άμεσα – απευθείας από το λαό, αλλά μεσολαβεί το Εκλεκτορικό Κολέγιο, ένα σώμα Εκλεκτόρων οι οποίοι ψηφίζουν συνήθως βάσει της «εντολής του λαού». Παρόλα αυτά σε 24 Πολιτείες οι εκλέκτορες δεν δεσμεύονται νομικά για την παροχή ψήφου κατ’ εντολή του αποτελέσματος του εκλογικού σώματος της Πολιτείας που τους ανέδειξε, καθώς έχουν το δικαίωμα να ψηφίζουν κατά συνείδηση! Το σώμα αυτό των εκλεκτόρων θα ψηφίσει στις 19 Δεκεμβρίου (την πρώτη Δευτέρα έπειτα από τη δεύτερη Τετάρτη του επόμενου μήνα των εκλογών), και θα εκλέξει τυπικά τον επόμενο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Κι αν οι εκλέκτορες επιλέξουν την Clinton? Γίνεται;
Κάθε Πολιτεία των ΗΠΑ (εκτός της Washington) καθώς και η Περιφέρεια της Κολούμπια, έχουν ένα προκαθορισμένο αριθμό εκλεκτόρων (από 3 -έως 54- οι οποίοι αντιστοιχούν στον συνολικό αριθμό Γερουσιαστών και Βουλευτών που έχει η κάθε Πολιτεία, συν έναν ακόμη αριθμό που αναλογεί στο πληθυσμιακό κριτήριο). Ο συνολικός αριθμός των εκλεκτόρων είναι 538 ενώ για να επιλεγεί ο Πρόεδρος (και ο αντιπρόεδρος) απαιτούνται να ψηφίσουν θετικά οι μισοί απ’ αυτούς συν ένας ακόμη, δηλαδή 270 εκλέκτορες. Οι υποψήφιοι εκλέκτορες επιλέγονται (για το κάθε κόμμα) με κομματικές διαδικασίες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής χρονιάς ή στα πλαίσια κάποιας εσωκομματικής συμφωνίας. Γιατί όμως τα αναφέρω όλα αυτά;
Στο πλαίσιο της αποδοχής της καθόδου του D. Trump ως υποψηφίου Προέδρου, για να εξασφαλίσει ο τελευταίος το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων, αποδέχθηκε μια συμφωνία σχετικά με την επιλογή των εκλεκτόρων, καθώς πολλοί Ρεπουμπλικανοί αντιδρούσαν για την υποψηφιότητά του. Σήμερα, δύο μέρες μετά τις εκλογές, αρκετοί από τους εκλέκτορες των Ρεπουμπλικάνων είναι ενοχλημένοι (παραδόξως;) με τη νίκη του Trump, πράγμα που έχει καταγραφεί και σε δηλώσεις τους στον Αμερικανικό τύπο! Αυτό θεωρητικά (εκτιμώ όμως πως δεν θα συμβεί και πρακτικά) δύναται να οδηγήσει κάποιους από τους δυσαρεστημένους Ρεπουμπλικάνους εκλέκτορες, οι οποίοι έχουν το δικαίωμα νομικά να ψηφίσουν κατά συνείδηση, να ψηφίσουν την Clinton! Αυτοί οι «άπιστοι», όπως ονομάζονται, εκλέκτορες έχουν τη συνταγματική αυτή δυνατότητα να ψηφίζουν ενάντια στην εντολή του εκλογικού σώματος της Πολιτείας που τους εξέλεξε, πληρώνοντας απλά ένα μικρό πρόστιμο!
Δίχως να επεκτείνομαι περισσότερο, το παράδοξο αυτό (αν μπορούμε το χαρακτηρίσουμε έτσι) έχει τη δικαιολόγησή του στις πρόνοιες που εισήγαγαν οι συντάκτες του Αμερικανικού Συντάγματος (και κυρίως ο A. Hamilton) σχετικά με την αντιπροσώπευση των Πολιτειών στο εκλογικό αποτέλεσμα και τη διασφάλιση της αποδοχής του φορέα της Προεδρίας. Για παράδειγμα, αν ίσχυε ένα σύστημα όπου ο Πρόεδρος θα μπορούσε να εκλεγεί με την απλή πλειοψηφία του εκλογικού σώματος, θα μπορούσαν μερικές μεγάλες Πολιτείες να επιλέξουν, βάσει του πληθυσμού τους, Πρόεδρο ενώ οι μικρές θα είχαν πρόβλημα εκπροσώπησης (καθώς εφόσον επιτευχθεί πλειοψηφία ενός κόμματος σε μια Πολιτεία, το τελευταίο καταλαμβάνει όλο τον αριθμό των εκλεκτόρων). Από την άλλη πλευρά το σύστημα αυτό, για να το πω πιο απλά, διασφαλίζει πως οι εκλέκτορες θα μπορούσαν να «μπλοκάρουν» έναν «τρελό» από το να γίνει Πρόεδρος των ΗΠΑ, παρότι θα είχε κερδίσει τις εκλεκτορικές έδρες που απαιτούνται (οι τελευταίες όπως εξήγησα μόλις πηγαίνουν στο κόμμα που κέρδισε την πλειοψηφία στην εκάστοτε Πολιτεία).
Συνεπώς, υπάρχει η πιθανότητα, 21 εκλέκτορες να μην ψηφίσουν τον Trump στις 19 Δεκεμβρίου; Ναι υπάρχει, μηδαμινή μεν, αλλά θεωρητικά ναι. Η ιστορία θα δείξει εάν επιδεινωθούν οι κοινωνικές αναταραχές που έχουν ξεσπάσει σε ορισμένες Πολιτείες, και εξαιτίας κυρίως αυτού του γεγονότος οι εκλέκτορες των Ρεπουμπλικάνων «απιστήσουν» ενάντια στη βούληση του εκλογικού σώματος των Πολιτειών τους. Ωστόσο ακόμη και στην περίπτωση αυτή, εάν δεν συγκεντρώσει η Clinton την απαραίτητη πλειοψηφία (270 ψήφους), τότε το Γενάρη, το Κογκρέσο έχει το τελευταίο λόγο και τη δυνατότητα να επιλέξει εκείνο τον Πρόεδρο (βέβαια η πλειοψηφία εκεί είναι των Ρεπουμπλικανών).
Για ιστορικούς λόγους αναφέρω πως στα περίπου 210 έτη εκλογών στις ΗΠΑ με το ίδιο σύστημα, μόνο 9 εκλέκτορες είχαν ψηφίσει κατά συνείδηση και ενάντια στη λαϊκή εντολή των Πολιτειών τους (τελευταία φορά το 2000 δίχως να αλλάξει το εκλογικό αποτέλεσμα, αν κι εκεί υπήρξε άλλο ζήτημα και τελικά το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε την εκλογή), ενώ υπήρξαν αρκετές οι φορές όπου ο χαμένος υποψήφιος κέρδισε την πλειοψηφία των ψήφων του εκλογικού σώματος (πάλι το 2000 με το G. Bush το νεότερο και τον Al Gore ο οποίος, όπως και στις τελευταίες εκλογές, κέρδισε τη λαϊκή ψήφο αλλά όχι την Προεδρία).
*ο Γιάννης Τζιουράς ΕΊΝΑΙ Διεθνολόγος- Πολιτικός Επιστήμονας,
υπ. Δρ. Νομικής ΑΠΘ
