Όπερ και εγένετο.
Οι γονείς μου λοιπόν καταλάβαιναν λίγο τα ποντιακά, τα μιλούσαν ελάχιστα ― εγώ καθόλου. Αγαπώ κάποια φαγητά, λ.χ. το τυλιγάδι της γιαγιάς Εριφύλης. Λατρεύω τους χορούς των αντρών − βαθειά σεξιστικούς και αρχέγονους. Βιώνω την ταυτότητά μου με αμφιθυμία ―περηφάνια που, αν και πρόσφυγες, τα καταφέραμε― και απέχθεια για την κλειστή ποντιακή κουλτούρα, την εμμονή σε κάποια χαρακτηριστικά και τις… πολιτικές πεποιθήσεις μέρους των Ποντίων σήμερα, που δίνουν ωστόσο τον τόνο.
Ένας ένας, οι Πόντιοι μου είναι συμπαθείς, γιατί συνήθως είναι προκομένοι, ευσυνείδητοι, εργατικοί και έξυπνοι. Πολλοί μαζί αρχίζουν και γίνονται επικίνδυνοι πολιτικά. Για να το πω ορθότερα, "δεν μου πάνε". Μέσω υπεραναπλήρωσης, οι Πόντιοι έγιναν "πιο Έλληνες" από τους γηγενείς, πιο εθνικιστές, παράγοντες και παραγοντίσκοι, έχουν κάνει καριέρα πάνω στην ποντιακή ταυτότητα που κατασκεύασαν καταπώς τους βόλευε. Γιατί η ποντιακή ταυτότητα −όπως και κάθε ταυτότητα− δεν είναι μία βεβαίως, ούτε στατική, αλλά πολλές· ίσως του καθενός διαφορετική και δυναμική. Πόντιοι δεξιοί και ακροδεξιοί, Πόντιοι Πασόκοι, στην πλειοψηφία τους εθνικιστές και λαϊκιστές, να επιμένουν να τιμούν την επέτειο της Ποντιακής γενοκτονίας ή εθνοκάθαρσης (δεν είναι της ώρας) χώρια. Γιατί χωριστές είναι και οι εκλογικές τους πελατείες, οι "κλώνοι" τους που παίρνουν τα πολιτικά τους πόστα.*
Μου αρέσουν τα ποντιακά ανέκδοτα που οι ίδιοι οι Πόντιοι αφηγούνται, αυτοσαρκαζόμενοι γιατί πια δεν είναι μειονότητα, δεν είναι κουτοί ή αδέξιοι όπως οι Πόντιοι των ανεκδότων. Πολύ γρήγορα οι Πόντιοι, μετά το λιμοκαθαρτήριο και το στρατόπεδο της Καλαμαριάς, πρόκοψαν, σπούδασαν (γέμισαν το ΑΠΘ με ποντιακά ονόματα), πλούτισαν και πήραν θέσεις εξουσίας. Το ζήτημα Πόντιοι και αριστερά είναι εξόχως ενδιαφέρον, και πολύ θα ήθελα να ανοίξει ένας επίσημος διάλογος μεταξύ πραγματικών ιστορικών.
Για τους παραπάνω λόγους δεν έγινα μέλος κανενός ποντιακού σωματείου και προτίμησα διακριτικά να νιώθω την περηφάνια μου για την καταγωγή μου και να σέβομαι το πένθος των παππούδων μου, που έγιναν από δήμαρχοι κλητήρες.
Μετά τον προπηλακισμό του Δημάρχου Θεσσαλονίκης ή, ορθότερα, μετά τη δολοφονική επίθεση εναντίον του, κατάλαβα γιατί δεν μου είναι συμπαθείς οι Πόντιοι. Χίλιοι (1.000) Πόντιοι ήταν μαζεμένοι στην παραλία. Να πούμε ότι 100, 200 από αυτούς ήταν φασίστες με πρωτοπαλίκαρο τον θλιβερό Ζορρό; Δεν μπορώ να σκεφτώ ότι ΟΛΟΙ ήταν φασίστες. Δεν βρέθηκαν τρία άτομα με το γνωστό ποντιακό φιλότιμο να προστατέψουν τον υπερήλικα θεσμικό εκπρόσωπο της πόλης; Πού είναι το ποντιακό ήθος και η ποντιακή λεβεντιά; Πού το δημοκρατικό ήθος;
Ως φαίνεται, οι συμπατριώτες μου είναι πρώτα Πόντιοι και μετά δημοκράτες. Το αντίθετο συμβαίνει με μένα: είμαι πρώτα δημοκράτις πολίτις και μετά Πόντια, με περηφάνια, χωρίς εθνικισμούς και διεκδικήσεις των οριστικά χαμένων πατρίδων. Γιατί η ταυτότητα δεν σηματοδοτείται με έναν μόνον τρόπο. Και η δική μου στηρίζεται πάνω στα δικαιώματα, στο αίσθημα της αδικίας και στην πίκρα της προσφυγιάς.
* Εξαιρείται η «Μέριμνα Ποντίων Κυριών», αλλά γι αυτήν θα μιλήσω άλλη φορά.
*Η κα Ελενη Χοντολίδου είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
