Από το «Βίο του Πρωτόπαπα Αβακούμ» ως την «Εκστρατεία του Ιγκορ» στην κλασσική ωκεάνια εκδοχή της ρωσικής λογοτεχνίας (Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Τσέχωφ, Γκόγκολ, Τουργκένιεφ, Πούσκιν κ.α.)

Αργότερα οι συγγραφείς του 20ος αι. της με κυκλοφορούσαν στους σκολιούς δρόμους και ατραπούς της σύγχρονης ρωσικής ιστορίας. Από τον Πάστερνακ, τον Μπουλγκάκοφ, τον Σολτζενίτσιν ως το Βασίλη Γκρόσμαν κ.α. είναι μιας άλλης ζωής αφήγηση. Αυτή ήταν το ταξίδι στο Αρχιπέλαγος της γκρίζας ιστορίας. Σημειωτέον πως δεν διάβασα ούτε μια σελίδα του Μαξίμ Γκόργκι σ’ όλες μου τις ζωές στα βιβλία. Αυτές κι άλλες προφανώς ελάσσονες ή και μείζονες συγγραφικές ανακαλύψεις εκ των ενόντων, στάθηκαν οι σύντροφοι και η συντροφιά σε μια περίπλοκη αναγνωστική μου ζωή και περίοδο.

Οταν μπήκα στην περιπέτεια του περιοδικού, στη λογοτεχνία των Ρώσων, έργω πια κι όχι ανάγνωση, μας έμβασε ο αλησμόνητος φίλος Χ. Μπέσας, που μετέφρασε για την «Παρέμβαση» ένα μικρό απόσπασμα από το «Ρέκβιεμ» της Αν. Αχμάτοβα. Κυνήγησα έκτοτε με πάθος βίους και στίχους αυτής, αλλά κυρίως της Μαρίας Τσβιετάγιεβγα. Ηταν ο καιρός των αναζητήσεων μου στις κλειστές, μικρές θάλασσες και κόλπους των ρώσων συγγραφέων όπου κυριαρχούσε η ευαισθησία, η τρυφερότητα αλλά πρωτίστως η απελπισία.

Καθοριστική για το περιοδικό στάθηκε η γνωριμία, δεν θυμάμαι πως και πότε έγινε, με τον Δημήτρη Τριανταφυλλίδη από τη Θεσσαλονίκη κάποτε, νυν κάτοικος Μεταξουργείου στο κέντρο των Αθηνών, ο οποίος μας βύθισε στα νερά μιας άγνωστης ενότητας για μας στη ρωσική λογοτεχνίας. Αν κάποτε την περίοδο του ψυχρού πολέμου και μετά είχε ιδεολογική πέραση ο όρος (κι ο τύπος) Σοβιετολόγος δηλαδή εκείνος που κατέχει άριστα ό,τι το είχε σχέση με την άλλοτε Σοβιετική, Επιθετική, Σοσιαλιστική, Ενωση κ.λπ., τον όρο Ρωσολόγ(ι)ος κι αρχηγός της Ρωσολογίας, στην πνευματική του διάσταση και διάθλαση σίγουρα τον φέρει επάξια ο ΔΤ, ένας «σαλός» διανοούμενος του ρωσικού λόγου και τρόπου, αφού αυτός ο, τιδήποτε άξιου λόγου εκ της ρωσικής κατέχει, μεταφράζει και δημοσιεύει. Μέχρι και περιοδικό ρωσικών μεταφράσεων την τσεχοφική «Στέπα» εκδίδει εσχάτως κι ...απειλεί και με άλλες εκδόσεις. Αυτού τις μεταφράσεις δημοσιεύουμε εδώ και χρόνια στην «Παρέμβαση», ένα λογοτεχνικό περιοδικό της ελληνικής επαρχίας που όσο περίεργο κι ανεξήγητο κι αν φαίνεται κι ακούγεται, νιώθαμε νησίδα του νεότερου πολιτισμού των ρωσικών γραμμάτων.

Πως και γιατί αυτό; Μπορεί να φταίει και το ότι τον «Δόκτορα Ζιβάγκο» διάβαζα στη β’ Γυμνασίου δίπλα σ’ ένα λάκκο - ρυάκι κι έναν νερόμυλο και μαζί να βόσκουν 2-3 σπιτικές κατσίκες. Και τι δεν θα ‘δινα να ξανάβρω εκείνο το βιβλίο, εκείνη την έκδοση που κύλισε εντός μου σαν νερό ζείδωρο από τη μάνα-πηγή κι από τότε κυλάει ζωοδόχα μέσα μου η ρωσική λογοτεχνία όπως ακόμα η ποιητική του Πάστερνακ.

"Να πω πως ήσουν εστιάδα, θα 'ταν αμαρτία


με μια καρέκλα μπήκες μόνη


και τη ζωή μου από το ράφι πήρες σαν βιβλία


και φύσηξες τη σκόνη...


(μτφ Γ. Κοροπούλης)

Με τις μεταφραστικές πλάτες του ΔΤ. ήρθαμε σ' αυτό το 13ο στη σειρά πανηγύρι της ευεργετικής και θελκτικής ματαιοδοξίας των βιβλίων και των γραμμάτων στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

Τη ρωσική εκδοχή και εμπλοκή της «Παρέμβασης» θα αποδείξουν οι: Αννα Κουστινούδη της αγγλικής φιλολογίας και μεταφραστικής λογοτεχνίας όπως και της κριτικής, ο Μάριος - Κυπαρίσσης Μώρος, το τρομερό παιδί της επί του παντός επιστητού φιλολογίας και η Δήμητρα Καραγιάννη φιλόλογος δημοσιογράφος και δημοσιολογούσα που θα διαβάσει κείμενα των Ρώσων.

Κλείνοντας στέλνουμε ευχαριστήριο χαιρετισμό στον Δ.Τρ εκεί στο Μεταξουργείο που υπάρχει και νυχθημερόν γράφει, σβήνει, σχολιάζει, μεταφράζει, εκδίδει, οργίζεται, ηρεμεί και πάλι απ’ την αρχή. Είπαμε, είναι «Σαλός» ο άνθρωπος για τα ρωσικά γράμματα και θάματα αλλά από κάτι τέτοιους «σαλούς» σώζεται η πνευματική μας παρτίδα και η εν θλίψη διατελούσα πατρίδα...

 

* Εισαγωγή στην εκδήλωση για τη ρωσική λογοτεχνία κι όπως αυτή εμφανίζεται στο περιοδικό «Παρέμβαση» που έγινε στις 13 Μαϊου στο πλαίσιο της 13ης Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη.