Όμως.
Πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Τι συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο, πού βρισκόμαστε εμείς και ποιο είναι το ουσιαστικό διακύβευμα αυτής της κατάστασης.
Η παρούσα κατάσταση μεγάλης έντασης είναι το αποτέλεσμα του διευρυνόμενου χάσματος μεταξύ Παγκόσμιου Βορρά και Παγκόσμιου Νότου, που είναι παλιά ιστορία. Παρατηρώντας κάποιος τις συγκεντρώσεις των προσφύγων, διαπιστώνει ότι, με εξαίρεση τη Γερμανία που φιλοξενεί 1 εκ. πρόσφυγες, την δεκάδα των χωρών υποδοχής συμπληρώνουν μόνο αναπτυσσόμενες χώρες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας, το 80% των προσφύγων βρίσκονται σε αυτές.
Πρόκειται για μια κατάσταση που βολεύει ιδιαίτερα τις χώρες του αναπτυγμένου Βορρά, οι οποίες ακολουθούν την ηγεμονική πολιτική τους, άλλες φορές πληρώνοντας τους φτωχούς για να συγκρατούν τους φτωχότερους και άλλοτε αγοράζοντας τον αέρα των φτωχών για να ρυπαίνουν περισσότερο (χρηματιστήριο ρύπων).
Όσο η πρόσβαση στους πόρους μειώνεται για τους πολλούς, τόσο διευρύνονται οι ανισότητες και αυξάνονται οι αντιθέσεις που υπερτονίζονται ως πολιτισμικές, ενώ στην ουσία αφορούν στην πρόσβαση στους φυσικούς και υλικούς πόρους.
Από την Γκάνα που οι νεαροί άνδρες φεύγουν για να δουλέψουν στην Ιταλία, καθώς η τοπική παραγωγή ντομάτας εγκαταλείπεται για χάρη του φθηνού, δεύτερης ποιότητας τοματοπολτού, εισαγωγής από την Κίνα, μέχρι την Συρία και το Αφγανιστάν, όπου συνεχίζεται ο πόλεμος, άνθρωποι εγκαταλείπουν τα σπίτια και τις ζωές τους για διαφορετικούς λόγους που σχετίζονται πάντως με την επιβίωσή τους και όχι με σκοπό να κάνουν ταξιδάκι αναψυχής.
Η ενσωμάτωσή τους στις κοινωνίες υποδοχής με όρους αγοράς και όχι κοινωνικής ή εκπαιδευτικής ένταξης, όσο τα πράγματα ήταν καλά, απέδωσε. Σήμερα, όμως, που το σύστημα έχει μπλοκάρει, τα δικαιώματα των ανθρώπων αυτών, που ούτως ή άλλως δεν ήταν προτεραιότητα, θεωρούνται πλέον ασύμμετρη απειλή.
Που βρισκόμαστε εμείς σ’ αυτή την κατάσταση.
Αυτή τη στιγμή στον Έβρο, αλλά και στα νησιά γίνονται πράγματα επικίνδυνα. «Ένα εθνικιστικό και μισαλλόδοξο τσουνάμι σαρώνει τον τόπο μας» με τα λόγια του εκδότη της τοπικής εφημερίδας «Η Γνώμη» της Θράκης.
Άνθρωποι φαντασιώνονται ότι πολεμούν τον εχθρό και στο όνομα της υπεράσπισης της πατρίδας και της ταυτότητας ολισθαίνουν σε εθνικιστικές εξάρσεις, έχοντας πεισθεί ότι απειλούνται από τους εισβολείς.
Η εργαλειοποίηση αφορά τόσο τους πρόσφυγες που τα μέσα του κυβερνοπολέμου και της προπαγάνδας της Τουρκίας τους ωθούν μαζικά προς τα ελληνικά σύνορα, όσο και τους ίδιους τους κατοίκους των παραμεθόριων ελληνικών περιοχών που οι αναφορές σε «εισβολή», «ασύμμετρη απειλή» και «υβριδικό πόλεμο» στοχεύουν στα πιο άγρια ένστικτά τους.
Αν δεν καταφέρει το οργανωμένο κράτος να βάλει σύντομα "φρένο" στην κατάσταση αυτή, σηκώνοντας το βάρος της ευθύνης της προστασίας των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μην επιτρέποντας στους πολίτες του να γίνουν πολιτοφυλακή, η κατάσταση δύσκολα θα μπορέσει στη συνέχεια να ελεγχθεί.
Η εικόνα από την Θερμή της Λέσβου, όπως μεταδόθηκε από το τοπικό site Το Νησί, που το γεμάτο με πρόσφυγες φουσκωτό οδηγήθηκε στο λιμάνι από το λιμενικό, το οποίο στη συνέχεια το άφησε στην τύχη του μπροστά στο αφιονισμένο πλήθος, προοικονομεί σκηνές από την ζοφερή συνέχεια.
Το προσφυγικό δεν έχει άμεση, ούτε εύκολη λύση. Για να είμαστε ακριβείς δεν έχει λύση. Μπορεί να έχει, όμως, ανθρώπινη διαχείριση ανεξάρτητα και απέναντι στη βαναυσότητα των βασικών υπαιτίων.
Το βασικό διακύβευμα που έχουμε μπροστά μας είναι να μην ξεχάσουμε ότι είμαστε άνθρωποι και έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους. Οι βασικές μας κατακτήσεις ως ατόμων και ως κοινωνιών, στο πέρασμα των χρόνων, δεν είναι ούτε τα υλικά μέσα, ούτε τα τεχνολογικά επιτεύγματα. Είναι η πρόοδος και οι κατακτήσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο.

Πηγη: εφημερίδα ΧΡΟΝΟΣ Κοζάνης

* η Ιωάννα Κωσταρέλλα είναι Επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Επικοινωνίας του ΑΠΘ,