Η πίεση που ασκείται αυτή την περίοδο στη ΔΕΗ δίνει και μια ευκαιρία για ένα νέο άνοιγμα, το οποίο βεβαίως είναι δύσκολο, αλλά θα βάλει τη ΔΕΗ σε μια νέα πορεία».

 

«Oλα έγιναν πολύ γρήγορα και δεν είχα καιρό να σκεφτώ τι περίμενα. Δεν περίμενα ότι θα μου προτείνουν να αναλάβω τη ΔΕΗ. Ωστόσο κάποια από αυτά που φοβόμουν αποδείχθηκαν λιγότερο επώδυνα. Oπως η σχέση με το συνδικάτο, που είναι πάντα ένα πολύ κρίσιμο θέμα για τη ΔΕΗ. Oλοι μου έλεγαν: πού θα πας να μπλέξεις με τη ΓΕΝΟΠ… Πιστεύω ότι έχουμε χτίσει μια καλή σχέση με το συνδικάτο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι συμφωνούμε σε όλα. Είμαι πάρα πολύ ειλικρινής με τους εργαζομένους όσον αφορά το τι σκέφτομαι, το τι θέλουμε να κάνουμε και νομίζω ότι αυτό έχει εκτιμηθεί από την άλλη πλευρά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται λιγότερα προβλήματα από αυτά που θα φανταζόμουν. Υπάρχουν προβλήματα που δεν φανταζόμουν και τα οποία κάνουν τα πράγματα πολύ πιο δύσκολα στην πράξη.

Η ΔΕΗ είναι μια από τις λίγες οργανωμένες επιχειρήσεις της Ελλάδας, που έχει όμως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όντας στο παρελθόν μονοπώλιο. Είναι ένα μίγμα. Είναι δημόσια, με τα κακά που αυτό συνεπάγεται, αλλά και ταυτόχρονα μια παραγωγική επιχείρηση που πρέπει να δουλεύει 24 ώρες το εικοσιτετράωρο για να έχουμε φως. Το δεύτερο αυτό στοιχείο έχει δημιουργήσει μια δυνατή κουλτούρα στους εργαζομένους, οι οποίοι έχουν παράλληλα μεγάλη τεχνογνωσία και τη διαφοροποιεί από την κλασική έννοια του Δημοσίου».

 

«Το ζήτημα της αλλαγής οργάνωσης είναι από τα πιο δύσκολα, γιατί μπορεί να δημιουργήσει συγκρούσεις με τους εργαζομένους. Πιστεύω, ωστόσο, ότι στη σημερινή συγκυρία, με τις πολύ σημαντικές οικονομικές αλλαγές και τις μειώσεις μισθών, είναι δύσκολο να ζητήσεις πολλά παραπάνω πράγματα.

Εξετάζω κάποια θεσμικά ζητήματα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην καλύτερη λειτουργία της ΔΕΗ, αλλά θέλω να προχωρήσω ήπια και σε συνεννόηση με τα συνδικάτα. Βεβαίως και υπάρχουν ακρότητες, για παράδειγμα μισθολογικές, οι οποίες είναι γνωστές σε όλους, αλλά το ερώτημα είναι: Πότε τα βάζεις κάτω όλα αυτά;

Οι αλλαγές που έγιναν στους μισθούς λόγω του μνημονίου ήταν ριζικές. Εξάλειψαν κάποιες από τις ακρότητες, αλλά κατά την άποψή μου δημιούργησαν και δυσκολίες στην επιχείρηση, η οποία πλέον λειτουργεί στον ανταγωνισμό και το να έχει κακοπληρωμένα στελέχη δεν είναι πλεονέκτημα. Eχουν αρχίσει κάποια στελέχη και φεύγουν προς τον ανταγωνισμό.

Από την άλλη πλευρά, έχει φύγει πολύς κόσμος με σύνταξη λόγω της ανασφάλειας. Το 2010 θα συνταξιοδοτηθούν περίπου 2.000 άτομα. Το προσωπικό αυτό δεν αναπληρώνεται και αυτός νομίζω ότι είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την επιχείρηση. Πάρα πολλοί από αυτούς που φεύγουν είναι άνθρωποι με τεχνογνωσία που δεν έχει περάσει στους νεότερους αφού οι τελευταίες μαζικές προσλήψεις που έγιναν το 1993 ήταν σε μη εξειδικευμένο προσωπικό.

Eτσι υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις σε τεχνικό προσωπικό, στην πρώτη γραμμή των σταθμών παραγωγής και των ορυχείων. Ακριβώς λόγω αυτών των ελλείψεων πολλοί εργαζόμενοι με τις υπερωρίες και τις βάρδιες ξεπερνάνε το πλαφόν. Εκεί πιστεύω ότι χρειάζεται ευελιξία το σύστημα. Ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να ξανασυζητήσουμε με την κυβέρνηση, ώστε να βάλουμε το σύστημα του πλαφόν σε μια βάση που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ΔΕΗ.

Σε ό,τι αφορά νέες προσλήψεις, στο πλαίσιο του διαγωνισμού του ΑΣΕΠ έχουν επικυρωθεί 1.600 που θα έχουν γίνει έως το τέλος του χρόνου, αλλά ο ρυθμός συνταξιοδότησης είναι περίπου διπλάσιος από πέρυσι. Eτσι, στο τέλος του 2010, παρά τις προσλήψεις, θα έχουμε λιγότερο προσωπικό απ'Α ό,τι στο τέλος του 2009».