τότε ως Υπουργός στο Υπουργείο Εσωτερικών της Δυτικής Γερμανίας. Γράφει, ο τότε Καγκελάριος H. Kohl στα απομνημονεύματά του πως «κάθε φορά που βρισκόμασταν σε αδιέξοδο και χρειαζόμασταν βοήθεια για ένα ζήτημα, απευθυνόμασταν πάντα στον Schauble, ο οποίος συνήθως είχε τη λύση». Μεταξύ άλλων, παρότι δεν ήταν Υπουργός Οικονομικών, ο W. Schauble, κλήθηκε να προτείνει μια λύση για το μέλλον των δημοσίων εταιριών και περιουσιακών στοιχείων της Ανατολικής Γερμανίας. Δηλαδή έναν τρόπο για την ομαλή μετάβαση της Ανατολικής Γερμανίας στην οικονομία της αγοράς, έναν τρόπο για την οικονομική «ενσωμάτωση» των εταιρειών αυτών, στο θεσμικό πλαίσιο της Δυτικής Γερμανίας. Η λύση λοιπόν που πρότεινε, πήρε τη μορφή ενός «Trust» (Die Treuhand). Όσοι γνωρίζουν νομικά ή και οικονομικά, αντιλαμβάνονται τι είναι ένα Trust και τι είδους νομική αυτοτέλεια το διακρίνει από τις συγχωνευθείσες επιχειρήσεις που το απαρτίζουν. Πληροφοριακά, και για λόγους ιστορικούς, αναφέρω πως μέσω της Εταιρείας αυτής ιδιωτικοποιήθηκαν περίπου 8.500 δημόσιες επιχειρήσεις της Ανατολικής Γερμανίας, ενώ μέσα σε τέσσερα χρόνια που διήρκησε η αποστολή της, κατόρθωσε να συλλέξει άνω των 270 δις Μάρκων και να μειώσει ισόποσα το χρέος του πρώην κρατιδίου. Από το 2000 έπαψε να λειτουργεί, αν και νομικά υφίσταται μέχρι και σήμερα. Η ιδιωτικοποίηση της Ανατολικής Γερμανίας δεν ήταν βελούδινη. Τους πρώτους μήνες ξέσπασαν μεγάλες διαδηλώσεις και απεργίες ενώ ο πρώτος Διευθύνων Σύμβουλος δολοφονήθηκε από μέλος της Μπάαντερ-Μάινχοφ, λίγους μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του (εδώ αξίζει να θυμηθούμε τις πρόνοιες για διευρυμένες ασυλίες που ζητούσαν οι «θεσμοί» για τα μέλη του Ταμείου»).

Τον περυσινό Ιούνιο, και όταν φαινόταν πια ξεκάθαρα πως το δεύτερο ελληνικό πρόγραμμα αφηνόταν να λήξει άπρακτο, δίχως δηλαδή να κλείσει η τελευταία αξιολόγηση, ο W. Schauble πρότεινε την ίδια επιτυχημένη συνταγή, στην περίπτωση που η χώρα μας επιθυμούσε την παραμονή της στην Ευρωζώνη. Πρότεινε δηλαδή, την ίδρυση ενός Υπερ- Ταμείου, το οποίο θα είχε ακριβώς τις ίδιες αρμοδιότητες με αυτές της Treuhandanstalt. Tο Ταμείο αυτό θα ήταν προϊόν συγχώνευσης των διάφορων εταιρειών που θα αναλάμβαναν την ιδιωτικοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων. Γιατί; Διότι, άλλα χρήματα για διάσωση δεν υπήρχαν. Το καθεστώς με το οποίο λειτουργεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM), στον οποίο ο νυν Πρωθυπουργός έκανε αίτημα για την υπαγωγή μας στο τέλος Ιουνίου του 2015, διαφέρει ως προς τον τρόπο χρηματοδότησης από τους προηγούμενους. Χωρίς να θέλω να επεκταθώ σε τεχνικές λεπτομέρειες, αναφέρω μόνο πως ο πρώτος, ο ad hoc μηχανισμός βάσει του οποίου δανειοδοτηθήκαμε (πρώτο Μνημόνιο), απαιτούσε μια κάποια εξασφάλιση δημοσίων περιουσιακών στοιχείων, στην περίπτωση που δεν αποπληρωνόταν το δάνειο που μας χορήγησαν. Θα θυμάστε κάποιοι τι σάλο είχε προκαλέσει η πρώτη Δανειακή Σύμβαση στους κύκλους μερικών Συνταγματολόγων, κάποιοι εκ των οποίων τελούν σήμερα ως Ευρωβουλευτές. Μέχρι και για την υποθήκευση των εθνικών Μνημείων! είχαν γράψει και μιλήσει, πως παραιτούμαστε από την εθνική κυριαρχία είχαν πει, δίχως να γνωρίζουν πως γίνεται η αναγκαστική εκτέλεση των εθνικών μας περιουσιακών στοιχείων, κατ’ εφαρμογή των όσων προέβλεπε η τότε Δανειακή Σύμβαση. Είχαν την εντύπωση πως οι «δανειστές» θα μας σύρουν σε διεθνή δικαστήρια και θα μας πάρουν τα ακατάσχετα από το Σύνταγμα περιουσιακά στοιχεία! (π.χ. εθνικά Μνημεία), παρότι δεν υπόκεινται σε αναγκαστική εκτέλεση ό,τι κατά το ελληνικό δίκαιο και τους αναγκαστικούς κανόνες θεωρείται ακατάσχετο (όπως είναι φυσικά τα μνημεία, τα νοσοκομεία, τα σχολεία, οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις κ.ο.κ.). Το τραγικό στην όλη υπόθεση είναι πως η όποια αναγκαστική εκτέλεση κατά περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου θα γινόταν κατ’ εφαρμογή Ελληνικού δικαίου περί αναγκαστικής εκτέλεσης, διότι ακριβώς οι ρήτρες περί αγγλικού δικαίου αφορούσαν άλλου είδους ζητήματα και σίγουρα όχι τα της αναγκαστικής εκτέλεσης τα οποία ρυθμιζόταν με τη Σύμβαση από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο που με τη σειρά του παρέπεμπε στο Ελληνικό δίκαιο αναγκαστικής εκτελέσεως. Σε κάθε περίπτωση, κάποιοι έκτισαν καριέρες ενώ ο κόσμος έκτισε μια προκατάληψη την οποία δεν μπορεί να αποτινάξει εύκολα.

Επανέρχομαι πάλι στο περυσινό καλοκαίρι και στον τρόπο χρηματοδότησης του τρίτου Μνημονίου. Για να το πω απλά λοιπόν, στα δύο πρώτα Μνημόνια, μας έδιναν δανεικά και υποθηκεύαμε περιουσιακά στοιχεία. Εφόσον δεν υλοποιούσαμε τα συμφωνηθέντα, καθυστερούσαν οι δόσεις. Εφόσον δεν θα πληρώναμε το δάνειο, τότε οι δανειστές θα μας έσερναν στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και εφόσον αυτό μας καταδίκαζε σχετικά, τότε τα εθνικά δικαστήρια, όπως γίνεται σε κάθε περίπτωση που το ελληνικό δημόσιο χρωστά σε έλληνα πολίτη, θα εφάρμοζε το ελληνικό δίκαιο αναγκαστικής εκτελέσεως. Το Τρίτο Μνημόνιο όμως είναι εντελώς διαφορετικό. Λεφτά δεν υπάρχουν ακριβώς. Η μάλλον υπάρχουν. Αλλά βρίσκονται στα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία του δημοσίου. Δηλαδή, πουλάμε και με τα λεφτά αυτά χρηματοδοτείται το πρόγραμμά μας. Όποιος βουλευτής δεν το καταλαβαίνει αυτό το τόσο απλό, δεν γνωρίζει τι έχει υπογράψει. Τα στοιχεία που θα υπαχθούν στο νέο Ταμείο, όπως συμφωνήθηκε στο περυσινό Μνημόνιο με το Ν. 4336/2015, δεν αποτελούν εγγυήσεις αποπληρωμής του δανείου. Αντιθέτως! ΠΡΕΠΕΙ να πουληθούν, ώστε να μαζευτούν τα χρήματα, τα οποία στη συνέχεια θα χρησιμοποιήσουμε για τις ανάγκες της οικονομίας μας ενόσω βρισκόμαστε εκτός αγορών. Μόνο που είναι λίγο πιο σύνθετο, καθώς από τις ιδιωτικοποιήσεις αναμένεται να μειωθεί το λειτουργικό κόστος του κράτους, να εξυπηρετηθούν τα δάνεια, να εξυγιανθούν οι τράπεζες και να μείνει περίπου το 25% των χρημάτων που θα μαζευτούν, ως χρήματα για δημόσιες επενδύσεις. Η καρδιά λοιπόν του Τρίτου Μνημονίου είναι το Υπερ-Ταμείο. Αυτό το Ταμείο του οποίου ο σκοπός ήταν γνωστός από τον περυσινό Αύγουστο, και για το οποίο ακόμη και σήμερα έχουμε αμφιβολίες για τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσει. Το Ταμείο λοιπόν δεν αξιοποιεί. Εκπλειστηριάζει, με ό,τι σημαίνει αυτό σε όσους γνωρίζουν νομικά.

Ας τα πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά, γρήγορα, προκειμένου να μην κρυβόμαστε πίσω από τις λέξεις και ανακαλύπτουμε έκπληκτοι τί έχει ψηφιστεί για να εφαρμοστεί. Με το νόμο κύρωσης του Μνημονίου, Ν. 4336/2015 συμφωνήθηκε η ίδρυση της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας. Το Trust αυτό πήρε σάρκα και μορφή με το Ν. 4389/2016 και αποτελείται (προϊόν συγχώνευσης) από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, από το Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, από την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου και από την Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών. Χθες, με την ψήφιση του νέου πολυνομοσχεδίου, μια σειρά δημοσίων επιχειρήσεων πέρασαν στην Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών, όπως άλλωστε εκκρεμούσε από πέρυσι. Συγκεκριμένα με το Άρθρο 2 του Κεφαλαίου Β του νόμου, μεταβιβάζεται «το σύνολο των μετοχών κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου στις δημόσιες επιχειρήσεις που απαριθμούνται στο Παράρτημα Δ’ και στο Παράρτημα Ε’, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστα μέρη του παρόντος νόμου, μεταβιβάζονται αυτοδικαίως και χωρίς αντάλλαγμα στην ΕΔΗΣ». Το περίφημο Παράρτημα Ε’, το οποίο αφορά την περιοχή μας (αναφορικά με τη ΔΕΗ) αποτελείται σύμφωνα με την τρίτη παράγραφο του εν λόγω άρθρου, από «Επιχειρήσεις που μεταβιβάζονται στην ΕΔΗΣ 1) Ε.Υ.Α.Θ. Α.Ε, 2) Ε.ΥΔ.Α.Π. Α.Ε., 3) Κτιριακές Υποδομές Α.Ε., 4) ΕΛ.Β.Ο. Α.Β.Ε., 5) Αττικό Μετρό Α.Ε., και 6. Δ.Ε.Η. Α.Ε.». Πράγματα γνωστά από πέρυσι, μόνο που εφαρμόζονται φέτος, και γίνονται γνωστά όταν πέφτει η αυλαία.

Καθένας, είναι ελεύθερος να λέει ό,τι θέλει. Να διατυπώνει με απόλυτη ελευθερία την άποψη και γνώμη του. Πόσο μάλλον αν αυτός είναι και βουλευτής. Όμως η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας, φτιάχτηκε για να πουλά. Όχι για να αξιοποιεί. Ούτε για να αγοράζει. Υπάρχει λοιπόν μια διαφορά μεταξύ των δύο εννοιών, ακόμη και στην καθομιλουμένη. Αξιοποιώ π.χ.  ένα κτηματάκι που έχω. Αν το πουλήσω, δεν αξιοποιώ το κτηματάκι, αλλά τα χρήματα που θα μαζέψω από την πώλησή του. Η Εταιρεία, θα πουλά για να μαζέψει τουλάχιστον 50 δις Ευρώ. Τόσα έχουν προϋπολογιστεί. Τα χρήματα που θα μαζέψουμε θα πάνε (με την εξής σειρά) το 50% στην αποπληρωμή των δανείων, το 25% στην ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών (πήγαν ήδη κάποια χρήματα, λιγότερα από όσο είχαν υπολογιστεί οπότε αν δεν χρειαστούν περαιτέρω στήριξη οι τράπεζες θα μείνουν περισσότερα χρήματα για δημόσιες επενδύσεις) και μένει και ένα 25% για δημόσιες επενδύσεις (ποσό που ίσως αγγίξει τα 15 δις Ευρώ τελικά). Ξέρουμε τι θα τα κάνουμε αυτά τα χρήματα; Υπάρχει πρόγραμμα για αυτά τα χρήματα; Γνωρίζουμε πως θα εκμεταλλευτούμε πιο αποτελεσματικά το νέο ΕΣΠΑ; Τα χρήματα από το πακέτο Γιούνκερ; Αυτό είναι το ερώτημα σήμερα, και όχι αν θα παραχωρήσουμε τις δημόσιες επιχειρήσεις σε ιδιώτες. Το τελευταίο έχει λήξει.

του Γιάννη Τζιουρά

Διεθνολόγος- Πολιτικός Επιστήμονας,

υπ. Δρ. Νομικής ΑΠΘ