Το όνομα του ρόδου υπάρχει κοινό σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες έχοντας μικρές διαφορές(rose,ro3a,rosen,rosa κ.α) επίσης όμορφο είναι και το τούρκικο γκιουλ μπαχαρ που μεταφράζεται ρόδο της Άνοιξης.
Πώς να μην αγαπάμε και μείς τα ρόδα, μαζί με την Βασίλισσα , όταν κυριεύουν την όρασή μας με την ομορφιά τους , την όσφρηση με το άρωμα τους και την γλώσσα μας με την ξεχωριστή γεύση τους. Τα ρόδα όμως δεν γεμίζουν μόνο τις αισθήσεις μας και την ψυχή μας με ομορφιά , μπορούν να γεμίσουν και την τσέπη μας. Αυτό σκέφτηκε και μια ομάδα νέων ανθρώπων που με όρεξη και όνειρα ξεκίνησε το 2004, νικηφόρα χρονιά, την πρώτη προσπάθεια καλλιέργειας των αρωματικών ρόδων στην περιοχή του Βοΐου .Τα πρώτα φυτά που φυτεύτηκαν εισήχθησαν από τη Βουλγαρία, που μέχρι τότε παρήγαγε το καλύτερο ροδέλαιο. Το 2006 συγκομίσθηκε η πρώτη σοδειά και σε συνεργασία με τη Φαρμακευτική Αθηνών και του Α.Π.Θ. επί τρία συνεχόμενα έτη διαπιστώθηκε και επιβεβαιώθηκε η ποιοτικά ανώτερη παραγωγή αιθέριου ελαίου και ροδόνερου σε παγκόσμιο επίπεδο.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 2009, ιδρύθηκε ο Συνεταιρισμός Αρωματικών Φυτών Βοΐου Κοζάνης με 20 ιδρυτικά μέλη, αγοράστηκε εξοπλισμός υψηλής τεχνολογίας και στήθηκε το πρώτο αποστακτήριο μέσα σ’ ένα όμορφο μοναστήρι στην Εράτυρα.
Το όνομα του ρόδου είναι Ρόζα η δαμασκηνή (Rosa damascena) και η κάθε ρίζα κοστίζει 0,50 ευρώ. Σε κάθε στρέμμα μπορούν να μπουν 400 με 500 ρίζες και οι καλλιεργητικές φροντίδες είναι πολύ λίγες. Τον πρώτο χρόνο μόνο θέλουν πότισμα και λίγη περιποίηση και μετά μόνο λίγο καθάρισμα από τα αγριόχορτα και κλάδεμα για να δυναμώσουν. Την πρώτη χρονιά από την εγκατάσταση, τα μοσχεύματα δεν δίνουν κανένα ή το πολύ 1 ή 2 άνθη. Από τη δεύτερη χρονιά και μετά κάθε φυτό μπορεί να δώσει μέχρι και 150 άνθη, την τρίτη μέχρι 300 και την τέταρτη χρονιά και μετά μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 600 τριαντάφυλλα. Η περίοδος συγκομιδής είναι 20 μέρες περίπου και ξεκινά συνήθως την πρωτομαγιά.
Σύμφωνα με τα οικονομικοτεχνικά στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Κασαπίδης, ο οποίος ήταν από τους ιδρυτές και πρωτεργάτες του επιχειρήματος, σε μια εκδήλωση του Αγροτικού Συνεταιρισμού Αρωματικών και Φαρμακευτικών Φυτών Βοΐου στην Θεσσαλονίκη, το καθαρό κέρδος ανά στρέμμα για τον παραγωγό ανέρχεται στα 550€ όταν πρόκειται για οικογενειακή εκμετάλλευση και στα 350€ όταν χρησιμοποιούνται εργάτες για τη συγκομιδή των ρόδων. Μία γαλλική εταιρεία εξετάζοντας το ροδέλαιο του Συνεταιρισμού το βρήκε ενδιαφέρον, αλλά η ποσότητα που ζητούσαν ήταν στα 50 λίτρα, κάτι που απέχει πολύ από τις δυνατότητες του Συνεταιρισμού. Έτσι, χάθηκε μια έτοιμη αγορά, καθώς θα χρειαστούν μια πενταετία για να φτάσουν σε αυτά τα επίπεδα παραγωγής. Να σημειωθεί ότι, στην ανάλυση που έχει γίνει στο ροδέλαιο, διαπιστώθηκε πως περιέχει παραπάνω αρωματικές ουσίες από το βουλγάρικο, κάτι που δεν αφορά τις μικρές καταναλώσεις, αλλά για τις βιομηχανίες είναι πολύ σημαντικό. Όσο για την τιμή του κυμαίνεται στα 5.000 με 10.000 ευρώ ανά λίτρο. Γίνονται οι αναλύσεις, συζητούνται οι ποσότητες και μετά συμφωνείται η τιμή, ενώ ρόλο παίζει και η τιμή των καυσίμων.
Σ’ αυτήν την περίπτωση μιλάμε για τον ρόδινο ή ρευστό χρυσό, όπως ονομάζεται το ροδέλαιο , που υπάρχει στην περιοχή μας και αν προσθέσουμε και τον κόκκινο χρυσό του Κρόκου , τον μωβ χρυσό της λεβάντας ,τον καφέ του καπνού, τον μαύρο χρυσό του λιγνίτη και αρκετούς άλλους χρυσούς που μας δίνει η γη προβληματιζόμαστε γιατί κάποια νέα ,μορφωμένα παιδιά έφυγαν στο εξωτερικό και μένοντας σε χώρες άλλες να εμπλουτίζουν τις εκεί οικονομίες και κοινωνίες με τα νιάτα τους, τις γνώσεις τους , τις ικανότητες τους και τα ταλέντα τους. (Μόνο στην Γερμανία ζουν και εργάζονται σήμερα 2500 Έλληνες γιατροί ! ).
Ευτυχώς δεν έφυγαν όλοι και στα χρόνια μας αυτό το κύμα της νέας μετανάστευσης άρχισε να αποδυναμώνεται. Βλέπουμε όλο και περισσότερους νέους να μένουν στον τόπο τους και να αρχίζουν να ψάχνουν λύσεις στην γη .Μια ομάδα τέτοιων νέων που μένουν στον Κρόκο, ο Γιώργος Λαμπρόπουλος, ο Γιώργος Τσιώγκας, ο Αλέξανδρος Λαμπρόπουλος και ο Θωμάς Βογδόπουλος , τελειώνοντας τις σπουδές τους, αποφάσισαν να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους και να ασχοληθούν και με την καλλιέργεια των ρόδων της Άνοιξης (γκιούλ μπαχάρ είπαμε εις την τουρκικήν)
Ένα πρωινό του Μάιου αποφάσισα να τους ακολουθήσω για να δω την όλη διαδικασία. Συναντηθήκαμε στο κτήμα του ενός στις 5.30 το πρωί. Ο ήλιος τότε ξυπνούσε κι αυτός και πλημύριζε τα βουνά και την λίμνη πέρα με χρώματα. Ευχαριστηθήκαμε την ανατολή πίνοντας έναν μυρωδάτο ζεστό ελληνικό καφέ.
Όταν συγκεντρωθήκαν όλοι ,είχαμε και λίγους ξενυχτισμένους με πρησμένα μάτια, πήγαμε στο χωράφι που είναι στην περιοχή που βρίσκονται και τα περισσότερα αμπέλια του Κρόκου .
Μόλις φτάσαμε ένας πρωινός δροσερός και μυρωδάτος αέρας που φυσούσε ελαφρά μας τύλιξε και γέμισε τα πνευμόνια μας ευωδιές .Ευχάριστη φασαρία από αηδόνια και γλωσσούδες καρδερίνες ακουγόταν πιο πέρα και ο ήλιος ζεστός τα αγκάλιαζε τώρα όλα . Άλλος κόσμος ! Πως να πάει ο λογιστής της παρέας να ασχοληθεί με τον ένφια και να κλειστεί σε ένα γραφείο τώρα
Μετά από λίγο ήρθαν για βοήθεια και οι πατεράδες των παιδιών : «Καλώς κάνετε» ήταν ο χαιρετισμός τους «Καλώς ορίσατε» απαντήσαμε.
Η δουλειά τέλειωσε σχετικά γρήγορα, στην παρέα προστέθηκαν και φίλοι των παιδιών και γέμισε το ροδοχώραφο βοηθούς. Όμορφο συναίσθημα η στήριξη της οικογένειας και η βοήθεια των φίλων που υπάρχει ακόμα στις μικρές κοινωνίες. Τα πέταλα των ρόδων μαζεύτηκαν σε κουβάδες, μετά σε τσουβαλάκια και ξεκίνησαν το ταξίδι τους για το αποστακτήριο που βρίσκεται στο μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου στην Εράτυρα.
Μετά από μια διαδρομή περίπου 20΄φτάσαμε στο μοναστήρι .Το παλιό οίκημα χτίστηκε με δαπάνες από βυζαντινούς αυτοκράτορες αλλά κάηκε τρείς φορές .Το 1797 ξανακτίστηκε και προστέθηκαν στα χρόνια μας τα νέα οικήματα.
Το νέο οίκημα όμορφο και επιβλητικό είναι χτισμένο με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Εράτυρας.
Στον προαύλιο χώρο του μοναστηριού βρίσκεται το αποστακτήριο.
Πρωινό Κυριακής και μας περίμεναν εκεί ο πρόεδρος του συνεταιρισμού ,Δημοσθένης Τυρεκίδης , ο Μυλωνάς Χρήστος και άλλα μέλη του συνεταιρισμού.
.
Ο κάθε ροδοπαραγωγός ζυγίζει την παραγωγή του σε ζυγαριά ακριβείας και καταγράφεται στην καρτέλα του. Όταν παραδώσουν όλοι , τα πέταλα ρίχνονται στο μεγάλο αποστακτήριο και προσθέτουν το ανάλογο νερό .( Ένας από τους παραγωγούς ,που ήρθε και αργοπορημένος ,καλλιεργεί 50 στρέμματα και τα χωράφια του είναι κοντά στην Θεσσαλονίκη)
ΣεΜε την απόσταξη των ροδοπέταλων βγαίνει το ροδέλαιο. Το παράγουν κυρίως τέσσερις χώρες στον κόσμο: η Βουλγαρία , η Τουρκία, το Μαρόκο και η Περσία. Το ροδέλαιο χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή αρωμάτων, καλλυντικών, φαρμάκων και προϊόντων αρτοζαχαροπλαστικής. Ο πρόεδρος , Δημοσθένης Τυρεκίδης, όταν ρωτήθηκε αν υπάρχει ζήτηση των προϊόντων των ρόδων, απάντησε πως υπάρχει πολύ μεγάλη ζήτηση αλλά ο συνεταιρισμός δεν έχει να δώσει. Ήδη εφοδιάζει με προϊόντα 400 μαγαζιά στην Ελλάδα ,στην Κύπρο ,στην Ολλανδία, στην Αγγλία και προσφάτως στην Ταϊβάν. Ο Χρήστος Μυλωνάς μου ανάφερε την περίπτωση της γαλλικής εταιρίας καλλυντικών που ο συνεταιρισμός δεν μπορούσε να ικανοποιήσει τις ποσότητες που ζητούσε και έτσι χάθηκε μια μεγάλη αγορά.
Στόχος του συνεταιρισμού είναι η επέκταση της καλλιέργειας των ρόδων στα 1.000 στρέμματα αλλά και των άλλων αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών σε έκταση τουλάχιστον 5.000 στρεμμάτων σε επιλεγμένες περιοχές σ’ ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία. Eκτός από τα αποστάγματα, ο Συνεταιρισμός παράγει γλυκό τριαντάφυλλο από ροδοπέταλα από επιλεγμένα φρεσκοκομμένα τριαντάφυλλα, παραδοσιακό λουκούμι τριαντάφυλλο αρωματισμένο με φυσικό ροδόνερο και αιθέριο έλαιο αλλά και χειροποίητες καραμέλες με ροδόνερο (τύπου τσάρλεστον).
Για δήλωση ενδιαφέροντος, όσοι επιθυμούν να εγκαταστήσουν φυτείες ρόδων ευρύτερα στην περιοχή της Κοζάνης, μπορούν να επικοινωνούν στο τηλ. του Συνεταιρισμού 6980337157 και στο τηλ. 6972873113 (Κωνσταντίνος Ρήγας).Πληροφορίες μπορείτε επίσης να πάρετε από τον Τυρεκίδη Δημοσθένη και Μυλωνά Χρήστο.
Εδώ τελειώνει μια μικρή εκδρομή στον κόσμο των ρόδων γεμάτη ευωδιές και χρώματα και όλοι καταλαβαίνουμε γιατί η Βασίλισσα αγαπά τόσο πολύ τα ρόδα.
Εσείς;
Κείμενο- φωτογραφίες
Ιωάννα Κύρου
