στο πλαίσιο αμφισβήτησης μιας ήδη δρομολογημένης διαδικασίας για τη συγκρότηση της Δημοκρατικής Παράταξης, αναθέρμανε τη συζήτηση περί Κεντροαριστεράς. Δικαιούμαστε να θέσουμε μια σειρά ερωτημάτων επ' αυτής της πρότασης, η οποία θέλει να εμφανίζεται καινοτόμα. Κατά πόσον αυτή αφορά την κοινωνία, αλλά και το ίδιο το ΠαΣοΚ; Τι καινούργιο προσθέτει στη γνωστή από το 2004 «συμμετοχική», «διαβουλευτική», «κινηματική» θεματική του, η οποία όχι μόνο δεν κατόρθωσε να ανασυγκροτήσει το ΠαΣοΚ αλλά ουσιαστικά, και ενώ αυτό βρισκόταν στη θέση της αντιπολίτευσης την περίοδο 2004-2009 (περίοδος μακρά και, συνεπώς, προνομιακή για την αναζωογόνησή του), τελικά το αποδυνάμωσε ακόμη περισσότερο οργανωτικά και το αποπροσανατόλισε ιδεολογικά; Αν παραβλέψουμε, προς στιγμήν, τα οποιαδήποτε προσωπικά κίνητρα του Γ. Παπανδρέου, δηλαδή την κατάθεση της συμμετοχικής-κινηματικής του πρότασης ως πρόσχημα για την εσωκομματική του επανάκαμψη και, διά μέσου αυτής, την επάνοδό του στην πολιτική σκηνή, αν πολιτικοποιήσουμε τη συζήτηση με βάση την ουσία της πρότασής του, μπορούμε να εντοπίσουμε δύο βασικούς πολιτικούς μύθους που αυτή αναπαράγει σήμερα, σε μια συγκυρία πολιτικής κρίσης.
Ο πρώτος μύθος είναι ότι ένα νεοαριστερής προέλευσης πρόκριμα στη «συμμετοχή» και την «κινηματικότητα» ως εργαλείων μιας κεντροαριστερής ανασυγκρότησης, χωρίς μάλιστα αυτά να λένε κάτι συγκεκριμένο επί της προγραμματικής ουσίας της πολιτικής πρότασης, μπορεί να αποτελέσει την έδρα επανίδρυσης της «παράταξης». Επανασυνδέοντάς την ταυτόχρονα με την κινηματική παράδοση του χώρου. Αν και θέλει να εμφανίζεται υπερμοντέρνος, ο Γ. Παπανδρέου κολυμπάει στον αρχαϊκό μύθο της φαντασιακής αναγέννησης μιας πολιτικής κοινότητας η οποία έχει σαρωθεί από τις τελευταίες εξελίξεις και της οποίας το ξόανο αναδύεται αλλού, στις λαϊκιστικές παλινδρομήσεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ο ριζοσπαστισμός αυτός είναι απατηλός και επικίνδυνος. Επικίνδυνος διότι μπορεί να αποσταθεροποιήσει τη χώρα. Και απατηλός διότι διακινεί και εξ αντικειμένου ταυτίζεται με την ψευδαίσθηση μιας «κοινωνικής», α λα παλαιά, διαχείρισης της οικονομικής κρίσης και των κοινωνικών συνεπειών της. Τι ακριβώς σημαίνει, σε ποιους απευθύνεται, και ως προς τι μια θολή κινηματική ανασυγκρότηση του ΠαΣοΚ θα βοηθούσε την ανασυγκρότηση του χώρου της Κεντροαριστεράς; Μάταια θα αναζητήσει κάποιος απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα στην παρέμβαση του πρώην πρωθυπουργού, η οποία κινείται σε ένα επίπεδο ευχών και επιθυμιών. Διότι τι ακριβώς έχει να πει επί της ουσίας μια κινηματική και συμμετοχική διαδικασία ανασυγκρότησης του χώρου για την ουσία της προγραμματικής του πρότασης;
Η αδυναμία απάντησης σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα δεν μοιάζει να απασχολεί τον φορέα της συμμετοχικής πρότασης, η οποία εξαντλείται περισσότερο σε μια γνώριμη ρητορική καταγγελίας. Και εδώ συναντάμε τον δεύτερο πολιτικό μύθο. Πρόκειται για την αναβίωση, τη μετενσάρκωση της μεταπολιτευτικής διαίρεσης Δεξιά/Αντιδεξιά, η οποία τροφοδότησε όλο το κύμα του μεταπολιτευτικού εθνικολαϊκισμού και το οποίο σήμερα έχει διασπαρεί και στα «άκρα». Η κριτική του προς το σημερινό ΠαΣοΚ εμφανίζει τον Γ. Παπανδρέου να είναι ο φορέας της συνοπτικής μεταπολιτευτικής αντιδεξιάς κουλτούρας, αναπαράγοντας όλα τα λαϊκιστικά της στερεότυπα, διανθισμένα με νεοπολιτικούς, δημοψηφισματικούς εξωραϊσμούς. Τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει σήμερα «Αντιδεξιά», όχι στο πεδίο των «αξιών», αλλά σε αυτό του πολιτικού προγράμματος; Ο Γ. Παπανδρέου εμφανίζεται σαν να κατέχει την απάντηση σε όλα, για όλα. Εμφανίζεται σαν να έχει τη «λύση», χωρίς να αμφιβάλλει για τίποτα, τη στιγμή που μεγάλα τμήματα της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη είτε συγκυβερνούν με τη Δεξιά (Γερμανία), είτε βρίσκονται στο ναδίρ της δημοφιλίας (Γαλλία), είτε υποχρεώνονται από τον συσχετισμό δυνάμεων σε οδυνηρές μετατοπίσεις και προσαρμογές (Ιταλία). Η πραγματικότητα αυτή διαγράφεται από τον Γ. Παπανδρέου, το ελληνικό πρόβλημα, και εντός αυτού η καθίζηση της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας εμφανίζεται ως απλό ζήτημα «προθέσεων», περίπου ως «προδοσία» των αρχών της και των αξιών της, με συνέπεια να μη χρειάζεται τίποτε άλλο από μια απλή αλλαγή προσώπων στην κορυφή της ελληνικής εκπροσώπησης της σοσιαλδημοκρατίας ώστε τα πράγματα να επανέλθουν στην πρώτη, στην υποτίθεται αυθεντική τους κατάσταση. Τα πολιτικά προβλήματα απλουστεύονται, όλα ανάγονται σε ζητήματα προθέσεων, πολιτικής βούλησης και κινηματικών διαδικασιών. Ως εάν όλο το πρόβλημα να ήταν «ηθικό», ως εάν να εξαντλούνταν σε ένα απλουστευτικό και μανιχαϊστικό «φύγε εσύ, έλα εσύ». Η αντιδεξιά πολεμική αυτό ακριβώς υπηρετεί, ανεξάρτητα από προθέσεις, ακόμα και του ίδιου του Γ. Παπανδρέου: η κριτική προς ορισμένες κυβερνητικές αποφάσεις, δίκαιη ή άδικη, ανάγεται σε στρατηγικό πρόβλημα, σε «απόδειξη» της «στρατηγικής» προσχώρησης του σημερινού ΠαΣοΚ στη «Δεξιά» και, με τον τρόπο αυτόν, αναπαράγει και ανακαινίζει τα λαϊκιστικά αντιδεξιά κλισέ μέρους της εναπομείνασας κοινωνικής βάσης του ΠαΣοΚ. Ειρωνεία της Ιστορίας, διότι σε αυτό ακριβώς το γήπεδο παίζει και η δημαγωγία της ριζοσπαστικής Αριστεράς, ο ανένδοτος λαϊκιστικός ριζοσπαστισμός της. Με τον τρόπο αυτόν, η κινηματική πρόταση του Γ. Παπανδρέου ενσαρκώνει στον χώρο της Κεντροαριστεράς έναν άτυπο ΣΥΡΙΖΑ.
Δυστυχώς, η συγκεκριμένη κινηματική, αντιδεξιά ρητορική αναπαράγει την ουσία της λαϊκιστικής μεταπολιτευτικής συνθήκης, αποτελεί μέρος του προβλήματος της σημερινής κρίσης, και όχι βήμα προς την υπέρβασή της.
Ο κ. Ανδρέας Πανταζόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο ΑΠΘ.
πηγη: ΤΟ ΒΗΜΑ
