Η εμμονη στην καχυποψια απεναντι σε οποιον γραφει τη Βλαχικη γλωσσα και ενδιαφερεται για τη διασωση της ειναι καταλοιπο αλλων εποχων, οταν τα βαλκανικα μας κρατη παλευαν για να προσαρτησουν τα εδαφη της παραπαιουσας οθωμανικης αυτοκρατοριας.

Τοτε (αναμεσα στο 1870 και το 1944) η Ρουμανια ηταν πλουσια κι ελκυστικη χωρα, καθως ηταν ο "σιτοβολωνας της Ευρωπης" και ειχε τροπους να προσελκυσει τους λατινοφωνους: με υποτροφιες, με οικονομικα κινητρα, με προσκλησεις για μετεγκατασταση στη Ρουμανια. Δεκαδες χιλιαδες Βλαχοι εμπιστευτηκαν τοτε το ρουμανικο βασιλειο και μεταναστευσαν στη Ρουμανια. Η συντριπτικη τους πλειοψηφια ομως απογοητευτηκε απ αυτο που βρηκε. Κοροϊδία για τη γλωσσα και τα εθιμα, πεδινα χωριά μεσα στις αρωστιες, αισθηση οτι βρισκεσαι ξενος σε ξενο τοπο. Ποσο μαλλον μετα απο τον πολεμο, οταν η φτωχια και η μιζερια τσακισαν τη χωρα. Οι απογονοι αυτων των οικογενειων διατηρουν σε μεγαλο βαθμο τη βλαχικοτητα τους και κουβαλανε μεσα τους τις μνημες των δυσκολιων, τις προσπαθειες ρουμανοποιησης απο το κρατος, τις ψευτικες υποσχεσεις για βοσκοτοπια και πλουτη.

Αλλοι αφομοιωθηκαν κι αλλοι πολυ λιγοι προσπαθησαν να ξαναγυρισουν...

Σημερα οι μονοι που ασχολουνται με τον "ρουμανικο κινδυνο" ειναι καποιοι ελληνες υπερεθνικιστες. Ίσως γιατι στα σογια τους υπαρχει καποια ρουμανιζουσα ή φιλοφασιστική ιστορια που θελουν να ξορκισουν, ειτε γιατι ανηκουν στο στρατοπεδο των αυτοκλητων εθνοφυλάκων που για να δικαιολογει την υπαρξή του του εχει αναγκη απο "εχθρους του εθνους", ειτε γιατί, λογω συνδρομου Στοκχολμης μισουν την βλαχικη τους αλλογλωσσία... υπαρχουν σιγουρα και καλοπροαιρετοι φοβισμενοι απο διηγησεις των παλιων, αφελεις ή ανενημερωτοι, φορτισμενοι απο ενα φοβο για ό,τι μπορει να θεωρηθει "μή ελληνικο".

Το παθος των πιο φανατισμενων να φαντασιωνονται τη Βλαχικη γλωσσα ως αρχαιοελληνική διαλεκτο, ως φορεα ομηρικων λεξεων, ως ταχα ριζα της λατινικης(!), καταλοιπο της αρχαιας μακεδονικης κλπ, ειναι βασισμενο σε απεριγραπτα μνημεία ψεκασμου, ανυποστατα και ψευδοεπιστημονικα βιβλια που εκδιδονται κατα καιρους απο πρωην στρατιωτικους, γυμναστες και λοιπους αυτοκλητους γλωσσολογους.

Κανενας Βλαχος στην Ελλαδα δεν νιωθει ρουμανος.

Τί να ζηλεψει αλλωστε απο το ρουμανικο κρατος που δεν το εχει εδώ; Τη διαφθορα του; τις υπερεθνικιστικές κορώνες των ανιστορητων που μιλανε για αλυτρωτους αδερφους ερημην τους;

Κανενας Βλαχος στην Ελλαδα δεν νοσταλγει το φασισμο του κινηματος του Διαμαντη, ουτε την πλιατσικολογικη λεγεωνα των κατσαπλιαδων του 41.

Βλαχοι σαν τον Σαραφη, το Σαρμανιωτη, αλλα και βουνισιοι ανταρτες ηταν αλλωστε αυτοι που με την αμεριστη στηριξη των τοπικων κοινωνιων κατατροπωσαν το τοτε φασιστικο εγχειρημα και σκοτωσαν, φυλακισαν ή υποχρεωσαν σε φυγη κι εξορια τους ηγετες του.

Κι εστω κι αν υπαρχουν πεντε ρουμανιζοντες στην Ελλαδα, κι εστω οτι ελλωχευει ο "ρουμανικος κινδυνος", πειτε μου εσεις αν για να τον καταπολεμησουμε πρεπει να αυτοακρωτηριαστουμε, ή να αναδειξουμε το πόσο λαθος εχουν;

Κανονικα, σε ενα κρατος που σεβεται τον εαυτο του, η μελετη του παρελθοντος, της γλωσσας και του πολιτισμου των Βλαχων θα ηταν αντικειμενο ερευνας στα πανεπιστημια, κι η αρωγη για την εκμαθηση της γλωσσας για τους νεους Βλαχους αυτονοητη κρατικη παροχη. Η διατηρηση της γλωσσας και των τοπικων ιδιωματων της θα ηταν εκτος απο κρατικη υποχρεωση και αποστολη των ιδιων των Βλαχικων κοινοτητων και οι επαφες με τους εκτος συνορων Βλαχους θα ηταν χρησιμο εργαλειο της ελληνικης διπλωματιας για τη συσφιξη των σχεσεων με τους γειτονικους λαους.

Δυστυχως ομως οι οποιες προσπαθειες συλλογων και ιδιωτών για τη Βλαχική γλωσσα στην Ελλαδα, αντι να στηριζονται και να ενισχυονται ως εγχειρηματα που διασωζουν ενα πολυ ιδιατερο κομματι του πολιτισμου της χωρας μας, γινονται αποδεκτες αποδοκιμασιας, μισους και χολης, μπαινουν στο στοχαστρο του υπερεθνικισμου και των επαγγελματιών πατριωτών, και οσων συναγελαζονται μαζι τους. Και βλεπουμε ακομα κι ανθρωπους με ιδεες φιλελευθερες να δικαιολογουν τα συνομωσιολογικα σεναρια καταστροφολογιας και αορατων εχθρων. Ειναι τραγικη η ανοχη που εδειξαν βλαχοι κι οι μη βλαχοι στη βια που υπεστη ο κυριος Μπλετσας, πρωτεργατης μιας ευρωπαϊκης πρωτοβουλίας διασωσης των λιγοτερο ομιλουμενων γλωσσων (EBLUL), που τραμπουκιστηκε, κατασυκοφαντηθηκε και τρομοκρατηθηκε απο τους ζηλωτες της μονογλωσσιας.

Η γλωσσα πεθαινει κι η Πανελληνια Ομοσπονδια Συλλογων Σφραγιδα Βλαχων πρωτοστατει στο ρολο του νεκροθαφτη. Είτε με την τακτικη της λασπολογιας, με αβασιμες κατηγοριες και στρεβλωσεις που βγαζουν ματι, είτε με την λογικη τού "οποιος δεν θελει να ζυμωσει, 5 μερες κοσκινιζει", ειτε με την εμμονη σε ιδεολογηματα του τυπου: "δεν υπαρχει γλωσσα, αλλά τοπικες διαλεκτοι", "τα βλαχικα ειναι προφορικα και ΔΕΝ γραφονται", "η λατινική γραφή παραπέμπει στα ρουμανικα", δεν εχει κανει επι δεκαετιες ολοκληρες, καμία απολυτως ενεργεια για την καταγραφη και τη μελετη της γλωσσας

Οπως εγραψε ο

"πες πες πες και ξαναπες παει η γλωσσα πανε οι ιστοριες πανε τα παραμυθια πανε τα τραγούδια.....μειναν μονο τα βουνα και τα κοπαδια"

Αλλά σιγα σιγά η αισθηση αλλαζει. Υπαρχει μια υγιής δυναμικη προστασιας της γλωσσας που ολοενα και κερδιζει εδαφος.

Εδω και χρονια καποιοι συλλογοι Βλαχων με πρωτοπορους αυτους της Βεροιας και του Ντενισκου (Αετομηλιτσας), οργανωνουν μαθηματα Βλαχικων.

Ένας πολυβραβευμενος Βλαχος επιχειρηματιας, ο πρόωρα χαμενος Θοδωρος Νιτσιακος, εφερε το θεμα στην ΠΟΠΣΒΕ (που αδιαφορησε επιδεικτικά για τις προτροπες του), αλλά προκαλεσε μια σειρα γεγονοτων:

Πριν απο εναμισι χρονο κυκλοφορησε με την οικονομικη αρωγη του, το πρωτο βιβλιο εκμαθησης της γλωσσας στα ελληνικά, η πρωτη εκδοση εξαντληθηκε και ήδη μερικες χιλιαδες αντιτυπα φτασανε στα χερια ανθρωπων σαν κι εμενα, που ποτε δεν μαθαμε την πατρικη μου γλωσσα.

Πριν ενα χρονο ιδρυθηκε η Εταιρία Μελέτης Πολιτισμού Βλάχων, μια σοβαρη ομαδα πανεπιστημιακων, γλωσσολογων, κοινωνιολογων, επιστημονων και ιδιωτων, που οργανωνει ημεριδες, συνεδρια, στηριζει μελετες και παραγει επιστημονικο εργο.

Μαθηματα Βλαχικων οργανωνονται πλεον και απο τη Συντροφιά Βλάχων Αθήνας και απο το συλλογο Σαμαριναιων Κοζανης, και μαλιστα πλεον υπαρχει ενα κοινο προγραμμα μελετης 6 συλλογων με στοχο εναν πιο χρηστικο εγγραμματισμό για την σωστή αποδοση της γλωσσας.

Επιστημονικες μελετες οπως αυτή του κυριου Βραζιτουλη για τη φωνολογια της Βλαχικης, δινουν ωθηση στην κατανοηση της εξελιξης της γλωσσας.

Η σελιδα @armaneastisocialclub παραγει συγχρονο εκπαιδευτικό υλικό που συμβαλει ωστε να ξεπεραστει ο συνειρμος των Βλαχικων με το ακαλαισθητο και το ξεπερασμενο.

Για πρωτη φορα μετα απο δεκαετιες χωρις παραγωγη νεου πολιτισμικου προϊόντος, κυκλοφορει cd με συγχρονη μελοποιημενη του ποιηση στα βλαχικα, ενω αναμενεται κι ακομα ενας δισκος στα Βλαχικα απο τη

Εξαιρετικοι μουσικοι σαν τον ανασυρουν παραδοσιακά τραγουδια κι ερμηνειες απαλλαγμενα απο την εμπορευματοποιηση και την ομογενειοποιητικη ισοπεδωση του ηχου των τελευταιων δεκαετιών.

Η Βωβουσα (Vovousa Festival), το Ντενισκο, η Κλεισουρα , το Περιβολι κι άλλα χωριά οργανωνουν πολιτιστικες δρασεις αξιωσεων, οπου δειλα δειλα τα Βλαχικα ανακτουν λιγη απο την κοινωνικη παρουσια που τους αξιζει.

Σημαντικότατο ρολο σ'ολα αυτα επαιξε το επιστημονικο εργο του Thede Kahl ενος ξενου μελετητή και ομιλητή της γλώσσας, που τολμησε να ασχοληθει σε βαθος με τα Βλαχικα, και να μας χαρισει μερικα υπεροχα συγγραμματα σχετικα με την Ταυτοτητα, τη γλώσσα και τον πολιτισμο των Βλαχων στα Βαλκανια.

Υπαρχουν πολλά ακομα ονοματα, απλες ενεργειες και ομορφες πρωτοβουλιες, στο Ξηρολιβαδο, στο Δίστρατο, στα χωρια του Ασπροποταμου, που συμβαλλουν στην αίσθηση οτι οι Βλαχες κι οι Βλαχοι (τηρουμενων των αναλογιών) ζουνε εναν δικο τους μικρο διαφωτισμο.

Σκορπισμενες στην ελληνικη γεωγραφια οι κοιτιδες Βλαχοφωνιας ανακτουν την αυτοπεποιθηση τους, και αποβαλουν τη ντροπη και το στιγμα που χαραξαν πανω τους οι επεκτατισμοι κι οι εθνικισμοι του παρελθοντος.

Τί κι αν γαβγιζουν τα σκυλια, το καραβανι προχωράει.

Ειναι κριμα που υπαρχουν τοσοι καλοθελητές, προθυμοι να θαψουν τα Βλαχικα πριν την ωρα τους, αλλα δεν θα τους γινει το χατήρι.

Η Βλαχικη γλωσσα ειναι ενα πολιτισμικο αγαθο του ελληνικου κρατους Ειναι μια πολυτιμη κληρονομια και ενα χρησιμοτατο εργαλειο για την εκμαθηση δεκαδων λατινικων γλωσσων.

Ειναι δυνητικα μια ομορφη γεφυρα συνεννοησης αναμεσα στα κρατη των Βαλκανιων, και φορεας μιας μακραιωνης κουλτουρας σεβασμου του περιβαλλοντος και αλληλεπιδρασης των ανθρωπων με τη φυση.

Οποιος θελει τα γραφει με ελληνικους χαρακτηρες, εγω προσωπικα προτιμω τους λατινικους, γιατι γραμμενα "στα ξενα" με βοηθανε να δω τη συγγενεια τους με τις αλλες λατινικες γλωσσες που ξερω, και να κατανοησω αγνωστες λεξεις

Προτιμώ αντι για Ζιουνοκλιου να γραφω ginoclju (γιατι ετσι αναγνωριζω τη σχεση με το genoll στα καταλανικα= γόνατο)

Ακομα ψαχνουμε την ορθογραφια, και θα γινουν λαθη και διορθωσεις, θα πρεπει να υπαρξει μια ολοκληρη διαδικασια αποτιμησης των τοπικων ιδιαιτεροτητων, διαλεκτων, ιδιωματων, οπως εγινε αλλωστε με ολες τις γλωσσες οταν εφτασαν να γινουν αντικειμενο ακαδημαϊκης μελετης.

Για μενα ειναι τελικα προσωπικη επιλογη αν θα γραψει κανεις

Κάζα ή casa, το σπιτι

Όκλιου ή οclju το ματι

Π'ν' ή pânê το ψωμι...

Εγω κι αλλοι πολλοι διαλεγουμε τα λατινικα.

Αν αυτο στα ματια καποιων με κανει προδοτη, προβλημα τους

Δεν προτιθεμαι να κανω

εγω θεραπεια για να καταπολεμησω την ασθενεια των αλλων

Αυτο που με ενδιαφερει και με συγκινει ειναι η επιβιωση της γλώσσας του πατερα και των παπουδων μου, κι αν δεν τα καταφερουμε να σωσουμε τη γλωσσα, ας ειναι η ενασχοληση μας εστω φορος τιμης, ενα δικο μας σύγχρονο μοιρολόι για να μην πεθανει ακλαφτη.

(Με αφορμή εναν διαλογο στα Τα υπογλώσσια και τη δημοσιευση τραγικα συκοφαντικων κειμενων εναντια στους εκδοτες του Μαθαίνουμε τη Βλάχικη Γλώσσα ...)

 

* Ο Γιώργος Κωσταντίνου κατάγεται απο την Σαμαρίνα και ειναι Creative director στην εταιρεία