Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής, Περιοδική έκθεση: 50 χρόνια Αστερίξ
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης, από την Παρασκευή 18 Μαρτίου έως και τις 20 Ιουνίου 2016, φιλοξενεί σtο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής την έκθεση κόμικς 50 χρόνια Αστερίξ.
Η περιοδική έκθεση του Αστερίξ που επιλέξαμε να φέρουμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής, αποτελεί συνδιοργάνωση με το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης και την εκδότρια Εταιρεία των εντύπων του Αστερίξ στην Ελλάδα ΜΑΜΟΥΘ Κόμιξ.
Η έκθεση διοργανώθηκε για πρώτη φορά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης το 2009, σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο, με αφορμή τον εορτασμό των 50 χρόνων από την κυκλοφορία του πρώτου τεύχους του δημοφιλούς κόμικ Αστερίξ. Από τότε έχει περιοδεύσει σε πολλά ελληνικά Μουσεία, με το ενδιαφέρον να παραμένει αμείωτο.
Αποτελεί μια αναδρομή στην ιστορία του κόμικ και ένα φανταστικό ταξίδι των ηρώων του στις πόλεις που μέχρι τώρα έχει ταξιδέψει. Ως ιδέα είναι ιδιαίτερα πρωτότυπη, καθώς προσεγγίζει τα αρχαιολογικά ευρήματα μέσα από τα μάτια των ηρώων ενός κόμικ, οι οποίοι σχολιάζουν παράλληλα τη σύγχρονη πραγματικότητα, συνδέοντας με τον καλύτερο τρόπο το παρόν με το παρελθόν. Μια προσέγγιση απόλυτα ενταγμένη στις σύγχρονες μουσειοπαιδαγωγικές αντιλήψεις. Το Υπουργείο Πολιτισμού αγκάλιασε αυτή την ιδέα και ο ενθουσιασμός με τον οποίο υποδέχονται την έκθεση μικρά και μεγάλα παιδιά επικυρώνει την επιλογή.
Το υλικό της έκθεσης περιλαμβάνει κάδρα αφιερωμένα στα τεύχη του Αστερίξ, καμβάδες με γενικά στοιχεία για το κόμικ, ειδική κατασκευή με ευχάριστες δραστηριότητες για παιδιά και όχι μόνο, και φιγούρες των ηρώων του κόμικ με δίγλωσσα κείμενα ελληνικά και γαλλικά.
Οι μικροί και μεγάλοι μας φίλοι θα μπορούν να φωτογραφηθούν με τον Αστερίξ και τον Οβελίξ, να ζωγραφίσουν σε φυλλάδια που θα τους δοθούν, να γελάσουν με τον εαυτό τους και τους φίλους τους, και να περάσουν μια ευχάριστη ημέρα, βέβαιοι στο πέρας της πως το παρελθόν δεν είναι απροσπέλαστο. Ένα μικρό μέρος της έκθεσης είναι σχεδιασμένο ώστε να προσαρμόζεται στα δεδομένα της περιοχής που την φιλοξενεί, κι έτσι θα δούμε τους ήρωές μας να τρέφονται με τοπικά προϊόντα της Αιανής και της ευρύτερης περιοχής, όπως το ψητό αρνί, ο κρόκος και το ιπποφαές, και να πίνουν τσίπουρο.
Στην πόλη της Θεσσαλονίκης, αλλά και σε πολλές άλλες στη συνέχεια, η έκθεση συνδέθηκε με τις ρωμαϊκές πόλεις και τα ευρήματά τους, αφού σε αυτή την περίοδο αναφέρεται το κόμικ, με τις φιγούρες των ηρώων τους συχνά να συνομιλούν με τις αρχαιότητες. Εύλογα, λοιπόν, θα αναρωτιέστε γιατί στην Αιανή, σε μια αρχαία πόλη των αρχαϊκών, κλασικών και ελληνιστικών χρόνων.
Εάν εξαιρέσουμε το γεγονός ότι κάπου εδώ γύρω μας βρίσκεται και η ρωμαϊκή πόλη, η συνέχεια της ελληνιστικής Αιανής, και περιμένει υπομονετικά να την αποκαλύψουμε, πολλοί άλλοι λόγοι μας οδήγησαν να ζητήσουμε την έκθεση.
Ο σημαντικότερος είναι πως πρόκειται για ένα από τα πιο αγαπημένα κόμικ μικρών και μεγάλων, με εκατομμύρια πωλήσεις, που συντρόφεψε πολλούς στην παιδική και όχι μόνο ηλικία, αποτελώντας την πρώτη γοητευτική επαφή τους με την αρχαιότητα. Η ιστορία διαδραματίζεται σε πραγματικό τόπο και χρόνο, σε ένα μικρό χωριό της Γαλατίας, το 50 μ.Χ. Παρουσιάζει τον αγώνα ενός μικρού και ανυπεράσπιστου χωριού, με μόνη βοήθεια ένα μαγικό φίλτρο, ενάντια στις ρωμαϊκές λεγεώνες, αποτελώντας έτσι σύμβολο της αντίστασης κατά του επεκτατισμού που χαρακτηρίζει πολλούς λαούς της αρχαίας και σύγχρονης ιστορίας, της πίστης στην ψυχική δύναμη των ανθρώπων που τους μετατρέπει σε ήρωες, και της προσπάθειας διατήρησης και υπεράσπισης της πολιτιστικής ταυτότητας. Ο κόσμος του Αστερίξ δεν περιορίζεται στο ανυπότακτο γαλατικό χωριό και στους ρωμαίους, αλλά οι περιπέτειες των δύο ηρώων μας ταξιδεύουν σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο: Ελλάδα, Ρώμη, Ανατολή, Αίγυπτο. Το θάρρος, η αντίσταση απέναντι στον κατακτητή και τη βαρβαρότητα, η αγάπη για τη φύση και τα ζώα, οι ιδέες της ισότητας, της αλληλεγγύης και της αδελφοσύνης, η μάχη για τη διατήρηση και υπεράσπιση της ταυτότητας και των ιδεωδών των λαών, αποτελούν βασικές έννοιες στις ιστορίες του Αστερίξ, με διαχρονική ισχύ.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι μέσα από τα κόμικ η αρχαιότητα γίνεται περισσότερο ελκυστική απ’ ό,τι στα σχολικά βιβλία. Ο Αστερίξ δεν είναι απλά διασκεδαστικός. Με το καταλυτικό του χιούμορ εξουδετερώνει τη σοβαροφάνεια, σαρκάζει τους κοινωνικούς ρόλους, αναδεικνύει λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, εμπλέκει το σήμερα με το χθες, σχολιάζοντας φαινόμενα της σύγχρονης ζωής, παραμένοντας πάντα στην επικαιρότητα.
Το κόμικ
Ο Αστερίξ ή Οι Περιπέτειες του Αστερίξ είναι μία σειρά από γαλλικά κόμικς γραμμένα από τον Ρενέ Γκοσινί και εικονογραφημένα από τον Αλμπέρ Ουντερζό.
Το 1958 ο Ουντερζό ξεκίνησε να σχεδιάζει τον πρώτο Αστερίξ. Στα πρώτα αυτά σχέδια ο συμπαθής Γαλάτης ήταν ένας τραχύς μεγαλόσωμος πολεμιστής. Ο Γκοσινί όμως είχε μια διαφορετική εικόνα στο μυαλό του για το νέο τους ήρωα. Τον φανταζόταν ως ένα μικρόσωμο πολεμιστή, ο οποίος θα στηριζόταν κυρίως στην ευστροφία του παρά στη σωματική του ρώμη. Έτσι και έγινε. Όμως ο Ουντερζό ήθελε κάποιος να συνοδεύει και να συμπληρώνει τον μικρό τους ήρωα. Και κάπως έτσι γεννήθηκε ο αχώριστος φίλος του Αστερίξ ο Οβελίξ.
Η σειρά εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε ένα γαλλοβελγικό περιοδικό το 1959, ενώ το 1961 εκδόθηκαν ανεξάρτητα οι ιστορίες του Αστερίξ. Από τα αρχικά 6000 αντίτυπα που πούλησε, το 1967 έφτασε στα 1,2 εκατομμύρια αντίτυπα.
Οι 35 πρώτοι τόμοι έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 100 γλώσσες και διαλέκτους. Οι περισσότεροι τόμοι έχουν μεταφραστεί στα Λατινικά και στα Αρχαία Ελληνικά, ενώ στην Ελλάδα, ένας αριθμός των τόμων έχουν εμφανιστεί στην Κρητική, στην Κυπριακή και στην Ποντιακή διάλεκτο. Στην Ελλάδα πρωτοκυκλοφόρησε στα τέλη της δεκαετίας του 60 από τις εκδόσεις Σπανός.
Ίσως αποτελεί το πιο δημοφιλές γαλλικό κόμικ στον πλανήτη και οικείο ανάγνωσμα σε κατοίκους όλων των ηλικιών ανά την Ευρώπη. Έχει κάνει 280 εκατομμύρια πωλήσεις σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα, από το 1989 οι ιστορίες του Αστερίξ κυκλοφορούν από τη Μαμούθ COMIX σε άλμπουμ των 50 περίπου σελίδων.
Η υπόθεση
Η σειρά ακολουθεί τα κατορθώματα ενός χωριού ανυπότακτων Γαλατών που αντιστέκονται στη Ρωμαϊκή κατοχή, χάρη στη βοήθεια ενός μαγικού φίλτρου.
Η δράση τοποθετείται στο 50 π.Χ., όταν όλη η Γαλατία είχε πέσει στα χέρια των Ρωμαίων. Οι προσπάθειες του Ιουλίου Καίσαρα να υποτάξει το χωριό, πάντα με αποτυχημένη κατάληξη, είναι το κύριο θέμα του κόμικ. Ένα μικρό χωριό συνεχίζει να είναι ελεύθερο και να αντιστέκεται στον κατακτητή.
Όλοι οι κάτοικοι του μικρού χωριού είναι ήρωες. Αυτός όμως που ξεχωρίζει είναι ο ξακουστός Αστερίξ ο Γαλάτης. Ο πρωταγωνιστής, ο τιμητικός χαρακτήρας Αστερίξ, μαζί με τον φίλο του τον Οβελίξ έχουν διάφορες περιπέτειες. Κύριο χαρακτηριστικό του κόμικ, είναι η ονοματοδοσία των χαρακτήρων.
Πολλά από τα ονόματα των βασικών ηρώων αποτελούν λογοπαίγνια, είτε λόγω της σημασίας τους στα λατινικά είτε σε συνδυασμό με τη γαλλική προφορά. Συνδέονται με το χαρακτήρα, την ηλικία ή μορφή τους. (π.χ. Ιντεφίξ= έμμονη ιδέα). Όλα τελειώνουν σε –ιξ. Αιτία γι’ αυτό είναι το όνομα του ιστορικού Γαλάτη αρχηγού Βερσιντζεντότιξ ο οποίος ηττήθηκε από το ρωμαϊκό στρατό του Ιουλίου Καίσαρα. Και τα ονόματα των άλλων λαών έχουν συνήθως κοινή κατάληξη.
Στις διάφορες περιπέτειές του ο Αστερίξ γυρίζει πολλές χώρες. Σε κάθε χώρα συναντά τα σύγχρονα στερεότυπα για τον κάθε λαό, οι οποίοι περιγράφονται ανάλογα. Έτσι, οι Έλληνες τρώνε «γεμιστά αμπελόφυλλα», πίνουν ρετσίνα και έχουν πάντα έναν ξάδερφο για την κατάλληλη δουλειά.
Η επιτυχία της σειράς οδήγησε στην προσαρμογή αρκετών βιβλίων σε 12 ταινίες: οκτώ κινουμένων σχεδίων και τέσσερις με ζωντανούς ηθοποιούς. Μία από αυτές, με τίτλο «Ο Αστερίξ στους Ολυμπιακούς Αγώνες», εκτυλίσσεται στην αρχαία Ολυμπία. Υπάρχει επίσης μια σειρά από παιχνίδια βασισμένα στους χαρακτήρες και ένα θεματικό πάρκο κοντά στο Παρίσι. Μέχρι σήμερα, 325 εκατομμύρια αντίτυπα των 34 τόμων του Αστερίξ έχουν πωληθεί σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας τους Γάλλους συν-δημιουργούς Ρενέ Γκοσινί και Αλμπέρ Ουντερζό τους καλύτερους συγγραφείς σε πωλήσεις στο εξωτερικό.