– Το ύψος του Ταμείου Ανάκαμψης, πρωτοφανές για τα δεδομένα της Ε.Ε., σε συνδυασμό με τον προϋπολογισμό, μπορεί να υπερνικήσει την ύφεση που έφερε η πανδημία.
– Η αμοιβαιοποίηση του χρέους είναι ποιοτικό άλμα για την Ενωση και υπαρκτά προβλήματα στο κείμενο της απόφασης δεν είναι ικανά να το απομειώσουν.
– Η χώρα μας εξασφάλισε πολύ σημαντική χρηματοδότηση που, εάν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να θεμελιώσει ένα μέλλον πολύ πιο αισιόδοξο από το ζοφερό παρόν.
Οσο δεν χωράνε μίζερες προσεγγίσεις στην πολύ καλή εξέλιξη, το ίδιο δεν είναι σοφό να κρυφτούν τα προβλήματα κάτω από το χαλί, με κορυφαίο αυτό του κράτους δικαίου που «χάθηκε» κάπου στη μετάφραση. Πέραν του ότι αποτελεί θεμελιώδες κεκτημένο της Ενωσης, το κράτος δικαίου αποτελεί κεντρικό ζήτημα της νέας πολιτικής ατζέντας, καθώς η πανδημία έφερε στο προσκήνιο νέα δεδομένα στο τρίγωνο υγεία-προσωπικά δεδομένα-δικαιώματα.
Μιλώντας για την Ελλάδα, δεν είναι δυνατόν να προσπεράσουμε αδιάφορα τη μεγάλη συρρίκνωση που επιφύλαξε η σύνοδος στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Οι σκοπιμότητες που οδήγησαν στην εξέλιξη αυτή είναι λίγο-πολύ γνωστές και προφανώς δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα. Το ερώτημα όμως που προκύπτει είναι κατά πόσον είναι ισχυρή, με τα νέα δεδομένα,, η πρωθυπουργική εξαγγελία της απολιγνιτοποίησης το 2023.
Το κυβερνητικό δόγμα «πιο μπροστά στους στόχους, περισσότερα λεφτά για την πράσινη ενέργεια και τις περιοχές μετάβασης» κατέπεσε ολοσχερώς. Πουθενά στα κριτήρια κατανομής του Ταμείου Ανάκαμψης στα κράτη-μέλη δεν επιβραβεύεται η γρήγορη προσαρμογή στην απανθρακοποίηση. Τουναντίον, δύο χώρες που δηλώνουν αδυναμία προσαρμογής στην κλιματική ουδετερότητα το 2050 συμμετέχουν ισότιμα στην κατανομή των κονδυλίων ακόμα και για τη δίκαιη μετάβαση!
Από την άλλη, στο κείμενο δηλώνεται καθαρά ότι το 30% της συνολικής χρηματοδότησης τα επόμενα χρόνια θα υπηρετήσει τους στόχους της Ενωσης για την κλιματική αλλαγή. Τα δεδομένα που έχουμε για την τρέχουσα δεκαετία επιβάλλουν γενναίες αποφάσεις και ριζική αναθεώρηση του ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας.
1. Η απολιγνιτοποίηση πρέπει να προχωρήσει πιο ομαλά και σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των ΑΠΕ, όχι του ορυκτού αερίου.
2. Η μείωση των εκπομπών πρέπει να συμπεριλάβει εκτός από τον ηλεκτρισμό και άλλους ενεργοβόρους τομείς, όπως θέρμανση και μεταφορές. Η ανάπτυξη του σιδηρόδρομου (με ηλεκτροκίνηση από ΑΠΕ) είναι η μεγαλύτερη πρόκληση με τους διαθέσιμους πόρους.
3. Η ταχύτερη διείσδυση των ΑΠΕ μαζί με την εξοικονόμηση είναι οι κορυφαίες ενεργειακές προτεραιότητες της χώρας.
4. Ο πιο αποτελεσματικός και δίκαιος δρόμος για τους πιο πάνω στόχους είναι η ενεργειακή δημοκρατία, η εξασφάλιση δηλαδή της δυνατότητας όλων των πολιτών να εξοικονομούν και να αυτοπαράγουν ενέργεια.
5. Η πλέον εφικτή δράση που δίνει μεγάλη ανάσα στις περιοχές μετάβασης είναι να καταστούν προπύργια ενεργειακής δημοκρατίας με καθολική εφαρμογή σε όλες τις κατοικίες τού «Εξοικονομώ και αυτοπαράγω».
6. Ειδικότερα για τη Δυτική Μακεδονία επιβάλλεται να δρομολογηθούν άμεσα: η κατά προτεραιότητα ενίσχυση-αναβάθμιση του Πανεπιστημίου, η σιδηροδρομική της σύνδεση με Καλαμπάκα-Ηγουμενίτσα και το Πόγραδετς, όπως και η κατασκευή του διευρωπαϊκού άξονα 10 (Λάρισα-Μόναχο) μαζί με την ολοκλήρωση του Ε65. Πρόκειται για έργα και δράσεις που υπηρετούν οποιοδήποτε σχέδιο ανάπτυξης κι αν υιοθετηθεί για την περιοχή.
Αντί επιλόγου
Η βίαιη απολιγνιτοποίηση έχει ορατά και μεγάλα ρίσκα στην ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και στο μέλλον των λιγνιτοφόρων περιοχών, βασίστηκε δε σε μια υπόθεση που τελικά δεν ισχύει· τυχόν εμμονή θα επιφέρει ανυπολόγιστες συνέπειες υπονομεύοντας την ανάπτυξη της χώρας.
Η κυβέρνηση τελευταία υιοθέτησε με καθυστέρηση -δειλά, αποσπασματικά και προσχηματικά- τις προτάσεις μας για την ενεργειακή δημοκρατία (πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ») και τη ρήτρα δίκαιης μετάβασης. Σήμερα επιβάλλεται από τα πράγματα να κάνει μια μεγάλη στροφή σε πιο φιλόδοξους στόχους για την κλιματική αλλαγή και με ρήτρα κοινής λογικής.
* Μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας του Κινήματος Αλλαγής
