Ο Μπασάρ δίχως να αποκλίνει από τα χνάρια του πατέρα του, μάλιστα σκληρότερος αναλογικά με τις εξελίξεις που διαμορφώθηκαν διεθνώς γενικά, φαίνεται να έχει επιλέξει τη μοίρα του.

Μπορεί ο πατέρας Άσαντ να εξύψωσε το εξαθλιωμένο βιοτικό επίπεδο της Συρίας και κάπως να την ανέδειξε σε μεσαία δύναμη της Μέσης Ανατολής αλλά το ανελεύθερο απολυταρχικό καθεστώς του δεν ανέχθηκε καμία φωνή διαμαρτυρίας, ενώ έθετε την οικονομική ανάπτυξη σε δεύτερη μοίρα μπροστά στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Μάταια όμως... Η υποστήριξη του Ισραήλ από τους Αμερικανούς εξανέμισε κάθε απειλή έναντι του τελευταίου στην περιοχή.

Στον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης, δεν μπορούσε παρά να επηρεαστεί και το καθεστώς του υιού Άσαντ. Έπειτα από την πτώση, μεταξύ άλλων, του καθεστώτος του Καντάφι στη Λιβύη με εξωτερική επέμβαση, φαίνεται να έρχεται η σειρά του Άσαντ. Εφόσον θέλουμε να το θεμελιώσουμε θεωρητικά αρκεί να σκεφτούμε πως οι Αμερικανοί ακόμη και σήμερα δρουν με βάση την πολιτική της ανάσχεσης του G. Kennan όσον αφορά την στρατηγική τους στην χάραξη και εφαρμογή της εξωτερικής τους πολιτικής. Αυτό σημαίνει πως όταν υπάρχει ένας «εχθρός» τότε μεταξύ άλλων προσπαθούν να τον περικυκλώσουν και να τον απομονώσουν έτσι ώστε να γειτνιάσουν και να τον νικήσουν. Ο «εχθρός» πάντως δεν είναι η Συρία. Αλλά όπως έγινε αντιληπτό το Ιράν. Η Συρία όμως είναι η αφορμή. Μια πολύ καλή αφορμή που δικαιολογεί επέμβαση. Μάλιστα τόσο καλή που και ο Άσαντ φεύγει από τη μέση, και τη θέση του παίρνει ένα φιλικό προς τις ΗΠΑ καθεστώς, γειτνιάζοντας έτσι με το Ιράν και αποκόπτοντας τις όποιες μεταξύ τους συμμαχίες, αλλά και επιτυγχάνεται ο τερματισμός (προσωρινά;) της καθημερινής βίας προς τους αμάχους στη Συρία.

Διαρκές σαχ* λοιπόν. Το ζήτημα είναι πως διαμορφώνεται το παίγνιο. Δηλαδή, είναι ένα παιχνίδι όπου κάποιος θα κερδίσει και κάποιος θα χάσει; Είναι μικτό ή μη μηδενικού αθροίσματος; Δηλαδή υπάρχουν περιθώρια συνεργασίας πριν την ανοικτή σύγκρουση με το Ιράν ή οι απώλειες θα είναι ένας «τρίτος παγκόσμιος πόλεμος»; Τρία σενάρια. Το πιο καταστροφικό είναι εκείνο που θα οδηγήσει σε ανοικτή σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν. Με την έννοια πως το Ιράν αισθάνεται τόσο δυνατό όσο διακηρύττει (και όχι όσο είναι στην πραγματικότητα). Το δεύτερο σενάριο αφορά την πίεση προς το Ιράν προκειμένου να ενσωματωθεί τελικά στο νομικό καθεστώς για την πυρηνική ενέργεια. Έξυπνη κίνηση εκ μέρους του Ιράν κατά τη γνώμη μου θα είναι να ενσωματωθεί. Το άλλο σενάριο αφήνει κόσμο να πεθαίνει σε συνθήκες διαρκούς απαγόρευσης διεξαγωγής εκλογών σε μια χώρα τον 21ο αιώνα.

Οι Αμερικανοί ιχνηλατούν την κατάσταση. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για ακόμη μια φορά αδυνατεί να (απο)καταστήσει την ασφάλεια και την ειρήνη στην περιοχή. Αγκυλωμένο από το βέτο της Ρωσίας και της Κίνας δίνει έρεισμα για εξωδικαιϊκές επεμβάσεις όπως στα πλαίσια της «Ευθύνης για Προστασία». Σε αυτό το μήκος κύματος αναμένει κανείς ανάληψη δράσης εκ μέρους του ΝΑΤΟ, αφού μεταξύ άλλων έχουν ενταθεί και οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας- Συρίας έπειτα και από την κατάρριψη αεροσκαφών από την τελευταία. Παρόλα αυτά, η όποια επέμβαση φαίνεται να νομιμοποιείται ακόμη περισσότερο αφού το Ισραήλ διακήρυξε ανοιχτά πλέον μια προληπτική στρατηγική σύγκρουσης με αφορμή τα όπλα «αδυναμίας» του καθεστώτος Άσαντ, τα χημικά. Απαγορευμένα διεθνώς, δίνουν για ακόμη μια φορά ιστορικά την αφορμή στην περιοχή για προληπτικές επεμβάσεις.

Εμείς τι κάνουμε λοιπόν; Με τους «συμμάχους» ή δίχως αυτούς; Έχουμε την πολυτέλεια για γενικόλογες διακηρύξεις; Δυστυχώς όχι, είτε γεωγραφικά, είτε πολιτικά μιλώντας. Ακόμη περισσότερο που είμαστε εξαρτώμενοι οικονομικά δεν θα μπορέσουμε να αποφύγουμε τη συμμετοχή μας σε logistics σε μια πιθανή σύρραξη. Το θέμα είναι αν θα μπορέσουμε να αποκομίσουμε κάτι. Άραγε η πολιτική του Ιράν μας συμφέρει ή όχι; Και αν όχι τότε συμφωνούμε με τους συμμάχους και την Τουρκία. Εάν ναι τότε; Τι μπορούμε να διαπραγματευτούμε έπειτα και από τις πρόσφατες καλές σχέσεις με το Ισραήλ και τον απώτερο στόχο μας για ανακήρυξη ΑΟΖ; Μάλλον θα συμπλεύσουμε απόλυτα. Ωστόσο είναι ακόμη άγνωστο πως θα αντιδράσει ο πρόεδρος του Ιράν. Εάν δηλαδή θα τον πιάσουν οι αυτοκτονικές τάσεις (όπως τον Άσαντ) ή εάν θα φερθεί πιο έξυπνα από αυτόν. Σε κάτι τέτοιες στιγμές είναι που οι Βρετανοί λένε "wait and see" αλλά οι Αμερικανοί "prepare for the worst and hope for the best".

* Διεθνολόγος- Πολιτικός Επιστήμων,
Υπ. Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου, Νομική ΑΠΘ

* Σαχ ονομάζεται στο σκάκι η άμεση απειλή του βασιλιά. Διαρκές σαχ είναι όταν ένας παίκτης μπορεί σε κάθε κίνησή του να δίνει σαχ στον αντίπαλο. Παλαιότερα ήταν η αιτία να διακοπεί η παρτίδα και να θεωρηθεί ισόπαλη. Σήμερα που δεν ισχύει ως κανόνας του παιχνιδιού, καταλήγει σε ισοπαλία με τριπλή επανάληψη ή με κοινή συμφωνία των παικτών.