Με το εμπόριο ελπίδας μπορεί να χαθούν τα αυγά και τα καλάθια
Γράφτηκε από τον ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
του Γιώργου Παναγόπουλου
Όλο και περισσότεροι κατανοούν ότι έχουμε μπει σε μια εντελώς νέα οικονομική, πολιτική και κοινωνική περίοδο.
Όλα όσα μέχρι τώρα γνωρίζαμε και με τα οποία πορευόμασταν έχουν κλείσει ή κλείνουν τον κύκλο τους. Το νέο γεννά προσδοκίες αλλά και φόβο, δημιουργεί ευκαιρίες αλλά κρύβει και κινδύνους. Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα την επομένη των εκλογών κανένας δεν μπορεί να το προβλέψει με ασφάλεια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η περιδίνηση στην οποία βρισκόμαστε από το 2009 θα συνεχιστεί, και όλοι εύχονται η προσγείωση να γίνει με όσο το δυνατόν λιγότερα θύματα. Τις επόμενες εβδομάδες θα αποκαλυφθούν αλήθειες και ψέματα. Θα γκρεμιστούν βεβαιότητες που έχουν οικοδομηθεί με δογματικό τρόπο. Πολλοί από αυτούς που κουνούν με ευκολία σήμερα το δάχτυλο, με την άνεση της καφενόβιας προσέγγισης, θα αναγκαστούν να επαναπροσδιορίσουν τη στάση τους και να επανεξετάσουν τις βεβαιότητές τους. Τα προβλήματα είναι πολυσύνθετα και οι απλοϊκές προσεγγίσεις, που κυριαρχούν στον δημόσιο λόγο, θα καταρρεύσουν σαν χάρτινοι πύργοι.
Τα πράγματα αλλάζουν ή επαναπροσδιορίζονται με απίστευτη ταχύτητα μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο, διεθνώς, οικονομικό περιβάλλον. Οι εθνικές και πολύ περισσότερο οι τοπικές πολιτικές μπορεί να ακυρωθούν από τις ευρύτερες διεθνείς εξελίξεις. Η μεγαλύτερη, για παράδειγμα, βιομηχανία της χώρας, ο τουρισμός, είναι απολύτως εξαρτώμενος από τη συνολικότερη οικονομική ανάπτυξη άλλων χωρών. Όταν τα εισοδήματα της μεσαίας τάξης μειώνονται στις βόρειες χώρες, θα μειώνονται και τα έσοδα από τον τουρισμό στο νότο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οικονομικής λειτουργίας, οι πελάτες θα επιζητούν όλο και φθηνότερες τουριστικές υπηρεσίες, τις οποίες όμως δεν θα μπορεί να προσφέρει μια τουριστική βιομηχανία που έχει υψηλό κόστος. Είναι, λοιπόν, απολύτως λογικό, μέχρι να αποκατασταθούν οι σχέσεις προσφοράς και ζήτησης σε νέο σημείο ισορροπίας, να υπάρχουν σημαντικές ανακατατάξεις. Το περιβάλλον ασφάλειας που παρέχει ή όχι μια χώρα αποτελεί, τέλος, μια άλλη σημαντική παράμετρο που καθορίζει σημαντικά την πορεία του συγκεκριμένου τομέα. Μετά από όσα έγιναν τις τελευταίες ημέρες στη Γαλλία είναι προφανές ότι Ευρωπαίοι δύσκολα θα ταξιδέψουν το επόμενο καλοκαίρι σε χώρα με δράση ακραίων ισλαμικών οργανώσεων.
Η περιοχή μας ειδικότερα προσδοκούσε, εδώ και χρόνια, οφέλη από τον τουρισμό του Σαββατοκύριακου, και για το λόγο αυτό είχε ως βασική προτεραιότητά της την ολοκλήρωση της κατασκευής του αυτοκινητοδρόμου με την Αθήνα. Οι βεβαιότητες του παρελθόντος μιλούσαν για τον δρόμο που θα φέρει την ανάπτυξη, αφού θα γέμιζαν, ακόμα και τα ερημωμένα χωρία, με την επιστροφή, έστω για κάποια Σαββατοκύριακα, των παιδιών που είναι μετανάστες στο μεγάλο αστικό κέντρο. Η πορεία των πραγμάτων δείχνει όμως ότι η συγκεκριμένη βεβαιότητα δεν επαληθεύεται. Ο δρόμος μπορεί να ολοκληρώθηκε αλλά είναι ζητούμενο αν θα προσφέρει αυτά που όλοι προσδοκούσαν. Η δραματική μείωση των διαθέσιμων εισοδημάτων από τη μια μεριά και η αύξηση του κόστους μετακίνησης από την άλλη αναιρούν την προοπτική οικονομικής ανάπτυξης μέσω του εσωτερικού «τουρισμού των 4 εποχών». Αντίθετα, από εκεί που δεν το περίμενε κανείς, προκύπτει εισόδημα από το λιμάνι και τον ερχομό κρουαζιερόπλοιων, ακόμα και μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Τον δρόμο περιμέναμε, από το λιμάνι και το αεροδρόμιο έρχονται τελικά οι τουρίστες. Αυτό δείχνει ότι σε μια περίοδο τρομακτικών οικονομικών ανακατατάξεων δεν ισχύουν βεβαιότητες, αντίθετα, απαιτείται ρεαλισμός και ευελιξία.
Αυτό που ίσχυε χθες, ψυχορραγεί σήμερα και σίγουρα δεν έχει θέση στο μέλλον. Η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας, όταν αυτή είναι δυσάρεστη, γίνεται με δύσκολο τρόπο. Και αυτό είναι απολύτως ανθρώπινο και κατανοητό. Αυτό, λοιπόν, που έχουμε ανάγκη σήμερα είναι ρεαλιστικές προτάσεις αντιμετώπισης των νέων δεδομένων και όχι εμπόριο ψεύτικων προοπτικών. Το εμπόριο ελπίδας δεν ανατρέπει δεδομένα, συντηρεί προσωρινά ψευδαισθήσεις και στο τέλος οδηγεί σε δραματικά αδιέξοδα. Τις επόμενες ημέρες υποψήφιοι και κόμματα όσο περισσότερο χαμηλώσουν τον πήχη των προσδοκιών τόσο ευκολότερα θα μπορέσουν να προσεγγίσουν τη δύσκολη πραγματικότητα που υπάρχει μπροστά. Οι πολίτες στην πλειοψηφία τους κρατούν μικρό καλάθι, αλλά, αν από επιπολαιότητες και ουτοπικές εμμονές χάσουν τα αυγά και τα καλάθια, θα αντιδράσουν με ασύμμετρη και ανυπολόγιστη οργή.