να είναι (πέρα από τον στρατηγικό εγκλεισμό της) και η επιδίωξη σχέσεων με τη Μόσχα. Ο απομονωτισμός εξηγούσε, θα δημιουργούσε μεγαλύτερες αμφιβολίες εκατέρωθεν και κατά συνέπεια αυτή η έλλειψη πληροφόρησης θα οδηγούσε σε παρανοήσεις με αποτέλεσμα τη δυσκολία στην εκπόνηση στρατηγικής ή διαχείριση πιθανόν κρίσεων. Εάν εφαρμόσει κανείς τα λεγόμενά του, παρά την ιστορική και πραγματική ανομοιομορφία, βρίσκει μεγάλες αναλογίες με το Ιράν.
Αυτό που επιδιώκουν με κάθε μέσο οι επίσημες πυρηνικές δυνάμεις είναι να μην περάσουν το «πυρηνικό κατώφλι» οι υπόλοιπες χώρες του πλανήτη. Εκτός από τη Ν. Αφρική που αποτελεί τη μοναδική περίπτωση απόκτησης και εγκατάλειψης πυρηνικού οπλοστασίου, πολλές «μικρότερες» δυνάμεις έχουν στρέψει την προσπάθειά τους, για την κάλυψη της ανασφάλειας που νιώθουν, στην απόκτηση πυρηνικών όπλων. Η πυρηνική τεχνολογία για ειρηνικούς σκοπούς είναι σχετικά εύκολο να χρησιμοποιηθεί και για την παραγωγή μιας κάποιας μορφής πυρηνικών όπλων (βρόμικες βόμβες). Σε συνδυασμό δε με την ανάπτυξη βαλλιστικών συστημάτων, είναι δυνατό ένα κράτος να έχει στην κατοχή του όπλα επιθετικά, ή καλύτερα όπλα απειλής. (Η διαφορά μεταξύ ενός πυρηνικού οπλοστασίου και βρόμικων βομβών έγκειται στο ότι τα πρώτα χρησιμοποιούνται στα πλαίσια της πυρηνικής στρατηγικής- ως κλιμάκωση των επιχειρήσεων- ενώ τα τελευταία είναι όπλα εκφοβισμού που σκοπό έχουν να προκαλέσουν περιορισμένο πανικό, μιας και δεν είναι όπλα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά στο θέατρο των επιχειρήσεων).
Το Ιράν μετά από την Επανάσταση και όταν είχε αποκτήσει τις ευλογίες των Αμερικανών (βλ. σκάνδαλο Ιραν-gate με τον Ρήγκαν) για την επιδίωξη της Στρατηγικής της Ανάσχεσης με την ΕΣΣΔ, είχε στρέψει το ενδιαφέρον του για την απόκτηση πυρηνικών, μιας και συνειδητοποιούσε τη σημασία του όσον αφορά την ενεργειακή του θέση. Βέβαια αυτό δεν το επιθυμούσε σε ένα πλαίσιο μεταφοράς τεχνογνωσίας αλλά αυτοβοήθειας. Στο τρίγωνο ΗΠΑ-ΙΡΑΝ-ΕΣΣΔ οι αμερικανοί επέλεξαν, ίσως σωστά στο εκείνο παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, να ανασχέσουν τη Ρωσία και όχι το Ιράν. Σήμερα το Ιράν, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο φιλικό με τη Ρωσία, κατόρθωσε χρησιμοποιώντας τη δική της ευλογία σε ένα αντίστοιχο παίγνιο, να αποκτήσει πυρηνικά ανεπίσημα (εννοώ εκτός του καθεστώτος πυρηνικής διασφάλισης της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας) και να αποτελεί μικρή υπερδύναμη (περιφερειακή) στην περιοχή του Κόλπου.
Αυτός ο συσχετισμός ισχύος όμως αλλάζει τα δεδομένα στην περιοχή και δημιουργεί νέες εξισώσεις στο παζλ των πυρηνικών όπλων. Ίσως, θα φανεί στο μέλλον από τους αποχαρακτηρισμούς των διπλωματικών εγγράφων (όπως άλλωστε γίνεται τελευταία για τον Ψυχρό Πόλεμο υπό την αιγίδα του National Security Archives), η περίφημη «Αραβική Άνοιξη» να προκλήθηκε στα πλαίσια μιας νέας στρατηγικής ανάσχεσης των ΗΠΑ έναντι του Ιράν (βλ. άρθρο μου στο ΕΛΙΑΜΕΠ http://www.eliamep.gr/en/security-regional-developments/march-of-millions-upheaval-in-arab-world/) και όχι ως ένα ετεροχρονισμένο τέλος της ιστορίας. Το ζήτημα είναι πως η ανάσχεση της Ρωσίας έληξε αναίμακτα μεταξύ των υπερδυνάμεων, όχι όμως και για πολλές περιφέρειες του πλανήτη. Σήμερα δίχως ένα σταθερό διπολικό σύστημα και με απροθυμία (ή και συνειδητή πολιτική επιλογή λόγου κόστους) να σηκώσει στις πλάτες της η Αμερική την παγκόσμια ασφάλεια, η κατάσταση οδηγείται σε μια οριζόντια διασπορά των πυρηνικών όπλων.
Κανείς δεν εγγυάται πλέον πως η ανάσχεση του Ιράν, που αποτελεί προτεραιότητα στην αμερικανική στρατηγική εθνικής ασφάλειας (βλ. στην υφιστάμενη http://www.whitehouse.gov/sites/default/files/rss_viewer/national_security_strategy.pdf αλλά και στην υπό εκπόνηση http://www.utexas.edu/lbj/sites/default/files/file/news/National%20Security%20Strategy%202013%20(Final%20Draft).pdf) θα έχει το τέλος που είχε ο Ψυχρός Πόλεμος. Η ανάσχεση του Ιράν θα αποτελέσει κατά την άποψη πολλών θεωρητικών τον πόλεμο του αιώνα που διανύουμε.
Παρόλο που πολλοί αμφιβάλλουν για την ικανότητα των ΗΠΑ να ανασχέσουν πλήρως το Ιράν, οι Αμερικανοί θα κατορθώσουν βραχυπρόθεσμα είτε να χαλιναγωγήσουν το Ιράν μέσω της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (και μέσω της αναθεωρημένης Συνθήκης για τη μη-διασπορά των πυρηνικών όπλων συμπεριλαμβάνοντας και τη Β. Κορέα) είτε να το αφοπλίσουν. Έχουν ξεκινήσει ήδη από το πρώτο και προχωρούν στο δεύτερο. Εφόσον εξαντληθούν τα μέσα για την εγκαθίδρυση φιλικών προς αυτές καθεστώτων, τότε θα μιλήσουν τα όπλα. Η πορεία όμως προς το σκοπό αυτό έχει να κάνει και με άλλους παράγοντες, όπως εκείνους στο πλαίσιο της ανάσχεσης. Δηλαδή… το συριακό καθεστώς διαπράττει το ίδιο «μοιραίο» λάθος που έκανε το Ιράκ πριν 23 χρόνια στην πράξη ή πριν 10 χρόνια στα λόγια. Πέρασε το κατώφλι. Και δεν μιλώ για το πυρηνικό κατώφλι που πέρασε το Ιράν (nuclear threshold) αλλά για εκείνο της χρησιμοποίησης όπλων αδυναμίας.
Η χρησιμοποίηση απαγορευμένων όπλων και μάλιστα κατά παράβαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου είναι η υπογραφή της διαθήκης του συριακού καθεστώτος. Αναμένοντας το πόρισμα των επιθεωρητών των Ηνωμένων Εθνών που βρίσκονται αυτές τις μέρες στην περιοχή, η ένοπλη επέμβαση έναντι του Συριακού καθεστώτος, και κατά συνέπεια του Ιράν είναι ζήτημα χρόνου. Το παίγνιο που διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή είναι εκείνο της κότας όπου περιμένουμε είτε τις ΗΠΑ να κάνουν πίσω (και να αφήσουν το συριακό καθεστώς να εκτελεί άοπλους, με παράλληλη υποστήριξη των αντιφρονούντων) και να αφήσουν το Ιράν να εξοπλίζεται, είτε να προχωρήσουν μπροστά και να επιταχύνουν διαδικασίες που θα οδηγήσουν στην εδραίωσή τους στην περιοχή. Ό,τι κι αν αποφασιστεί δυστυχώς δεν θα είναι αναίμακτο.
Ο Γιάννης Τζιουράς είναι Διεθνολόγος- Πολιτικός Επιστήμων,
Υπ. Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Νομικής ΑΠΘ