νεολαιίστικων αγώνων που είχε εφαλτήριο τον Γαλλικό Μάη του’68 (και τη μεγαλύτερη γενική απεργία στην ιστορία). Εκείνο τον καιρό και τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν ανάλογες μαζικές εκρήξεις σε Ιταλία, Αγγλία, Γερμανία, Ισπανία, Πορτογαλία, ΗΠΑ, Χιλή, Ελλάδα κ.α. Το «Πολυτεχνείο» ήταν ο «ελληνικός Μάης του ’68.» Ήταν απλά το επόμενο κύμα μιας διεθνούς φουσκοθαλασσιάς αγώνων που άλλαξαν τον κόσμο.
Το Πολυτεχνείο δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Οι φτωχοί στην Ελλάδα είχαν δείξει ξανά και ξανά απαράμιλλα δείγματα αντίστασης στους από πάνω. Η «παράταξη του κεφαλαίου» το 1944 είδε να απειλείται η εξουσία της και μετά τη νίκη του 1949 ήθελε να σβήσει την πιθανότητα να ζήσει ξανά τέτοιες τρομάρες. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 όμως νέοι αγώνες ξέσπασαν που κορυφώθηκαν με την λαϊκή εξέγερση των Ιουλιανών του ’65. Αυτά τα αποθέματα αντίστασης ήθελε να τσακίσει η χούντα των Συνταγματαρχών το ‘67. Και απέτυχε.
Το Πολυτεχνείο δεν «ξεκίνησε» το Νοέμβρη του 1973. Ήταν ένας χείμαρρος που σχηματίστηκε από διάφορα ρυάκια σε όλη τη διαρκεια της αντιδικτατορικής πάλης. Μεμονωμένες και «ηρωικές» ενέργειες στην αρχή, πιο οργανωμένες εκφράσεις δυσαρέσκειας από το 1971, πρώτες απεργίες το 1972, πρώτες φοιτητικές καταλήψεις και διαδηλώσεις στις αρχές του 1973. Η Αριστερά ,τα Συνδικάτα και η πολιτική ζωή μπήκαν στο γύψο και το βιοτικό επίπεδο της πλειοψηφίας συμπιεζόταν, την ώρα που Έλληνες βιομήχανοι, εφοπλιστές και χουντικοί κάνανε χρυσές δουλειές. Αυτό ήταν το υπόβαθρο που προετοίμασε και πολλαπλασίασε τις διάφορες μορφές πάλης, οδηγώντας τελικά στην εξέγερση.
Το «Πολυτεχνείο» δεν ήταν φοιτητικό γεγονός, δεν ήταν φοιτητική εξέγερση αλλά κοινωνική εξέγερση. Δεν ήταν οι τοίχοι του πανεπιστημίου αλλά όλο το κέντρο της Αθήνας. Τις 3 μέρες της κατάληψης ο κόσμος γύρω από το Πολυτεχνείο συνέρρεε μέχρι που ξεπέρασε τις 300.000. Ακριβώς επειδή ήταν εξέγερση που απειλούσε άμεσα το καθεστώς αλλά και επειδή διαφαινόταν η δυναμική του να απειλήσει και το ίδιο το σύστημα (ήδη από την Παρασκευή 16/11 άρχιζε να σχηματίζεται μια γενική απεργία «από τα κάτω»), επιστρατεύτηκε ο στρατός, η αστυνομία και η πιο αιματηρή καταστολή για να χτυπηθεί το «κακό» εν τη γενέσει του. Οι νεκροί (πάνω από 80 καταγεγραμμένοι, αν κι επίσημα αναγνωρίζονται λιγότεροι) δεν πτόησαν τους εξεγερμένους νεολαίους, εργάτες κι αγρότες- για μιάμιση μέρα μετά τον πρώτο νεκρό οι οδομαχίες συνεχίζονταν, ο φόβος – ο γύψος- είχε σπάσει.
Το Πολυτεχνείο δεν ήταν «οι Δαμανάκηδες», αλλά αντίθετα οι κόντρες απέναντι στις «Δαμανάκηδες». Ακριβώς επειδή το κίνημα είχε εκρηκτική ορμή, οι μικρές δυνάμεις της άκρας Αριστεράς μπόρεσαν να περάσουν τη γραμμή τους (διατήρηση της κατάληψης,μετατροπή της σε γενική απεργία και εξέγερση κατά της χούντας) απέναντι στα συγκριτικά πανίσχυρα ΚΚΕ, ΚΚΕεσ. και ΠΑΚ (μετέπειτα ΠΑΣΟΚ) που πάλευαν για την «απαγκίστρωση από την κατάληψη» και για να περιοριστούνε οι φοιτητές σε συνδικαλιστικά (και όχι σε αντιχουντικά) αισθήματα.
Το Πολυτεχνείο δεν σταμάτησε το 1973. Είχε δυναμική για να πάει πολύ μακρύτερα, «κράτησε» πολύ περισσότερο από αυτό που σήμερα μας μαθαίνουν στα σχολεία κι αυτό αποδεικνύεται από τα «καύσιμα» με τα οποία τροφοδότησε το κίνημα για τα επόμενα πολλά χρόνια. Ιδιαίτερα τη δεκαετία του ’70, ένα γιγάντιο κίνημα χτισίματος νέων μαχητικών συνδικάτων, απεργιών διαρκείας και καταλήψεων εργοστασίων, διαδηλώσεων και συγκρούσεων με τις δυνάμεις καταστολής οδήγησε ξανά και ξανά τους «από πάνω» σε ήττες και παραχωρήσεις. Εκείνα τα χρόνια που οι μνήμες ήταν πιο νωπές, οι διαδηλώσεις ήταν λαοθάλασσες οργισμένων νέων και εργατών που συγκρούονταν με τις απαγορεύσεις του «δημοκράτη» Κ.Καραμανλή. Ακόμα και το 1980 η διαδήλωση του Πολυτεχνείου κατέληξε σε 2 νεκρούς, τους Κουμή-Κανελλοπούλου. Οι μεγάλες αυξήσεις μισθών και συντάξεων, το ΕΣΥ και άλλες κοινωνικές παροχές που καθιερώθηκαν τα «χρόνια του ’80», κατακτήθηκαν στα «χρόνια του ‘70». Ήταν παραχωρήσεις της εξουσίας, μπροστά στον κίνδυνο να τα χάσει όλα.
Η χούντα ανατράπηκε, όχι όμως και το σύστημα (ο καπιταλισμός) που τη γέννησε. Από τη δεκαετία του ’90, έγινε μια συστηματική προσπάθεια από όλες τις κυβερνήσεις (τα σημερινά μνημόνια είναι απλώς η κλιμάκωση της προσπάθειας ) να ξηλωθούν οι κατακτήσεις του «Πολυτεχνείου» : μισθοί, συντάξεις, εργασιακά δικαιώματα και κοινωνικό κράτος. Χέρι-χέρι με αυτή την προσπάθεια πήγε και η ...φιλότιμη και συστηματική δουλειά για να ξαναγραφτεί η ιστορία. Αυτό που περίπου προσπαθούν να μας περάσουν είναι ότι το Πολυτεχνείο ...δεν υπήρξε αλλά παραδόξως ευθύνεται ...για όλα τα δεινά της μοίρας μας. «Να τελειώνουμε με την παράδοση του Πολυτεχνείου» , «να τελειώνουμε με την παράδοση της μεταπολίτευσης» ακούγαμε από στελέχη της Καραμανλικής Δεξιάς και του ΠΑΣΟΚ ήδη πριν (ΠΡΙΝ) την κρίση, την ίδια περίοδο που ο Σαρκοζί αγανακτούσε στη Γαλλία πως «πρέπει να τελειώνουμε με το Μάη του ‘68». Είναι σαφές ότι φοβούνται τα επόμενα «Πολυτεχνεία» και προετοιμάζονται γι αυτό. Και αποδείχθηκε ότι σκέφτονται και υπολογίζουν πολύ σωστά: Στην Ελλάδα αμέσως μετά ζήσαμε την εξέγερση του 2008 και τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην ελληνική ιστορία το 2010-2012.
Ενώ λοιπόν ακούγαμε για το «τέλος της μεταπολίτευσης», μετά το 2008 (μάλλον όχι τυχαία!) άρχισε και μια πιο οργανωμένη μετακόμιση πολιτικών στελεχών (κυρίως της ΝΔ και του ΛΑΟΣ), αλλά και στελεχών του στρατού και της αστυνομίας προς τη «Χρυσή Αυγή», μαζί με μια μεγαλύτερη «ελευθερία κινήσεων» και προβολή από τα ΜΜΕ, μέχρι που κατάφεραν να τη βάλουν στη Βουλή. Η Χρυσή Αυγή , εκτός από συμμορία μαχαιροβγαλτών νεοναζί είναι η επίσημη απόγονος και νοσταλγός της χούντας και πρωτοστατεί στον «αγώνα» ότι για όλα φταίει η «Αριστερά», που (και πάλι όχι τυχαία) την ταυτίζει με τις Δαμανάκηδες. Η ΧΑ επέστρεψε στα λαγούμια της τα τελευταία 3 χρόνια, μόνο εξαιτίας ενός άλλου νεκρού: του Παύλου Φύσσα και μιας άλλης εξέγερσης, αυτής που ακολούθησε τη δολοφονία του.
Οι μεγάλες στιγμές του παρελθόντος είναι βγαλμένες από τις ίδιες τις εμπειρίες εκατομμυρίων ανθρώπων και την πάλη τους για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον. Είναι οι στιγμές που οι καταπιεσμένοι «παύουν να πιστεύουν στων τυράννων τους τη δύναμη», ξεσηκώνονται , πετυχαίνουν νίκες, γράφουν ιστορία . Και αυτή είναι «μέθοδος» για να αλλάζουμε τον κόσμο. Αυτή είναι η γοητεία των «Πολυτεχνείων» και των «Μάηδων» και γι αυτό είναι πολύ δύσκολο να τις ξεριζώσουν, παρόλο που έχουν περάσει μερικές γενιές. Το «Πολυτεχνείο» θα φωτίζει για πάντα τους αγώνες των απλών ανθρώπων για μια καλύτερη ζωή, για δουλειά-ψωμί-παιδεία-υγεία-ελευθερία. Βεβαίως, τα οράματα , οι δυνατότητες, τα όνειρα του Πολυτεχνείου παραμένουν αδικαίωτα- ακόμα δεν καταφέραμε να φτιάξουμε έναν κόσμο απαλλαγμένο από την καταπίεση και την εκμετάλλευση. Ωστόσο τα επόμενα «Πολυτεχνεία» επωάζονται μέσα στις εμπειρίες και τους αγώνες του σήμερα. Καθήκον μας είναι να προετοιμαστούμε καλύτερα για τα επόμενα «Πολυτεχνεία», ώστε να φτάσουν μέχρι το τέλος.
ο Αλέξης Λιοσάτος, είναι μέλος του «Κόκκινου Δικτύου»(συμμετέχει στη ΛΑΕ)*
