έχει βαθύνει σε σημείο που οι ίδιες οι πλεονασματικές χώρες να βρίσκονται αντιμέτωπες όχι μόνο με τις αγορές αλλά και με τους αναδυόμενους οικονομικούς γίγαντες. Η διαχείριση της κρίσης πλέον μας έχει υπερβεί αλλά αυτό δε σημαίνει πως βρίσκεται στα χέρια άλλων. Αντίθετα που ακόμη και οι όποιες ορθολογικές πολιτικές διαχείρισής της από εμάς είναι σε συνάρτηση (σε ευαισθησία) με τις πολιτικές διαχείρισης των άλλων. Με λίγα λόγια, ακόμη και αν συμμορφωθούμε πλήρως με τις υποχρεώσεις που αγνοήσαμε, είναι αμφίβολο αν θα υπάρξουν αποτελέσματα αφού λάθη ή παραλείψεις πλέον στη διαχείριση των άλλων θα μας τσακίσουν ξανά.

Οι επιλογές που έχει η χώρα μας είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Μοιάζουν όμως πιο ξεκάθαρες από ποτέ. Εφόσον δεν κατορθώσουμε να εκπονήσουμε μια εθνική στρατηγική, με εναλλακτικά σενάρια, κάτι που προσπαθώ τις τελευταίες εβδομάδες να ιχνηλατήσω εάν συμβαίνει αλλά με πολύ δυσκολία, τότε σίγουρα ακόμη και η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα δεν θα συνοδεύεται με μείωση ρίσκων αλλά αντίθετα θα είναι μια κατάσταση πλήρους καθίζησης της οικονομίας και της κοινωνίας. Η εθνική στρατηγική σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να κινηθεί σε τρεις τουλάχιστον άξονες. Ο ένας θα πρέπει να περιλαμβάνει την ανακούφιση των ασθενέστερων, και όχι όσων απλά απομειώθηκε η υπερκαταναλωτική τους μανία. Δεύτερον, η οικονομία θα πρέπει να περάσει από το recovery room στο σκέτο recovery. Τρίτον, όταν εννοούμε μεταρρυθμίσεις εννοούμε κάτι σαν επανάσταση στη δημόσια διοίκηση. Ο δημόσιος τομέας είναι αυτός που τραβά τον ιδιωτικό στον γκρεμό. Η ευθύνη της δημόσιας διοίκησης δεν είναι το ανθρώπινο δυναμικό της και η συμπεριφορά του. Η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά στον τρόπο διοίκησης καθώς και στην ορθολογική διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού. Δεν φταίνε με λίγα λόγια οι δημόσιοι υπάλληλοι που χρειάζεται κανείς καλοκαιρινό σαφάρι για να συλλέξει περιττά χαρτιά για να τα υποβάλλει σε έναν τομέα για μια αυτονόητη ενέργεια. Το πρόβλημα της γραφειοκρατίας δεν εξυπηρετεί κάτι πέρα από το να προδίδει την αμάθεια (όχι κάποιο ενδόμυχο σκοπό) αυτών που την γιγάντωσαν.

Η μεταρρυθμιστική στρατηγική της κυβέρνησης ανιχνεύεται πιστεύω εύκολα από τις δηλώσεις και τις προθέσεις που εξαγγέλθηκαν τις προηγούμενες μέρες. Αντίθετα δεν ανιχνεύεται εύκολα η ανακούφιση των ασθενέστερων πέρα από κάποιες δεσμεύσεις σχετικά με την μη περαιτέρω μείωση των κατώτατων μισθών και της αύξησης των πενιχρών αποδοχών των ανέργων, όπως και τις πρόνοιες για ρυθμίσεις δανείων από τις τράπεζες. Όσον αφορά την αμυγδαλή του συστήματος, την οικονομική πολιτική, αυτή όπως προείπα βρίσκεται στην εντατική. Η ανάκαμψη είναι θέμα πολιτικής, ή τέχνης του εφικτού. Ιεράρχηση της κατανομής των πόρων. Ποιων πόρων; Όχι εκείνων που εισρέουν από το εξωτερικό και οδηγούνται είτε στις ζημιές των τραπεζιτών, είτε στο αγκυλωμένο δημόσιο. Ούτε εκείνοι όμως που εκρέουν από τη χώρα εξαιτίας συνειδητών κενών στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό. Το μέγεθος της χώρας, (οικονομικά και πληθυσμιακά) δεν επιτρέπει την φοροδιαφυγή και την κατάντια αυτή των φοροεισπρακτικών μηχανισμών. Το άλλοθι όμως γι' αυτή την κατάντια καλύπτει η προηγούμενη νομοθετική πολιτική. Ένα μικρό παράδειγμα για την τέχνη του εφικτού που λέγαμε... ξέρετε πως έπιασαν και εξόντωσαν τον αρχηγό της Αλ-Κάιντα οι ΗΠΑ; Η αμερικανική περιβαλλοντική επιστημονική κοινότητα είχε δημιουργήσει ένα λογισμικό βάσει του οποίου μπορούσαν να εντοπίζουν είδη υπό εξαφάνιση, προκειμένου να τα εντοπίζουν και να προστατεύουν. Ε, με κάποιες τροποποιήσεις από τους αναλυτές των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών το είδος υπό εξαφάνιση στην εξίσωση ήταν ο Osama Bin Laden. Με ακρίβεια πόλης λοιπόν τον εντόπισαν. Γιατί τα λέω όλα αυτά... γιατί το λογισμικό αυτό ήταν έτοιμο από χρόνια και μεταξύ άλλων χρησιμοποίησαν τη λογική του άλλες εταιρίες κατασκευής προγραμμάτων για άλλους λόγους. Ένας από αυτούς ήταν και η κατασκευή λογισμικού που θα ανιχνεύει φοροφυγάδες. Ένα τέτοιο σύστημα λοιπόν είναι έτοιμο από το 2007 στη χώρα μας, αλλά πείτε μου εσείς γιατί δεν τίθεται σε λειτουργία. Το σύστημα ΕΛΕΓΞΙΣ που έχει δυνατότητα εντοπισμού δυνητικής φοροδιαφυγής (απλά μετά γίνεται έλεγχος και ο ελεγχόμενος καλείται να αποδείξει) δεν είναι πλήρως λειτουργικό ακόμη καθαρά και μόνο για πολιτικές σκοπιμότητες και όχι για λόγους αποτελεσματικότητας.

Σε κάθε περίπτωση επειδή και ο τίτλος του άρθρου έχει να κάνει με το διαχωρισμό μεταξύ κράτους και τραπεζών, το ζήτημα είναι πως υπάρχουν και εξωτερικοί παράγοντες που ξεκίνησαν να λειτουργούν ευτυχώς προς το παρόν ορθολογικά. Δηλαδή, η λύση που προωθείται είναι πλέον πολιτική και όχι data-driven solution. Το πρόσφατο πλεόνασμα (6,9 δις) στην Ευρωπαϊκή Οικονομία που έδειξαν οι μετρήσεις σ' αυτή τη χρονική συγκυρία δίνει τη δυνατότητα για περαιτέρω οικονομική ενοποίηση, ή μάλλον για δημοσιονομική ενοποίηση. Οι όροι βέβαια καθώς και οι προϋποθέσεις είναι απαγορευτικοί σήμερα για τη χώρα μας. Από την άλλη η κατεύθυνση προς την ενοποίηση του τραπεζικού συστήματος αφενός, και της μετακύλισης μέρους του δημοσίου χρέους και μάλιστα εκείνου του τοξικού χρέους που τίναξε το, έστω νοσηρό, δημόσιο στον αέρα είναι σημαντική πολιτική απόφαση. Επίσης το να πάρει την ομπρέλα το κράτος και να τη δίνει το ίδιο στου τραπεζίτες όταν αυτό επιτάσσει το δημόσιο συμφέρον είναι πολύ σημαντική απόφαση στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ενοποίησης του τραπεζικού συστήματος (σε θέμα ελέγχου- όχι εθνικοποίησης). Πρακτικά αυτό σημαίνει μείωση του δημοσίου χρέους ενός κράτους με παράλληλο πλεονέκτημα να καταστεί αυτό γρήγορα βιώσιμο. Δηλαδή εξυπηρετήσιμο, δηλαδή ανάκτηση εμπιστοσύνης, έξοδος στις αγορές ομολόγων, φθηνός δανεισμός, ανάπτυξη. Τρίτον μέχρι τότε αποφασίστηκε μια αναπτυξιακή, μικρή κατά τη γνώμη μου, ενίσχυση. Ένας μηχανισμός πλεονασμάτων μινιατούρα. Τέλος πολιτική κοινών στόχων για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, αφού οι Κινέζοι μειώνουν στο μισό τη φορολογία ξένων επιχειρήσεων αφενός, αφετέρου δεν επενδύουν ούτε ένα δολάριο στην ΕΕ φέτος λόγω της πολιτικής ρευστότητας που επικρατεί (μεγάλα ρίσκα). Ένας από αυτούς τους στόχους είναι η έναρξη επιχειρήσεων σε τρεις μέρες στην ευρωπαϊκή επικράτεια έως το φθινόπωρο!

Συνοψίζοντας, δεν έμεινε άλλος χρόνος για τα αυτονόητα σε ένα ορθολογικό σύστημα διαχείρισης όπως είναι το καπιταλιστικό κράτος. Στο μέτρο που είναι δυνατό να κινηθεί προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας το δημόσιο χρέος μας δίχως δικές μας ενέργειες, όπως η απόφαση του αναπτυξιακού πακέτου ή της απομείωσης του τοξικού τραπεζικού χρέους από τις πλάτες του δημοσίου, η Ελλάδα θα πρέπει εκμεταλλευτεί απόλυτα τις εξελίξεις αυτές. Στο μέτρο που αυτά μας ευνοούν, τότε παράλληλα με την επιμήκυνση του χρόνου προσαρμογής (έτσι γίνεται λιγότερο ακριβός ο χρόνος που αγοράσαμε για να κάνουμε το homework μας) πρέπει να διεκδικήσουμε τάχιστα την αλλαγή μέτρων για την ανακούφιση εκείνων που έχουν ανάγκη ένα κράτος να τους στηρίξει. Τέλος ο στόχος είναι ανάκαμψη της οικονομίας με μέσο την δημιουργία θέσεων εργασίας κυρίως στον ιδιωτικό τομέα. Μέχρι την έξοδό μας στις αγορές ομολόγων έχουμε εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση υπό τον όρο πως θα υλοποιήσουμε τα συμφωνημένα. Μεταξύ αυτών υπενθυμίζω είναι οι μεταρρυθμίσεις και οι ιδιωτικοποιήσεις και όχι τα οριζόντια μέτρα που πλήττουν άνισα τους πολίτες. Όταν λέμε ιδιωτικοποιήσεις εννοούμε τον τρόπο με τον οποίο ενδείκνυται αυτές στη διεθνή πρακτική του privatization που μεταξύ άλλων έλαβε χώρα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και που ώθησε τις χώρες αυτές στην δημιουργία θέσεων εργασίας μειώνοντας παράλληλα το κόστος του δημοσίου και αυξάνοντας την απόδοση των υπηρεσιών. Κατά συνέπεια το Ταμείο Αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας πρέπει να γίνει ο μοχλός για τη διαδικασία αυτή όσο μας παίρνει ακόμη. Και να μη συγχέουμε την εθνική ασφάλεια με το δημόσιο συμφέρον. Άλλο τα δίκτυα, άλλο η παραγωγή, άλλο η διαχείριση.

o  Γιάννηw Τζιουράς είναι Διεθνολόγος- Πολιτικός Επιστήμων,*
Υπ. Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου, Νομική ΑΠΘ