στολές, άλλοι μεταμφιεσμένοι φορώντας προβιές και κεφάλια ζώων, άλλοι με αυτοσχέδιες μάσκες αλλά με κεντρικό πρόσωπο την «μπούλα» που είναι άντρας μεταμφιεσμένος σε νύφη και τον «ρογκατσιάρη» δηλαδή τον αράπη, περνούν από όλα τα σπίτια πίνοντας και χορεύοντας και ανταλλάσσοντας ευχές και πειράγματα με τους οικοδεσπότες. Ο «ρογκατσιάρης» έχει μαύρο πρόσωπο από το φούμο, καμπούρα και είναι ζωσμένος στην μέση και την πλάτη του με κυπροκούδουνα από τα γιδοπρόβατα. Στα χέρια του κρατά ένα ρόπαλο, σαν όπλο και μ’άυτό υπερασπίζεται την «μπούλα», την οποία καθ’όλη την διάρκεια της βραδιάς έως και την άλλη μέρα το πρωί, κάποιοι προσπαθούν να την κλέψουν. Ο ρογκατσάρης συνοδευμένος από την υπόλοιπη ομάδα δεν περνά απαρατήρητος. Ζωσμένος όπως είναι με τα κυπροκούδουνα τρέχει, χορεύει, προσπαθώντας να κάνει όσο το δυνατό περισσότερο θόρυβο, για να εξαφανιστούν όπως λένε οι καλικάντζαροι.
Στο τέλος προς το μεσημέρι της πρωτοχρονιάς και αφού έχουν ευχηθεί σε όλα τα σπίτια, τα ρουγκατσάρια μαζεύονται στην κεντρική πλατεία και συνοδεία τοπικές μπάντες με χάλκινα νταούλια και ζουρνάδες στήνουν ένα τρικούβερτο γλέντι.
Τα «Ρουγκατσάρια» έχουν τις ρίζες τους στα χειμερινά Διονύσια και στα Ρωμαϊκά Σατουρνάλια και με ορισμένες παραλλαγές στο πέρασμα του χρόνου κατάφεραν να φτάσουν έως τις μέρες μας. Το πνεύμα και το χρώμα του εθίμου διατηρείται ακόμη ζωντανό και αλώβητο στα χωριά της Κοζάνης των Γρεβενών και σε λίγες περιοχές της Καστοριάς και λαμβάνει χώρα ανεξάρτητα από τις θερμοκρασίες και ειδικά την χιονόπτωση που είναι σύνηθες φαινόμενο για την εποχή.
Έθιμο της Πατερίτσας
Το πρώτο καρναβάλι της χρονιάς είναι στο Άργος Ορεστικό Καστοριάς και διαρκεί δύο ημέρες, Ανήμερα της Πρωτοχρονιάς το μεσημέρι γίνεται η παρέλαση του καρναβαλιού με κυρίαρχο στοιχείο την πολιτική και κοινωνική σάτιρα. Πολλά θέματα αντλούνται από την επικαιρότητα, με αποτέλεσμα η παρέλαση να παίρνει μορφή πολιτικής επιθεώρησης. Αυτό που κυριαρχεί στο τέλος δεν είναι άλλο από την μουσική, όπου δεκάδες τοπικές και βαλκανικές ορχήστρες του δρόμου με χάλκινα και πνευστά παίζουν τοπικούς και βαλκανικούς μουσικούς σκοπούς με το γλέντι και το ξεφάντωμα να απλώνεται σε όλη την πόλη.
Στα περισσότερα έθιμα του εορταστικού δωδεκαημέρου οι ενεργοί συμμετέχοντες είναι μόνο άνδρες και όπως επιτάσσει η παράδοση του εθίμου, σε κάποιες περιπτώσεις μεταμφιέζονται σε γυναίκες. Στο Άργος Ορεστικό την επόμενη μέρα από την παρέλαση της Πρωτοχρονιάς στις 2 Ιανουαρίου αναβιώνει το έθιμο της» Πατερίτσας» όπου όλες οι γυναίκες της πόλης ανεξαρτήτως ηλικίας μεταμφιέζονται παρελαύνουν στους κεντρικούς δρόμους της πόλης.
Η παράδοση λέει ότι οι γυναίκες που ήταν προφανώς καταπιεσμένες στις παλιότερες εποχές, την ημέρα της πατερίτσας με καλυμμένο το πρόσωπο ξεφάντωναν χωρίς ενδοιασμούς, και για καλό και για κακό κρατούσαν μια μαγκούρα, «πατερίτσα» για να γλυτώνουν από τα πειράγματα των ανδρών που τις παρακολουθούσαν δίχως προφανώς να τις αναγνωρίζουν Από τότε μέχρι και σήμερα οι γυναίκες του Άργους Ορεστικού ξεφαντώνουν σε όλες τις γειτονιές και στο τέλος καταλήγουν στην κεντρική πλατεία της πόλης όπου όλοι γίνονται μια μεγάλη παρέα με τα κλαρίνα, τα τρομπόνια., τους ζουρνάδες, και τα νταούλια σε μια ξέφρενη γιορτή που αξίζει να την ζήσει ο επισκέπτης.
Σπύρος Κουταβάς
