Ο εθελοντισμός είναι μια ανθρώπινη αξία, η οποία εκδηλώνεται όταν οι άνθρωποι συμμετέχουν και μάλιστα με ενεργό ρόλο στην κοινωνία. Ο εθελοντής προσφέρει τον ελεύθερο χρόνο, τη γνώση του, την εμπειρία του, χωρίς να περιμένει ανταλλάγματα. Η προσφορά της εργασίας, ή της υπηρεσίας είναι αυθόρμητη, ενσυνείδητη και ανιδιοτελής. Είναι μια στάση ζωής, την οποία οι βελβεντινοί ανέπτυξαν από πολύ παλιά, η οποία αναδεικνύει τις ιδιαίτερες αξίες της κοινωνικής συμμετοχής, της αλληλεγγύης, του αλτρουισμού και της φιλανθρωπίας. Οι ρίζες του εθελοντισμού στο Βελβεντό είναι βαθιές μέσα στην ιστορική του πορεία και το κοινωνικό έργο που παρήχθη είναι εμφανές στο χώρο μας ακόμα και σήμερα στην εποχή της ατομίκευσης και της τεχνογνωσίας.

Αν ανατρέξουμε στα πολύ παλιά χρόνια θα δούμε ότι η εθελοντική πρωτοβουλία εμφανίζεται με πολλές μορφές δράσης. "Στα χρόνια της υπομονής δεν μας θυμήθηκε κανείς" (Μάνος Ελευθερίου), ωστόσο οι βελβεντινοί αβοήθητοι από την κρατική μηχανή, όπως και τώρα αποδιοπομπαίοι από την δήθεν Καλλικρατική "μεταρρύθμιση", πήραν στα χέρια τους τα θέματα της τοπικής κοινωνίας κι έδωσαν καθοριστικές λύσεις στα χρόνια προβλήματα. Δημιούργησαν εξ' ιδίων υποδομές στον οικισμό, στην καλλιεργήσιμη γη, προστατευτικά έργα για την αποφυγή φυσικών καταστροφών, έστησαν αξιόλογους και υγιείς συνεταιρισμούς και ανέδειξαν την πανανθρώπινη αξία της αλληλοβοήθειας.

Αν προσπαθήσουμε να ταξινομήσουμε τις ανθρώπινες δράσεις της θέλησης και της διάθεσης, θα οδηγηθούμε σε πολυποίκιλες μορφές εθελοντισμού. Ο κοινωνικός εθελοντισμός αναπτύχθηκε σε χρόνους δύσκολους και χαλεπούς. Με την αλληλοβοήθεια οι φίλοι, οι συγγενείς, οι γείτονες "χυμούσαν" για να βοηθήσουν, ή να συμπαρασταθούν όποιον είχε ανάγκη. Χωρίς πληρωμή. Κι εκείνος το ξεπλήρωνε με αμοιβαία εργασιακή υπηρεσία, όταν μπορούσε, όταν κατόρθωνε να σταθεί στα πόδια του. Αυτό, αν μη τι άλλο, δείχνει τη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής των βελβεντινών. Ο περιβαλλοντικός εθελοντισμός εμφανίσθηκε με πρωτοβουλίες για τη προστασία και την αναβάθμιση του φυσικού και του αστικού περιβάλλοντος. Ο πολιτιστικός εθελοντισμός ήρθε να συμπληρώσει τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς του κόσμου και να τονώσει την ψυχή του με την διοργάνωση μουσικών, θεατρικών και εικαστικών δραστηριοτήτων. Ο σωματειακός εθελοντισμός ένωσε ανθρώπους για την επιδίωξη κοινού σκοπού, ιδρύοντας φορείς και οργανώσεις, που έμελλε να μεγαλουργήσουν και να σφραγίσουν με την ενεργή παρουσία τους την αξιοσύνη, την λεβεντιά και την αρχοντιά του τόπου.

Βασικές υποδομές στο δομημένο ιστό του Βελβεντού, σχολεία, βιβλιοθήκες, μουσεία, νομικά πρόσωπα, συνεταιρισμοί, φορείς του πολιτισμού και του αθλητισμού στήθηκαν και αναπτύχθηκαν στον τόπο μας με τον εθελοντισμό. Εθελοντική εργασία και διακόνημα μαζί είναι και η φροντίδα των 75 και πλέον ξωκλησιών, που οι βελβεντινοί τα παρέλαβαν από πάππου προς πάππου, τα συντηρούν, τα διατηρούν καθαρά, τα λειτουργούν και εξωραΐζουν τον περιβάλλοντα χώρο τους, βάζοντας – σχεδόν πάντα – βαθιά το χέρι στη τσέπη για να το πετύχουν.

Ο χρόνος κύλησε και σ' όλο αυτό το διάστημα κάναμε τα πάντα για να πάμε τον τόπο μας μπροστά. Ο τόπος, μαζί και ο κόσμος, πρόκοψε. Ο Δήμος λειτούργησε υποδειγματικά κι έφθασε δικαιολογημένα στο εξαιρετικό επίπεδο να προσφέρει στον πολίτη ποιότητα υπηρεσιών. Και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Με την θηλιά του αντικοινωνικού Καλλικράτη στο λαιμό των βελβεντινών. Ένα νομοσχέδιο που καταργεί την αυτοδιοίκηση και αναδεικνύει την ετεροδιοίκηση, που ακυρώνει την τοπική διοίκηση και προωθεί την τοπική διαχείριση, που δημιουργεί μεγαλύτερες διοικητικές μονάδες, απόμακρες στον πολίτη, για να ασκήσουν εξουσία με τον πιο ψυχρό και επιχειρηματικό τρόπο. Αντιδράσαμε, αντισταθήκαμε στον εμπαιγμό με την νεολαία στην πρώτη γραμμή και επιλέξαμε έναν αγώνα ειρηνικό για τα δίκαιά μας. Ξέρουμε ότι θα υπάρξουν προβλήματα στον τόπο μας. Όμως δεν περιμένουμε να γίνει και τίποτα αυτήν την αυτοδιοικητική θητεία, καθώς θα υπάρξει υποχρηματοδότηση των Δήμων. Είναι ξεκάθαρο ότι ο "Καλλικράτης" στη βασική φιλοσοφία του στηρίχτηκε στις συνθήκες του Μνημονίου και του Δ.Ν.Τ. Ξέρουμε επίσης ότι θα δοκιμασθεί η αντοχή της κοινωνίας μας.

Όμως μέσα απ' αυτόν το αγώνα μας αναδείξαμε και δημιουργήσαμε ξεχασμένες και νέες μορφές της γνήσιας λαϊκής συμμετοχής. Με στόχο να βρούμε λύσεις στα καθημερινά προβλήματα του τόπου μας. Ο κόσμος του Βελβεντού ανήγαγε σε κορυφαία ιδέα και πρακτική την αυτοδύναμη ενέργεια του δήμου των πολιτών, χωρίς αντιπροσώπους και κόμματα. Χωρίς θεσμική και κρατικοδίαιτη υποστήριξη, χωρίς εργολαβική εργασία και χρηματοδοτούμενες πρωτοβουλίες, μα με τα χέρια μας, το μεράκι, την άσβεστη διάθεση για ένα καλύτερο αύριο, εθελοντικά, αφιλόκερδα και αυτόβουλα πιάσαμε δουλειά. Όχι πως είχαμε παραιτηθεί ποτέ απ' αυτές τις συμμετοχικές και ανιδιοτελείς δράσεις της κοινωνίας, καθόσον πάντα ήμασταν στο πρώτο μετερίζι του εθελοντισμού! Η δουλειά στην συντονιστική, στους φορείς, στην καθαριότητα, στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της βελβεντινής παράδοσης και λεβεντιάς, στην προβολή του τόπου, μας βοηθάν να αναζητήσουμε τον επαναπροσδιορισμό μας και να προσπαθήσουμε να αγγίξουμε την αυτογνωσία μας. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, στην σημερινή πολιτική σκηνή όπου δεν υπάρχουν αληθινές κυβερνήσεις και οι κοινωνίες είναι ακυβέρνητες, πιστεύει ότι "η μόνη λύση είναι να αφυπνισθούν ξανά οι κοινωνίες" και οι άνθρωποι "να πιστέψουν στις δικές τους δυνάμεις, να επινοήσουν άλλους τρόπους πολιτικής πράξεως... ο στόχος αυτής της αυτοοργάνωσης και του αυτοκαθορισμού είναι η αληθινή δημοκρατία, η αυτονομία".

Το πρώτο μεγάλο κέρδος απ' αυτόν τον αγώνα μας ήταν η ενεργοποίηση της νέας γενιάς και η συμμετοχή της στα τοπικά προβλήματα. Έτσι λοιπόν στο Βελβεντό σήμερα μπολιάζεται από τη μια η εμπειρία, η γνώση και η αξιοσύνη και από την άλλη η καινοτομία, οι φρέσκες ιδέες και η υγιής σκέψη. Άλλωστε η αλληλεγγύη των γενεών, βασική κοινωνική επιλογή για την προκοπή ενός τόπου, απαιτεί τη συνεργασία, την εμπιστοσύνη και την αναγνώριση της προσπάθειας. Εμείς, η γενιά της Μεταπολίτευσης και οι ακόμα μεγαλύτεροι οφείλουμε να αναγνωρίσουμε αυτήν την ενεργή συμμετοχή της νεολαίας μας, να δείξουμε εμπιστοσύνη στα παιδιά μας και να τα εκχωρήσουμε κι άλλες θεσμικές και δημιουργικές πρωτοβουλίες. Να τα "ορμηνεύουμε", να τα συμβουλεύουμε, να τα προσεγγίζουμε αξιόπιστα και να τα αναγνωρίζουμε το δικαίωμα που έχει κανείς να ονειρεύεται και να ελπίζει. Γιατί πιστεύουμε στη νέα γενιά, την ελπίδα του τόπου μας. Είναι χρέος μας να εξηγήσουμε, αλλά και ταυτόχρονα είναι θαρραλέα διαπίστωση ότι οι όποιες μεταβολές στην ποιότητα ζωής – επικυρωμένες ή επερχόμενες – θα επιβαρύνουν κυρίως τα νέα παιδιά. Η νεολαία σήμερα αποτελεί το αναξιοποίητο τοπικό μας κεφάλαιο. Αυτό πρέπει να ενεργοποιηθεί για το καλό της κοινωνίας μας. Κι εμείς οι μεγαλύτεροι να στηρίξουμε αυτήν την ελπιδοφόρα εξέλιξη.

Το νέο δυναμικό του τόπου μας, με αξιοζήλευτες σπουδές εντός και εκτός της χώρας, με την ευχέρεια της επικοινωνίας, την τεχνογνωσία και την όρεξη για δουλειά, ήδη συμμετέχει στην νέα βελβεντινή προσπάθεια για την αναδιοργάνωση του τόπου. Πρόκειται για μια αναγεννητική, ανιδιοτελή και ποιοτική προσφορά στην γενικότερη προσπάθεια για την αυτονομία του Δήμου, την αντιμετώπιση των τοπικών προβλημάτων και το ξεπέρασμα της σημερινής πολύπλευρης κρίσης. Είναι ξεκάθαρο ότι η νέα εποχή απαιτεί νέες ιδέες, ανοιχτά μυαλά, ρηξικέλευθες αντιλήψεις, καθαρό λόγο και γνώση των νέων τεχνολογιών. Η νέα γενιά του Βελβεντού διαθέτει όλα τα παραπάνω. Χρειάζεται να της δείξουμε την εμπιστοσύνη μας, να της εμφυτεύσουμε την αξία του εθελοντισμού, να της θωρακίσουμε την εμπειρία και την βελβεντινή αξιοσύνη, για να αντιμετωπίσουμε την χρόνια κρίση, που δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά κυρίως αξιακή. Και να πορευθούμε μαζί της για ένα καινούργιο κόσμο, για ένα καλύτερο αύριο. Για το Βελβεντό των ονείρων μας και των παιδιών μας.

* Ο Σιόμος Κώστας είναι μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής Πολιτών Βελβεντού