Αν επιχειρούσαμε να δώσουμε μια ερμηνεία στο ιστορικό αυτό φαινόμενο, θα λέγαμε ότι το προσφυγικό εκφράζει την διαχρονική 
σύγκρουση δύο διαφορετικών κόσμων. Του κόσμου που εκπροσωπεί την ευημερία και την καλοπέραση και του κόσμου που ξεπηδάει μέσα από τα ερείπια του πολέμου και αναζητεί μια καλύτερη τύχη στα χωράφια του πρώτου. 

  Κάπου εδώ αρχίζει το εμπόριο της ελπίδας, από αυτούς που προκαλούν τους πολέμους και μετά αναλαμβάνουν ως διακινητές να μεταφέρουν τα μπουλούκια των κατατρεγμένων σε φανταστικούς παραδείσους με το αζημίωτο...

  Μια τέτοια σύγκρουση των δύο κόσμων, περιγράφει στο έργο του, με τρόπο τραγικό, ο Νίκος Καζαντζάκης, που έζησε το δράμα των προσφύγων της Μικράς Ασίας ως εντεταλμένος σύμβουλος της ελληνικής κυβέρνησης. 
Από την μια οι εύποροι προύχοντες του χριστιανικού χωριού Λυκόβρυση, με επικεφαλής τον καλοταϊσμένο παπα- Γρηγόρη. Και από την άλλη οι ξερριζωμένοι χριστιανοί από τα βάθη του Πόντου, με μπροστάρη τον ασκητικό παπα- Φώτη, που αναζητούν καταφύγιο στα φιλάνθρωπα αισθήματα των ομοθρήσκων τους. 

   Μάταια όμως! Οι βολεμένοι κάτοικοι της Λυκόβρυσης ορθώνουν τείχη απανθρωπιάς στους πρόσφυγες, τους οποίους αποκαλούν “ξενομπάτες” δηλ. εισβολείς, κάτι σαν τους σημερινούς “παράτυπους” μετανάστες!
  Έπειτα αποφασίζουν να στρέψουν όλο το χωριό εναντίον τους, κάτι δηλ. σαν την σημερινή κοινή γνώμη, αποκαλώντας τους πρόσφυγες “χολεριασμένους”, που κουβαλούν μαζί τους το “θανατικό”! Όπως κάνουν σήμερα ορισμένοι ινστρούχτορες των μέσων ενημέρωσης, που επαναλαμβάνουν τα περί “υγειονομικής βόμβας” στην Ειδομένη!

  Τότε υπήρχε ο φυλάργυρος  γερο - Λαδάς, που παρόλη την απέχθεια  που έτρεφε για τους “ξενομερίτες”, η απληστία του τον έσπρωξε να στείλει τον υπάκουο Γιαννακό, για να τους.. ξεψαχνίσει αν κουβαλούν κάποιο χρυσαφικό επάνω τους...
Σήμερα τον ρόλο αυτό, υποδύονται με υποδειγματικό τρόπο, οι διάφοροι “διακινητές” που στέλνουν τα “κοράκια” τους στις παραλίες της Χίου και της Μυτηλίνης, για να συμφωνήσουν τα “κηρύκεια” με τους πρόσφυγες, που θα τους μεταφέρουν στον... άλλο κόσμο!

  Από μια τραγική ειρωνεία της τύχης, ο χώρος που φιλοξενεί τους πρόσφυγες στην Δυτική Μακεδονία, λέγεται Λευκόβρυση!
Όμως κι εδώ την φιλοξενία των προσφύγων, ανέλαβαν οι απλοί κάτοικοι του χωριού. Ενώ για μια ακόμα φορά, το ράσο τους γύρισε την πλάτη...

  Δεν ξέρουμε αν στη Λευκόβρυση της Κοζάνης υπάρχει το έθιμο της αναπαράστασης της σταύρωσης του Χριστού την Μεγάλη Εβδομάδα. Το σίγουρο είναι ότι αρκετοί κάτοικοι του χωριού, θα “δούνε” τους εαυτούς τους στις σελίδες του “Χριστός ξανασταυρώνεται” όταν το διαβάσουν...

πηγη;ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΗ ΕΣΤΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗς ΙΑΤΡΙΔΗΣ