Οι Ελληνες πολίτες αυτά συζητούν τώρα. Ακόμη και οι αδιάφοροι, οι πιο χαλαροί, οι πιο ανενημέρωτοι και απολίτικοι, αντιλαμβάνονται ότι η κοινωνία μας βρίσκεται σε ιστορική καμπή. Ο, τι τροφοδοτούσε και ταυτοχρόνως υπονόμευε την ευημερία, την κατανάλωση, τη διαρκή επέκταση, την άφρονα αμεριμνησία, τώρα κατέρρευσε υπό το βάρος εθνικών ασθενειών και διεθνών κρίσεων. Τα ψέματα τέλειωσαν. Η ισχυρή Ελλάδα, ο εκσυγχρονισμός, το πάρτι του Χρηματιστηρίου, η ολυμπιακή φιέστα, η νάρκωση μετά το 2004, η ακηδία, τα μαγειρεμένα στοιχεία και ο ξέφρενος δανεισμός, οι κουμπάροι και τα ηθικο-νόμιμα, όλα σωριάστηκαν ερείπια, κρύβοντάς μας το μέλλον. Το μέλλον δεν βλέπουμε τώρα.

Ο, τι και να πει τώρα η κυβέρνηση, το πολιτικό σώμα θα το ακούσει με επιφύλαξη και βαθιά δυσπιστία. Τα δύο μεγάλα κόμματα, που κυβερνούν τη χώρα εναλλάξ και αδιαλείπτως επί ένα τρίτο του αιώνος, τα πρόσωπα, οι νοοτροπίες, οι μηχανισμοί, τα διαχειριστικά τρικ, η κοσμαντίληψη που συγκροτούν, αυτά είναι υπεύθυνα για το οικονομικό και πολιτικό αδιέξοδο της χώρας. Αυτοί οι πολιτικοί οργανισμοί εξέθρεψαν και παρότρυναν την κακοδιοίκηση, τη διαφθορά, την ατιμωρησία, τη σπατάλη, αυτοί εξέθρεψαν την κρίση. Μεταξύ αυτής της εκφυλισμένης ελίτ και του λαού συνομολογήθηκε η αμοιβαία εξαχρείωση, η προσοδοθηρία, η αναξιοκρατία, η κλεπτοκρατία, ο εκμαυλισμός. Η ηθική χρεοκοπία προηγήθηκε της οικονομικής.

Ωστόσο, «δεν φάγαμε όλοι μαζί» τα κλοπιμαία και τα ελλείποντα. Η διάχυση της ευθύνης σε όλο το κοινωνικό σώμα αδιακρίτως, η ενοχοποίηση των πάντων, ισομερίζει άδικα τις ευθύνες και αθωώνει τους πράγματι ενόχους. Ως εκ τούτου, για να δεχτεί να υποβληθεί σε θυσίες το κοινωνικό σώμα, πρέπει ταυτοχρόνως να αποδοθούν ευθύνες, να πεισθεί ο θυσιαζόμενος ότι αποδίδεται δικαιοσύνη, ότι υπάρχει σχέδιο και όραμα ανάδυσης σε μια κοινωνία δικαιότερη, αποτελεσματικότερη, αξιοκρατική. Μπορεί η παρούσα κυβέρνηση, μπορεί το παρόν πολιτικό σύστημα που παρήγαγε την παρούσα κρίση, να κρίνουν τον εαυτό τους, να αυτοακυρωθούν, να αυτοτιμωρηθούν, να μεταμορφωθούν; Να οδηγήσουν τη χώρα σε αναγέννηση;

Οχι. Ολα δείχνουν ότι το πολιτικό προσωπικό, σαστισμένο και πνιγμένο, αδυνατεί να κατανοήσει την ιστορική δυναμική, βυθισμένο αφενός στη διεθνή χρηματοπιστωτική τρικυμία και την ευρωπαϊκη κρίση ηγεσίας· αφετέρου, αιχμάλωτο από δικές του αδυναμίες και δουλείες, πνευματικές, ψυχικές, υλικές. Η μακρά παράδοση διαφθοράς και συγκάλυψης, η μετριοκρατία και ο νεποτισμός, η εκχώρηση κρίσιμων πεδίων κυριαρχίας σε εξωπολιτικές ολιγαρχίες, έχουν αφαιρέσει κάθε ικμάδα από τις εγχώριες ελίτ. Κυρίως, έχουν απογυμνωθεί από την ιστορική αίσθηση, από την ικανότητα ανάληψης ρίσκου και από μια βαθύτερη φιλοπατρία που θα έθετε το συμφέρον της χώρας υπεράνω κομματικού και προσωπικού κόστους.

Η πολιτική έχει από καιρό αποστειρωθεί από ενοχλητικές έννοιες: ηθική δέσμευση, κοινωνική ευθύνη, συλλογικός βίος, αλληλεγγύη, αξιοπρέπεια. Η οικονομία αυτονομήθηκε από την πολιτική και η πολιτική αυτονομήθηκε από την κοινωνία μέσω περίπλοκων διαμεσολαβήσεων και φαλκίδευσης της απόφασης και της αντιπροσωπευτικότητας. Οι λαοί αποφασίζουν κάθε τέσσερα χρόνια, οι μεγάλες εταιρείες αποφασίζουν κάθε λεπτό - κάπως έτσι περιγράφει το πρόβλημα διακυβέρνησης των δυτικών δημοκρατιών ο Νόαμ Τσόμσκι.

Σε αυτό το μεταίχμιο, διεθνές και εγχώριο, βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα. Ενώπιον πολιτικού και κοινωνικού μετασχηματισμού. Το ζήτημα δεν είναι απλώς να βρεθούν τα 50 δισ. για την εξυπηρέτηση του χρέους έως το τέλος της χρονιάς· το ζήτημα δεν είναι καν η έξοδος από το ευρώ και η επαναφορά στη δραχμή ή η κήρυξη πτώχευσης, το ζήτημα είναι κατά πόσο σαν κοινωνία, σαν πολιτικό σώμα, σαν λαός, θα μεταβούμε στην αναπόφευκτη μεταμόρφωση χωρίς μοιραίες απώλειες. Το τέλος της καλοπέρασης και της αμεριμνησίας, το τέλος του ωχαδερφιστικού πάρτι και της αλληλοκλοπής, μόνο καλό θα φέρει. Οι κίνδυνοι είναι άλλοι: η κατάρρευση του εκφυλισμένου συστήματος μέσα στον κουρνιαχτό της πτώχευσης απειλεί να παρασύρει και δημοκρατικές κατακτήσεις, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, απειλεί με πληβειοποίηση τα μικρομεσαία στρώματα, τη ραχοκοκαλιά της κοινωνίας, απειλεί με αποθηρίωση του νεόπτωχου και του άνεργου, απειλεί να στραγγίξει την ελπίδα από τις νεότερες γενιές, να τις βυθίσει στην ηττοπάθεια και τη μνησικακία, στην απάθεια.

Ο κίνδυνος ακονίζει τη σκέψη. Πλάι στους σαστισμένους και τους έμφοβους, όλο και περισσότερο ακούμε τους Ελληνες, ζώα πολιτικά, να αναλύουν, να συνθέτουν, να σκέφτονται - με όρους συλλογικούς, με όρους κοινότητας, με πρώτο το εμείς. Εχουμε πολλές μάχες μπροστά μας.