Του Β.Π. ΚαραγιάννηΤώρα που μια από τις σημαντικότερες σταθερές του κοινωνικού ιστού κι οικονομικού βίου της πόλεως κατέρρευσε, τι θα γίνουμε χωρίς αυτόν (το μύθο).
- Ελα ντε!
Γράφουμε σ' ένα υπό δημοσίευσιν "επιστημονικόν" μας κείμενο.
............................................
...Για να δεις, τον καιρό των κυνηγημένων πανταχόθεν Εβραίων που σταύρωσαν το Χριστό, πέρασαν από εδώ αλλά δεν στάθηκαν αν και κατέκλυσαν τους γύρωθεν τόπους και πόλεις με τες Συναγωγές των συμπερασμάτων τους πως: σ' αυτόν τον τόπο είναι πιο επιδέξιοι αφού όταν περνούσαν από την τότε, ας πούμε πόλι, κάμνοντες έρευνα αγοράς τόπου εγκατάστασης, συνάντησαν έναν τσαρουχοφόρον νέον και για να δουν που πατούν και τι γυρεύουν σ' αυτόν τον τόπο, του έδωσαν μιαν άσκηση δηλ. χρήματα ν' αγοράσει κάτι ώστε να φάνε αυτοί, ο γάιδαρός τους και να 'χουν και για το δρόμο. Αυτός αγόρασε ένα καρπούζι ώστε οι άνθρωποι να φάνε το κόκκινο, το γομάρι το πράσινο και τα σπόρια για το δρόμο, οπότε πήραν δρόμο, ότι εδώ δε μας παίρνει, ετούτοι είναι επιτηδιότεροι ημών, είπαν.
Επί της πραγματικότητας έπεσαν πάνω σε εκτάτως ικανούς-ας το πούμε δεν βλάπτει- νοικοκυραίγους με υπερδραστήριες στο συναλλάσεσθαι, Συντεχνίες (16 στο σύνολο) ανθρώπων και επαγγελμάτων που είχαν αλισβερίσι χρόνων με την ξένη, Ευρώπη δηλαδή, στην οποία ήταν στα πάνω του ο Διαφωτισμός.
Πήγαν, τον σπούδασαν και τον έφεραν κι εδώ μέχρι κι ούτω πως «Χρυσούν αιώνα» των τοπικών γραμμάτων απέκτησε η πόλη (βιβλία, σχολεία, συγγραφείς) λίγο πριν την Επανάσταση, στην οποία και δεν μετείχε.
Από τη ...μελέτη με τίτλο «Πόλη παλαιών βιβλίων
και πόλη νέων χωρικών...»