Η μελέτη του ΔΙΚΤΥΟΥ σκοπό έχει να παρουσιάσει το μείζον παγκόσμιο πρόβλημα των προσφυγικών ροών σε τρεις διαστάσεις. Την παγκόσμια, την ευρωπαϊκή και την εθνική.

Το ζήτημα του προσφυγικού επ’ ουδενί λόγω δεν μπορεί να περιοριστεί σε μία μόνο γωνιά του Πλανήτη ούτε σε μία μόνο πτυχή, αυτή της συγκλονιστικής ανθρώπινης περιπέτειας. Το προσφυγικό αποτελεί το μείζον παγκόσμιο διακύβευμα σήμερα. Μέσα από την εξέλιξη του και κυρίως μέσα από τον τρόπο που οι διεθνείς Θεσμοί και η Παγκόσμια Κοινότητα θα το αντιμετωπίσουν, θα κριθούν πολλά σε γεωπολιτικό, οικονομικό, ανθρωπιστικό επίπεδο και εν τέλει θα κριθούν πολλά για το μέλλον μας.

Σύμφωνα με το ΔΙΚΤΥΟ, ο αριθμός των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων ατόμων, ανέρχεται σήμερα σε πάνω από 65 εκατομμύρια, το μεγαλύτερο νούμερο που έχει καταγραφεί ποτέ. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), 1 σε κάθε 122 ανθρώπους ήταν είτε είναι πρόσφυγας, είτε εσωτερικά εκτοπισμένος, ή αναζητά άσυλο.  Ποτέ στο παρελθόν τόσο πολλοί άνθρωποι δεν ήταν σε μετακίνηση για λόγους ανεξάρτητους από τη θέλησή τους. Σύμφωνα με την Υπάτη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες του ΟΗΕ, περισσότεροι από το ήμισυ των προσφύγων του κόσμου προέρχονται από τρεις μόνο χώρες που μαστίζονται από συγκρούσεις - Συρία, Αφγανιστάν και Σομαλία (τα στοιχεία αυτά δεν περιλαμβάνουν τα 5,2 εκατομμύρια Παλαιστίνιων). Για την πρώτη γραμμή κρατών απέναντι στις τεράστιες ροές όπως η Τουρκία, το Πακιστάν, ο Λίβανος, η Κένυα και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, οι πιέσεις που προκαλούνται από μαζική εισροή των ανθρώπων μπορεί να καταστούν συντριπτικές. Το κόστος για τις μελλοντικές γενιές είναι ακόμη πιο ανησυχητικό, καθώς το ήμισυ του συνόλου των προσφύγων το 2015 ήταν παιδιά.

Το 2015 η κλίμακα και η ένταση της πίεσης του προσφυγικού απέδειξε γρήγορα ότι η αποκλειστικά εθνική στρατηγική δεν οδηγεί πουθενά.

Απέναντι σε αυτή την τρομερή πίεση τα κράτη μέλη άρχισαν να αμφιταλαντεύονται ανάμεσα σε τρεις πιθανές επιλογές:

• αυστηρή εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων με τον κίνδυνο να κατακλυστεί η ΕΕ από αιτήματα ασύλου των προσφύγων,
• κλείσιμο συνόρων που συνεπάγεται την επιβάρυνση στα Κράτη πρώτης γραμμής
• ή να αφήσει τους πρόσφυγες  να ταξιδεύουν σε ολόκληρη την επικράτειά της  χωρίς τον κατάλληλο έλεγχο. Στην πραγματικότητα, η μονομερής απόφαση το φθινόπωρο του 2015 από ορισμένες εκ των κυβερνήσεων της Κεντρικής Ευρώπης να κλείσουν τα σύνορα, οδήγησε σε μια ντε φάκτο νέα πραγματικότητα. Η μονομερής αυτή κίνηση οδήγησε σε μια κατάσταση στην οποία η τελική ευθύνη για την αντιμετώπιση του προσφυγικού ρεύματος μεταφέρθηκε στην πρώτη χώρα της ΕΕ που έρχεται αντιμέτωπη με το πρόβλημα, δηλαδή την Ελλάδα.

Η Ελλάδα, υπογραμμίζει το ΔΙΚΤΥΟ, βρέθηκε μέσα στον κυκλώνα της κρίσης ευρωπαϊκής αλληλεγγύης εξαιτίας του εξτρεμισμού, στην κρίση της Τουρκίας εξαιτίας της εσωτερικής αστάθειας και στην κρίση της ελληνικής Κυβέρνησης εξαιτίας της πολιτικής αβελτηρίας της και της ιδεοληψίας της πάνω στο ζήτημα.

Σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα οξύ πρόβλημα που γίνεται όμως οξύτερο από δύο λανθασμένες προτεινόμενες λύσεις – υποθέσεις. Μία που υποστηρίζει ότι τα αυστηρότερα μέτρα θα αποδώσουν καρπούς και η δεύτερη ότι οι προσφυγικές ροές είναι προσωρινό φαινόμενο. Οι δύο αυτές κατά τη γνώμη μας λανθασμένες υποθέσεις, συνοδεύονται από μία τρίτη. Ότι η Ευρώπη δεν έχει τίποτε να κερδίσει από την προοπτική ενσωμάτωσης των προσφύγων και αυτό γιατί είναι κυρίως Μουσουλμάνοι και ως τέτοιοι δεν μπορούν να συμβαδίσουν ή ακόμα και να δεχθούν τους κανόνες που ορίζουν οι ευρωπαϊκές χώρες, εξαιτίας της Θρησκείας τους. Μία υπόθεση που καλλιεργείται από τον ακραίο και άκριτο εξτρεμισμό που ακολούθησε τις εγκληματικές ενέργειες σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης τους τελευταίους μήνες. Επικίνδυνη και αβάσιμη όμως. Το αντι-Ισλαμικό βιτριόλι παραγνωρίζει το γεγονός ότι ήδη στην Ευρώπη ζουν και εργάζονται 44 εκατομμύρια Μουσουλμάνοι (συμπεριλαμβανομένων των 14 εκ στη Ρωσία) πληρώνοντας τους φόρους τους και τηρώντας του Νόμους του Κράτους που ζουν. (19 εκατομ. ζουν σε χώρες της ΕΕ μόνο και συνιστούν το 8% του πληθυσμού στη Γαλλία, 6 % στη Γερμανία και 5% στη Μ. Βρετανία). Ο αριθμός αυτός βεβαίως δεν είναι υπερβολικός, αφού είναι περίπου το 7% του συνολικού πληθυσμού της ευρωπαϊκής Ηπείρου αν συμπεριλάβουμε τη Ρωσία, τα Βαλκάνια κλπ.

Μία σημαντική παράμετρος του ζητήματος σύμφωνα με το ΔΙΚΤΥΟ είναι το αναγκαίο σπάσιμο των μύθων γύρω από το ζήτημα του προσφυγικού.

Είναι υποχρέωση των ηγετών και των ΜΜΕ στο βαθμό που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη, να καταστήσουν σαφές ότι σε μία γηράσκουσα και αναπτυξιακά κουρασμένη Ευρώπη, οι πρόσφυγες όχι μόνο δεν έρχονται ως αντικαταστάτες εργατικού δυναμικού, αλλά ως μία εν δυνάμει και επιπλέον κινητήρια δύναμη στην παραγωγική ώθηση που έχει ανάγκη η ΕΕ. Μέχρι το 2050 το ποσοστό του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης σε σχέση με τους συνταξιούχους θα συρρικνωθεί δραματικά από 4 προς 1 (4 εργαζόμενοι για κάθε 1 συνταξιούχο) σε 2 προς 1. Η μόνη πιθανώς εφικτή λύση για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η ενίσχυση του εργατικού δυναμικού με νέους από τρίτες χώρες που θα συμβάλλουν και στην παραγωγή και στους φόρους και στις ασφαλιστικές εισφορές. Αυτό άλλωστε ήταν και το μήνυμα της επιτροπής με επικεφαλής τον πρώην Ισπανό Πρωθυπουργό Φ. Γκονζάλες που τόνιζε ότι η Ευρώπη θα χρειαστεί περίπου 100 εκ μετανάστες έως το 2050!

Μία ακόμα διάσταση του προβλήματος της γηράσκουσας Ευρώπης είναι η δημογραφική εικόνα της Ηπείρου μας που προϊόντος του χρόνου θα γίνεται όλο και πιο ανησυχητική. Μέχρι το 2030 ο πληθυσμός της Γερμανίας από 82 εκ προβλέπεται να κατέβει στα 76 και μέχρι το 2050 στα 65! Στην Ελλάδα, όπως κατέδειξε και η μελέτη του ΔΙΚΤΥΟΥ για το Δημογραφικό στο μέσον του 21ου αιώνα ο πληθυσμός της Ελλάδας δεν θα ξεπερνά τα 9 εκατομμύρια (και βέβαια θα συνεχίσει να μειώνεται όσο η γονιμότητα θα παραμένει στα παρόντα επίπεδα). Αυτό όμως, που είναι πιο συνταρακτικό είναι η βαθιά γήρανσή του πληθυσμού, η οποία σταδιακά θα συντελεστεί στη χώρα μας: από τα 9 εκατομμύρια το 2050, τα 3 εκατομμύρια θα είναι άνω των 65 ετών! Δηλαδή, σε χρονική απόσταση μιας γενιάς, ο ελληνικός πληθυσμός θα είναι ένας πληθυσμός στα πρόθυρα της δημογραφικής κατάρρευσης με ό,τι αυτό συνεπάγεται...

Η σημαντικότερη όμως πτυχή και παράλληλα πρόκληση για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι  η απουσία συγκροτημένης μακροπρόθεσμης πολιτικής για την αντιμετώπιση της επικείμενης νέας φάσης του προσφυγικού που αναμένεται να ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια, εξαιτίας της πληθυσμιακής έκρηξης που αναμένεται να συμβεί στις 54 χώρες της Αφρικής, υπογραμμίζει το ΔΙΚΤΥΟ.

Τα τρέχοντα δημογραφικά στοιχεία δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την εκρηκτική κατάσταση που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Ευρώπη εξαιτίας του διπλασιασμού του πληθυσμού της Αφρικής σε 2.5 δισεκ. ως το 2050! Οι Ευρωπαϊκές χώρες το 1900 αντιπροσώπευαν περίπου το 25 % του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ σήμερα, τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ ανέρχονται σε περίπου 7 % μόνο.

Προτάσεις

Η ανάλυση του ΔΙΚΤΥΟΥ περιλαμβάνει και προτάσεις που μπορούν να υλοποιηθούν τόσο σε διεθνές, όσο και σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.

Περισσότερα από 15 δισεκατομμύρια € του προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2015 και το 2016, έχουν δοθεί για την ενίσχυση δράσεων για τη μετανάστευση, τόσο στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και πέραν των συνόρων της, για τη στήριξη των εταίρων της.

Ως προς την Ελλάδα το ΔΙΚΤΥΟ τονίζει ότι η Ελλάδα χρειάζεται να διαμορφώσει και να παρουσιάσει ένα Σχέδιο Εθνικής Δράσης για το Προσφυγικό. Μεταξύ άλλων απαιτούνται:

• να αποκτήσει το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής την πλήρη αρμοδιότητα της διαχείρισης του ζητήματος εντός της χώρας. Η Κυβέρνηση έδωσε αρμοδιότητες και κονδύλια ύψους 74 εκ στο ΥΠΕΘΑ χωρίς κανένα λόγο,
• να συσταθεί η διαχειριστική αρχή για τους εγκεκριμένους ευρωπαϊκούς πόρους, ώστε να τους διαχειριστεί σύμφωνα με τους εθνικούς και τους κοινοτικούς κανόνες. Όσο δεν υφίσταται τα χρήματα θα καταλήγουν σε διεθνείς οργανισμούς και μη κυβερνητικές οργανώσεις.  
•  διαφάνεια στη λειτουργία των ΜΚΟ και έλεγχος των «αλληλέγγυων» μέσω της δημιουργίας ενός μητρώου ΜΚΟ
• ταχύτερη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου με τη βοήθεια προσωπικού από τις χώρες της ΕΕ,
• σύσταση επιτροπής από Δημάρχους και Περιφερειάρχες με τη συμμετοχή της Εκκλησίας υπό την εποπτεία του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής (ο Αρχιεπίσκοπος με το λόγο του και τις πράξεις του έχει δώσει το παράδειγμα) για την προετοιμασία υποδοχής και ενσωμάτωσης προσφύγων και ενημέρωση των πολιτών για τις θετικές πτυχές της ενσωμάτωσης με συμμετοχή και μεταναστών και προσφύγων, αλλά ενημέρωση και των προσφύγων για τους κανόνες που υφίστανται για εκείνους και την αδήριτη ανάγκη σεβασμού τους εκ μέρους τους. Ο κίνδυνος ξενοφοβικά και ακροδεξιά στοιχεία να προσπαθήσουν να καπηλευτούν τη δύσκολη συγκυρία είναι συνεχής και έντονος.

Μαζί με τα ανωτέρω η Ελληνική Κυβέρνηση, σύμφωνα με το ΔΙΚΤΟ, θα πρέπει να θέσει ένα δικό της σχέδιο στο Συμβούλιο και την Επιτροπή για τα εξής:  α) την αναθεώρηση του Κανονισμού Δουβλίνο, β) την καθιέρωση μηχανισμού υποχρεωτικής ανακατανομής στο εσωτερικό της Ε.Ε., γ) τη δημιουργία κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. Η χώρα πρέπει να έχει τεκμηριωμένη θέση, να κινείται διπλωματικά και να δημιουργεί συμμαχίες. Όχι να περιμένει να δει το σχέδιο των υπολοίπων και μετά να αποφασίσει.

Σχέδιο με συναίνεση