.
Καθώς μάλιστα, η ανάπτυξη ήταν ατροφική, το κράτος απέκτησε δυσανάλογη σπουδαιότητα ως πηγή απασχόλησης και η αναλογία των δημοσίων υπαλλήλων προς το σύνολο των πολιτών ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτή της δυτικής Ευρώπης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και ο αριθμός των βουλευτών στη Βουλή ήτα δυσανάλογα μεγάλος. Στον ατελείωτο ανταγωνισμό για την πολιτική εξουσία και το συνακόλουθο πελατειακό δίκτυο, οι πολιτικοί ήταν πάντα πρόθυμοι να σχηματίζουν πολυποίκιλους και διαρκώς μεταβαλλόμενους συνασπισμούς…..
….Οι πελατειακές σχέσεις διαπέρασαν την κοινωνία σε όλα τα επίπεδα και μάλιστα εξακολουθούν να αποτελούν ιδιαίτερο κοινωνικό γνώρισμα μέχρι σήμερα. Αυτό που είχε την μεγαλύτερη σημασία ήταν να έχει κανείς τα κατάλληλα μέσα ή τις επαφές που θα μπορούσαν να μετριάσουν την αδράνεια και την αναποτελεσματικότητα της γραφειοκρατίας ,ενώ το ρουσφέτι, η αμοιβαία παροχή εκδουλεύσεων ,ήταν ο κινητήριος μοχλός μιας δυσκίνητης και μη ανταγωνιστικής κρατικής μηχανής. Ο Θόδωρος Δηλιγιάννης, τέλειος γνώστης  της  ‘παλαιάς’ πολιτικής και κυρίαρχη μορφή στην πολιτική ζωή του 2^ου μισού του 19^ου αιώνα, στην κυριολεξία κρατούσε κατάστιχα στα οποία σημείωνε προσεκτικά τις χάρες που είχε κάνει, ώστε την κατάλληλη στιγμή να μπορεί να καρπωθεί την αρμόζουσα ανταπόδοση. Οι πολλοί σε αριθμό νόμοι τους οποίους θέσπισε η Βουλή-όπως άλλωστε συνέβη και στις άλλες βαλκανικές νομοθεσίες-ουσιαστικά υπήρχαν περισσότερο για να παραβιάζονται παρά για να τηρούνται.
Η πατρωνία είχε αναπτυχθεί αρχικά ως είδος αμυντικού μηχανισμού κατά της σκληρότητας, και ιδιαίτερα κατά της αυθαιρεσίας  του Οθωμανικού συστήματος διακυβέρνησης. Χρειάζονταν αφέντες και προστάτες  για να μεσολαβούν στις Οθωμανικές αρχές και να μετριάζουν την φαυλότητα του δικαστικού συστήματος. Πολλοί έλληνες θεωρούσαν ότι οι νόμοι του νέου κράτους δεν ήταν λιγότερο καταπιεστικοί από αυτούς των Οθωμανών, ενώ οι αξίες και οι νοοτροπίες κάτω από την Οθωμανική κυριαρχία επιβίωσαν και στην περίοδο της ανεξαρτησίας.’’
Είμαι σίγουρος λοιπόν πως τώρα είναι πια η ώρα να τα αλλάξουμε όλα αυτά και να πετάξουμε στον Καιάδα ‘παλιές’, ’άρρωστες’ νοοτροπίες και πρόσωπα που τις αντιπροσωπεύουν. Ή τώρα ή ποτέ. --Ο Richard Clogg είναι παγκοσμίως αποδεκτός ως αυθεντία στην Ελληνική ιστορία. Δίδαξε σύγχρονη ελληνική ιστορία  την περίοδο  1969-1988 στο Kings College του Λονδίνου. Από το 1988 ως το 1955 Βαλκανική ιστορία, ενώ το 1995 έγινε επικεφαλής ερευνητής στο St Antony’s College  στην Οξφόρδη