Είναι ήδη σαφές, ότι με την απόφαση του πρωθυπουργού από το βήμα του ΟΗΕ τον ΣΕΠ 2019 για την πρόωρη αλλά και εμπροσθοβαρή απολιγνιτοποίηση (2023-28), θα προκύψουν αξεπέραστα προβλήματα στην επάρκεια και στην ασφάλεια της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.) της χώρας, συγχρόνως με την πολύ υψηλή ενεργειακή εξάρτηση από εισαγωγές ενεργειακών πόρων σε βαθμό μεγαλύτερο του 70% (!!) το 2030, όπως προβλέπεται στο ΕΣΕΚ. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα πρόσφατα, όταν στα μέσα ΦΕΒ 2021 μια συνήθης νοτερή χιονόπτωση, οδήγησε στην ανάγκη ένταξης σε άμεση λειτουργία όλων των διαθέσιμων για λειτουργία (7) λιγνιτικών μονάδων της χώρας για να μην καταρρεύσει πλήρως το σύστημα ηλεκτροδότησης, όταν μάλιστα λόγω των διακοπών ηλεκτρικής τροφοδοσίας, κυρίως στην Αττική, είχε μειωθεί η ζήτηση Η.Ε. κατά 14% περίπου. Το σύνηθες αυτό χειμερινό φυσικό φαινόμενο το ονόμασαν "Μήδεια" για επικοινωνιακούς λόγους. Συγχρόνως, αποδείχθηκε ότι η πρόωρη απολιγνιτοποίηση γίνεται για την υποκατάσταση της εγχώριας λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής από αντίστοιχη με εισαγόμενο φυσικό αέριο και με εισαγωγές Η.Ε., καθόσον παρά την προβλεπόμενη από το ΕΣΕΚ θηριώδη ανάπτυξη των ΑΠΕ είναι τεχνικοοιοικονομικά ανέφικτο να καλυφθούν οι ανάγκες αξιόπιστης και αδιάλειπτης παροχής Η.Ε. της χώρας μας στο ορατό μέλλον (μικρές δυνατότητες αποθήκευσης Η.Ε., περιορισμένης ισχύος διασυνδέσεις κτλ.). Είναι γενικά αποδεκτό στην Ε.Ε. όπου συμμετέχει οικειοθελώς και η Ελλάδα, ότι πρέπει να γίνει σεβαστή η συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή κι ότι ο λιγνίτης δεν θα αποτελεί βασική πηγή Η.Ε. στο μέλλον. Ωστόσο, με τήρηση των δεσμεύσεων της χώρας μας για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, μπορεί να συνεχιστεί η λειτουργία των τριών (3) νεότερων λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ ΑΕ στη Δ. Μακεδονία και πέραν του 2028. Τούτο υιοθετήθηκε, έστω και κατόπιν εορτής, από το Περιφερειακό Συμβούλιο της Δ. Μακεδονίας (11/12/2020). Ακόμη, όσο ενωρίτερα από το 2028 διακοπεί η λειτουργία των λιγνιτικών ΑΗΣ και των ορυχείων τόσο δυσκολότερα τα προβλήματα και μεγαλύτερη η ανορθολογικότητα στην αποκατάσταση των εδαφών του ΛΚΔΜ, σε μια έκταση που προσεγγίζει τις 200.000 στρ. Έτσι, π.χ. θα σημειωθεί αύξηση των αποκατεστημένων κεκλιμένων επιφανειών σε βάρος των ενιαίων οριζοντίων και παραοριζοντίων οι οποίες, όμως, έχουν πολύ μεγαλύτερη χρησιμότητα για τις μελλοντικές γενιές. Παράλληλα, θα σημειωθεί άμεσα: -Ραγδαία μείωση του ΑΕΠ της Δ. Μακεδονίας, απώλεια μη αναπληρώσιμη έγκαιρα, γιατί δεν υπάρχει σαφής και ρεαλιστικός προγραμματισμός για εναλλακτικές δραστηριότητες στην περιοχή. -Αύξηση της ανεργίας πάνω από το επίπεδα του 2019 (25% στις Π.Ε. Κοζάνης, 21,5% στην Π.Ε. Φλώρινας). -Φυγή των νέων και γενική πληθυσμιακή συρρίκνωση, πρόσθετη στη δεδομένη ήδη μείωση του πληθυσμού (-10%) στην Π.Ε. Κοζάνης κατά την περίοδο 2002-19, δεδομένου ότι οι πολυσυζητημένες εμβληματικές επενδύσεις (παραγωγή πράσινου υδρογόνου από ΑΠΕ, αποθήκευση ενέργειας, επενδύσεις σε ηλεκτρολύτες κ.α.) βρίσκονται σε προκαταρκτικά στάδια και θα παρέλθει μακρύς χρόνος για πιθανή υλοποίησή των σε μια ηπειρωτική, χωρίς λιμάνι, περιφέρεια με ανεπαρκείς υποδομές (ημιτελείς οδικοί άξονες, υποτυπώδες αεροδρόμιο Κοζάνης, ξεπερασμένο και «τυφλό»- μη διαμπερές σιδηροδρομικό δίκτυο κ.α.). Για τα προαναφερθέντα, σε ό,τι με αφορά, έχω κατ’ επανάληψη διατυπώσει διαδικτυακά τις απόψεις μου. Ωστόσο, η κρισιμότητα της περιόδου που διανύουμε, η σπουδή και οι πιέσεις των ενδιαφερομένων μερών ενόψει της αβεβαιότητας των εξελίξεων από τη γενικότερη συγκυρία (πανδημία, οικονομία κλπ) για τη λήψη τελικών αποφάσεων από το ένα μέρος και το διακύβευμα για την περιοχή της Δ. Μακεδονίας από το άλλο, οδηγούν στην ανάγκη υπενθύμισης ορισμένων προτάσεων με την ελπίδα ότι θα συμβάλλουν στην ψύχραιμη εκτίμηση των πραγματικών δεδομένων από τους αρμόδιους. Τα συμπεράσματα και οι συναφείς προτάσεις είναι τα ακόλουθα:
- Με την πρόωρη απολιγνιτοποίηση (2023-28) θα απαιτηθεί μεγάλο χρονικό διάστημα για την οριστική αποκατάσταση των εκτάσεων του ΛΚΔΜ και την παραγωγική επανένταξή τους στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας. Τούτο αναμένεται να ξεπεράσει την 15ετία μετά το 2023, με βάση την εμπειρία της αποκατάστασης των εδαφών των λιγνιτωρυχείων της κεντρικής Γερμανίας (τ. GDR) κατά τη χρονική περίοδο 1990-2007, αν και υπάρχουν σαφείς διαφορές ως προς τα γεωλογικά, υδρογεωλογικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, αντίστοιχα.
- Η σχεδιαζόμενη εγκατάσταση μεγαφωτοβολταïκού (ΜΦ/Β) πάρκου ισχύος ~2.000 MW στις αποθέσεις αγόνων του ΛΚΔΜ προαπαιτεί την πρόσβαση επιβατικών Ι.Χ., οχημάτων τύπου Jeep, φορτηγών, γερανών κλπ., κι επομένως πρέπει να διαμορφωθούν κατάλληλα οι τελικές επιφάνειες, ακόμη και οι ήδη αποκατεστημένες, με αυξημένες προφανώς δαπάνες. Επιπλέον, στην τελική επιφάνεια εγκατάστασης των Φ/Β καθώς και για τις ανάγκες πρόσβασης (οδοποιΐα) είναι αναγκαία η χρήση αμμοχάλικων σε τεράστιες ποσότητες, οι οποίες υπάρχουν μεν σε αφθονία στα υπερκείμενα άγονα των λιγνιτωρυχείων, ωστόσο, η μεταφορά – κατανομή – διάστρωση - συμπίεση των αμμοχάλικων αυτών στις αποθέσεις αγόνων είναι καθαυτή μια σημαντική τεχνική πρόκληση και οικονομική δαπάνη ταυτόχρονα. Ακόμη, για τη δεδομένη σύσταση των αγόνων (κυρίως άργιλοι και μάργες), επιβάλλεται η διαμόρφωση συνθηκών ταχείας απορροής και αποστράγγισης των επιφανειακών νερών ώστε να αποφευχθούν οι διαφορικές καθιζήσεις που θα επιβαρύνουν το κόστος εγκατάστασης της βάσης θεμελίωσης και στήριξης των φωτοβολταϊκών panels. Κατά συνέπεια, με δεδομένη την ανομοιομορφία των αποθέσεων αγόνων, πρέπει να διερευνηθεί η in situ αναγκαιότητα εκτέλεσης εργασιών συμπίεσης του εδάφους πριν την εγκατάσταση του εξοπλισμού (εκπόνηση γεωτεχνικών μελετών) ή/και ακόμη η χρήση ειδικού εξοπλισμού με αντίστοιχη οικονομική επιβάρυνση της τιμής της παραγόμενης Η.Ε. Για όλους τους πιο πάνω λόγους η επιλογή της θέσης (-εων) εγκατάστασης Φ/Β πάρκων στις εκτάσεις της ΔΕΗ ΑΕ αποτελεί ένα ιδιαίτερα «ακανθώδες» τεχνικοοικονομικό ζήτημα, κι όχι μόνο.
- Ο ορθολογικός σχεδιασμός της αποκατάστασης των αποθέσεων αγόνων πρέπει να στοχεύει στη δημιουργία των μέγιστων δυνατών ενιαίων οριζοντίων και παραοριζοντίων επιφανειών, όπου θα αναπτυχθούν μελλοντικά παραγωγικές δραστηριότητες του πρωτογενούς, κυρίως, τομέα με ευεργετική επίδραση στην ευρύτερη περιοχή των δήμων Κοζάνης - Πτολ/δας – Αμυνταίου. Ο στόχος αυτός καταστρατηγείται βίαια από την πρόωρη απολιγνιτοποίηση (2023-28). Η εγκατάσταση του ΜΦ/Β πάρκου ισχύος ~2.000 MW στις οριζόντιες -παραοριζόντιες εκτάσεις των λιγνιτωρυχείων θα απαξιώσει οριστικά γόνιμα εδάφη τουλάχιστο 40.000 στρ., ενώ στην εγκεκριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) με την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ/ΥΠΕΚΑ, 9-11-2011, Αρ. Πρ. οικ. 133314/2929), η οποία ισχύει μέχρι 9-11-2021, αναφέρεται: «.. Σηµειώνεται ότι στις τελικά διαµορφωµένες εκτάσεις που θα δηµιουργηθούν στα εξοφληµένα τµήµατα των Ορυχείων Πτολεµαΐδας προβλέπεται σε έκταση περίπου 4.000 στρ. η εγκατάσταση διαφόρων τύπων ΑΠΕ (ηλιοθερµικών, φωτοβολταϊκών σταθµών, κλπ.), καθώς και Ζώνης Καινοτοµίας κοντά σε ένα από τους κύριους οδικούς άξονες της περιοχής επέµβασης…».
- Τελευταία διακινούνται έντεχνα απόψεις περί μη γονιμότητας των τελικών επιφανειών των αποκατεστημένων εδαφών των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ ΑΕ στην περιοχή Πτολ/δας – Αμυνταίου, με προφανή την εξυπηρέτηση της σκοπιμότητας της εγκατάστασης ΜΦ/Β πάρκου ισχύος έως και 2000 MW στα αποκατεστημένα εδάφη, μετά τη συμφωνία για συνεργασία της ΔΕΗΑΝ ΑΕ (49%) με τη γερμανική RWE (51%)!! Η γονιμότητα των αποκατεστημένων εδαφών είναι γνωστή και δεδομένη στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, έχει αποδειχθεί διαχρονικά με την ταχύτατη ανάπτυξη αυτοφυούς βλάστησης, από τις μισθώσεις γεωργικών εκτάσεων σε ιδιώτες, από τις πολυετείς συστηματικές και ποικιλόμορφες πειραματικές καλλιέργειες από τη ΔΕΗ ΑΕ σε συνεργασία με αρμόδιους επιστημονικούς φορείς και επισφραγίζεται με τον πλέον έγκυρο τρόπο από πολλές επιστημονικές μελέτες, όπως π.χ. από την «Εδαφολογική Μελέτη των Αποκαταστηµένων Εκτάσεων του Λιγνιτικού Κέντρου ∆υτικής Μακεδονίας (Λ.Κ.∆.Μ.) της ∆.Ε.Η. Α.Ε., Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.), Ινστιτούτο Εδαφολογίας Θεσσαλονίκης, (2010)» κ.α.
- Χρήσεις γης μετά την αποκατάσταση των εδαφών των λιγνιτωρυχείων Σύμφωνα με την εγκεκριμένη ΜΠΕ (2011), με το πέρας των εκμ/σεων των ορυχείων της ΔΕΗ ΑΕ στην περιοχή Πτολ/δας (ΟΚΠ, ΟΠΚ και ΟΝΠ), πλην δηλ. του ορυχείου Αμυνταίου (ΟΠΑ), το έτος 2050 στη συνολική έκταση των 147.926 στρ. της περιοχής επέμβασης προβλέπονταν να αποκατασταθούν εδάφη έκτασης 119.724 στρ., να διατεθούν 6.602 στρ. για ειδικές χρήσεις (κτίρια, υποδομές, ΧΥΤΑ-ΔΙΑΔΥΜΑ 327 στρ., ΧΔΒΑ 278 στρ. κλπ.) καθώς και 21.600 στρ. αδιατάρακτων περιοχών. Τον ΙΟΥΝ 2015 παραχωρήθηκαν επιπλέον ~800 στρ. στη ΔΙΑΔΥΜΑ. Η αρχική κατανομή των χρήσεων γης των αποκατεστημένων εδαφών (119.724 στρ.) περιελάμβανε εκτάσεις για γεωργικές χρήσεις 50.711 στρ. (42,2%), για δασική ανάπτυξη 53.818 στρ. (44,9%), για λίμνες ενδεικτικά 11.195 στρ. (9,4%), καθώς και έκταση 4.000 στρ.(3,33%) για ανάπτυξη διάφορων τύπων ΑΠΕ, όπως προαναφέρθηκε. Ωστόσο, με την απολιγνιτοποίηση (2023-28) θα μειωθούν δραστικά οι αποκατεστημένες οριζόντιες και παραοριζόντιες εκτάσεις και του ΟΠΑ συμπεριλαμβανομένου, εάν δε διατεθούν ~40.000 στρ. για το ΜΦ/Β πάρκο των 2.000 MW, προκύπτει αυτόματα το ερώτημα εάν θα παραμείνει τελικά αξιόλογη έκταση εύφορης γεωργικής γης (αποκατεστημένα & απαλλοτριωμένα εδάφη) για να αξιοποιηθεί με μελλοντικές δυναμικές γεωργικές καλλιέργειες στην περιοχή του ΛΚΔΜ. Παρατίθενται στη συνέχεια αντίστοιχα προ 10ετίας στοιχεία, της γερμανικής RWE στις λιγνιτικές εκμ/σεις της στη Β. Ρηνανία – Βεστφαλία (RWE Power The post-mining landscape Recultivation in the Rhineland): Περιοχή επέμβασης 290.000 στρ., αποκατεστημένες εκτάσεις 200.000 στρ. με κατανομή 103.000 στρ.(51,5%) για γεωργικές καλλιέργειες, 73.000 στρ. (38,5%) για δασική ανάπτυξη και 20.000 στρ. αθροιστικά για λίμνες (3,8%) και λοιπές χρήσεις (6,2%). Το κύριο δίδαγμα από την αποκατάσταση των ορυχείων της RWE είναι η ζωτική ανάγκη για τη δημιουργία εύφορης γεωργικής γης σε μια χώρα (Γερμανία) με απέραντες πεδινές εκτάσεις!!! Ας γίνει τούτο μάθημα στους ιθύνοντες της χώρας μας και στους εκλεγμένους σε όλα τα επίπεδα εξουσίας στη Δ. Μακεδονία. Από τα προαναφερθέντα προκύπτει άμεσα η αναγκαιότητα να καταστούν αρδεύσιμες οι απαλλοτριωμένες και αποκατεστημένες εκτάσεις του ΛΚΔΜ, όπως προβλέπεται ρητά στη ΜΠΕ, ώστε να αναπτυχθούν σύγχρονες και δυναμικές καλλιέργειες υψηλής αποδοτικότητας, εξασφαλίζοντας μακράν πολλαπλάσιες ως προς τα ΜΦ/Β πάρκα, καλά αμειβόμενες θέσεις απασχόλησης στο διηνεκές. Ενισχύεται με τον τρόπο αυτό η απασχόληση αλλά πρωτίστως ο δραματικά υποβαθμισμένος αλλά αναντικατάστατος για τη μελλοντική μας επιβίωση πρωτογενής τομέας. Εξάλλου, τούτο αντανακλά και την εταιρική κοινωνική ευθύνη της ΔΕΗ ΑΕ απέναντι στους κατοίκους της περιοχής για την πρωτοφανή και ανεπανάληπτη συμβολή των στον εξηλεκτρισμό και την ανάπτυξη της χώρας στην πρόσφατη 60ετία.
- Είναι απόλυτα κατανοητή και δίκαιη η αναγκαιότητα της ταχείας ανάπτυξης ΑΠΕ (Φ/Β κλπ) από τη ΔΕΗ ΑΕ τόσο στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας όσο και στην υπόλοιπη χώρα. Το πρόβλημα τούτο επιλύεται άμεσα και αποτελεσματικά με την «ανταλλαγή» εδαφών μεταξύ της ΔΕΗ ΑΕ και της πολιτείας, δηλ. με την παραχώρηση εύφορων απαλλοτριωμένων και αποκατεστημένων εκτάσεων του ΛΚΔΜ από τη ΔΕΗ ΑΕ για ανάπτυξη γεωργικών δραστηριοτήτων και την αντίστοιχη -«ισοδύναμη» παραχώρηση άγονων εκτάσεων (π.χ. δημόσιων ή/και κοινοτικών) στη ΔΕΗ ΑΕ για εγκατάσταση π.χ. Φ/Β πάρκων, διασφαλίζοντας πλήρως τα συμφέροντα της ΔΕΗ ΑΕ, της περιοχής της Δ. Μακεδονίας και της χώρας γενικότερα. Η προτεινόμενη ανταλλαγή εδαφών «ισοδύναμης» αξίας μεταξύ της ΔΕΗ ΑΕ και της πολιτείας, αποτελεί την πάγια πρακτική απαλλοτριώσεων ιδιωτικών εκτάσεων από τη γερμανική RWE στις λιγνιτικές εκμ/σεις της στη Β. Ρηνανία - Βεστφαλία για πάρα πολλές δεκαετίες. Ωστόσο, πουθενά στις τεράστιες, κατά πολύ μεγαλύτερες των εκτάσεων του ΛΚΔΜ, εκτάσεις των ορυχείων της RWE δεν έχουν εγκατασταθεί ΜΦ/Β πάρκα, γιατί δεν το επιτρέπουν, με αποδοχή και της RWE, οι τοπικές κοινωνίες παρά την εκρηκτική ανάπτυξη των Φ/Β, που πολλαπλασιάστηκαν κατά 423 φορές στη Γερμανία την περίοδο 2000 – 2017. Εξαιρετικά ενδιαφέροντα και πολύτιμα στοιχεία για την αξιοποίηση των αποκατεστημένων εκτάσεων στα λιγνιτωρυχεία της RWE παρέχονται στο διαδίκτυο (Best practices in lignite production: public participation in the planning and the rehabilitation of lignite sites to win acceptance, 10th Coal Dialogue Wednesday, 11 June 2014, Michael Eyll-Vetter, Vice President, Mine Planning RWE Power, Cologne). Είναι ευεξήγητο, πλέον, το πιεστικότατο ενδιαφέρον της γερμανικής RWE για την «αποκατάσταση» των εκτάσεων των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ ΑΕ στη Δ. Μακεδονία και ιδιαίτερα για την εγκατάσταση μεγα-ΜΦ/Β πάρκου ισχύος περίπου 2.000 MW!!
- Επιλογή φορέα για την υλοποίηση του έργου της αποκατάστασης των εδαφών. Ο πολυπαραμετρικός χαρακτήρας, η υδρογεωλογική και γεωτεχνική πολυπλοκότητα και η ιδιαίτερα χρονοβόρα φύση του έργου της αποκατάστασης των εδαφών των ορυχείων της ΔΕΗ ΑΕ στη Δ. Μακεδονία, συναποτελούν καταλυτικά δεδομένα για την επιλογή του φορέα υλοποίησης του έργου. Είναι ευρύτατα γνωστό ότι στη χώρα μας μόνο η τέως Γεν. Δ/νση Ορυχείων της ΔΕΗ ΑΕ διαθέτει υπερ-60χρονη εμπειρία στην εκμ/ση των λιγνιτωρυχείων, τεχνογνωσία, διαχρονική ανάπτυξη συναφών συνεργασιών με εξωτερικούς συμβούλους έλληνες και ξένους, ιδιόκτητο κατάλληλο εξοπλισμό, αντίστοιχων δεξιοτήτων και εμπειρίας προσωπικό και αμέριστη εμπιστοσύνη και αποδοχή από την τοπική κοινωνία. Για τούτο, είναι σε θέση να υλοποιήσει το πολυσύνθετο, πολύπλευρο και τεράστιας κλίμακας χωματουργικό, κι όχι μόνο, έργο της αποκατάστασης των εδαφών των λιγνιτωρυχείων, εκτελούμενο άλλωστε κλιμακωτά για δεκαετίες μέχρι σήμερα. Τυχόν ανάθεση του έργου ή σημαντικού μέρους του σε άλλο φορέα, θα οδηγήσει σε επικίνδυνους πειραματισμούς και αδιέξοδα, όσοι ξένοι σύμβουλοι κι αν παρελάσουν για ευνόητους λόγους και τούτο γιατί υπάρχει αλληλεπίδραση, συνάφεια, συνέχεια και πολυεπίπεδη εμπλοκή πολλών παραμέτρων (νερά επιφανειακά και υπόγεια, λίμνες, τεκτονική-ρήγματα, ευστάθεια πρανών, αυταναφλέξεις, καθιζήσεις κλπ.), που αποτρέπει τη διάσπαση του έργου. Ωστόσο, θα προκύψει πρόσθετη και εμπροσθοβαρής οικονομική επιβάρυνση της ΔΕΗ ΑΕ από την επίσπευση της αποκατάστασης των εδαφών των λιγνιτωρυχείων ως υπόχρεου κατά νόμο, αλλά και συγχρόνως του μοναδικού και πλέον κατάλληλου φορέα για τούτο, όπως προαναφέρθηκε. Το πρόβλημα αυτό επιλύεται αποτελεσματικά με έγκαιρη και επαρκή χρηματοδότηση της ΔΕΗ ΑΕ από την πολιτεία για την εκτέλεση του έργου, ώστε να μην επιβαρυνθεί η τιμή της παραγόμενης ηλεκτρικής kWh
- Η αξιοποίηση κατάλληλων στρωμάτων λιγνίτη για παραγωγή οργανοχουμικών λιπασμάτων και εδαφοβελτιωτικών θεωρείται ότι μπορεί να τύχει γρήγορα βιομηχανικής εφαρμογής, λόγω της μεγάλης ποικιλίας και ιδιοτήτων τόσο των στρωμάτων λιγνίτη καθαυτών όσο και των αποκαλούμενων λιγνιτικών ενδιαμέσων αγόνων. Τούτο θα συνεισφέρει αποδεδειγμένα στη μεγάλη αποδοτικότητα των γεωργικών καλλιεργειών στα αποκατεστημένα εδάφη στις αποθέσεις αγόνων υλικών, στις απαλλοτριωθείσες εκτάσεις που τελικά δεν θα εκσκαφθούν αλλά κατ’ επέκταση και, κυρίως, ευρύτερα στην περιοχή των γεωργικών εκτάσεων της Δ. Μακεδονίας, κι όχι μόνο. Πρόκειται για τεράστιες δυνατότητες για την αναβάθμιση της γεωργικής αξίας των εκτάσεων της ευρύτερης περιοχής, αρκεί η εξωηλεκτρική αυτή χρήση του λιγνίτη να συνδυαστεί με αρδευτικά έργα, αναδασμούς, δυναμικές καλλιέργειες, εκσυγχρονισμό μεθόδων, οργάνωσης και κλίμακας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, κ.ο.κ. Έτσι, δημιουργούνται οι όροι συνεισφοράς του λιγνίτη σε μια στιβαρή και προσοδοφόρα δραστηριότητα στην περιοχή τουλάχιστο κατά τη μεταβατική περίοδο. Άλλη εξωηλεκτρική χρήση δοκιμασμένη επί μια 50ετία (1959-2008) αποτελεί η παραγωγή και χρήση ξηρού λιγνίτη σε πολλές βιομηχανικές εφαρμογές (μεταλλουργία σιδηρονικελίου ΛΑΡΚΟ, πρώην FENI στη B. Μακεδονία, ασβεστοκαμίνους κλπ) σε συνδυασμό με την ηλεκτροπαραγωγή από υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες.
- Υπενθυμίζεται και προτείνεται η παράταση της λειτουργίας πέραν του 2028 των τριών νεότερων λιγνιτικών μονάδων (νέα Πτολ/δα 5, ΑΗΣΑΔ 5 και ΑΗΣ Μελίτης) για λόγους επάρκειας και ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας όπως τούτο γίνεται με τις λιγνιτικές μονάδες της Γερμανίας, Πολωνίας, Τσεχίας και Βουλγαρίας και η ανάγκη για στήριξη των εγχώριων καυσίμων σε επίπεδο Ε.Ε., δηλ. την προστασία από τη χρηματιστηριακή κερδοσκοπία αναφορικά με τις τιμές εκπομπών CO2, που εκτινάσσουν έντεχνα το κόστος της λιγνιτικής kWh. Τονίζεται ότι επιβάλλεται ο άμεσος εξορθολογισμός του κόστους λιγνίτη καθώς, επίσης, ότι δεν απαιτούνται πρακτικά νέες επενδύσεις στις υπόψη μονάδες, ούτε στα ορυχεία. Ακόμη, η επάρκεια, η αξιοπιστία και η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού αποτελούν στόχο και της Ε.Ε.-27, άρα και η μείωση της πολύ υψηλής ενεργειακής εξάρτησης της χώρας στο συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο που με το νέο ΕΣΕΚ εκτιμάται, δυστυχώς για τη χώρα, σε 71% το 2030, όπως προαναφέρθηκε.
Τέλος, είναι σαφές ότι τα προαναφερθέντα αποβλέπουν στον εξορθολογισμό της διαδικασίας της απολιγνιτοποίησης, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους σχετικούς παράγοντες. Συγχρόνως, εξασφαλίζεται ικανός χρόνος για: (α) την ορθολογική αποκατάσταση των εδαφών των λιγνιτωρυχείων από τη ΔΕΗ ΑΕ στην περιοχή Πτολ/δας – Αμυνταίου και τη μελλοντική αξιοποίησή των σε συνεννόηση και συμφωνία με την τοπική κοινωνία και (β) τη διευκόλυνση για την ομαλότερη δυνατή και με τους λιγότερους κοινωνικούς και οικονομικούς τριγμούς μετάβαση της ευρύτερης περιοχής της Δ. Μακεδονίας στη μετά λιγνίτη εποχή.
ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ/ΔΕΗ ΑΕ
