Δυτική Μακεδονία θα εξελίσσεται με βήμα σημειωτόν.
Γνωρίζουμε όλοι μας ότι οι αλλαγές διακυβέρνησης στη χώρα μας συνοδεύονται συνήθως από παλινδρομήσεις και σκοπιμότητες, δεδομένου ότι η έννοια της Θεσμικής Μνήμης και η προσήλωση σε στόχους δεν είναι κάτι που μας χαρακτηρίζει ως χώρα.
Κατά συνέπεια, το απαιτητικό και δύσκολο εγχείρημα απολιγνιτοποίησης της Δυτικής Μακεδονίας δεν μπορεί να ταυτίζεται με κόμματα και πρόσωπα, αλλά πρέπει να στηρίζεται σε ανεξάρτητες δομές ευρείας και πρωτίστως διαχρονικής αποδοχής, τουλάχιστον σε τοπικό επίπεδο.
Η διεθνής εμπειρία τόσο στη Γερμανία της περιόδου 1975-1985 όσο και στην Πολωνία του 1980-1988, καταδεικνύει ότι όταν η Ενεργειακή Μετάβαση υπαγορεύεται από τα πάνω προς τα κάτω, καταλήγει συνήθως σε «διαρθρωτική αναμπουμπούλα» και λιγότερο σε αποτελεσματική παραγωγική αναδιάρθρωση.
Οι Γερμανοί πήραν το μάθημά τους και το αποδεικνύουν σήμερα με τον τρόπο που χειρίζονται την απολιγνιτοποίηση στην περιοχή του Ruhr. Τόσο η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση όσο και το αρμόδιο υπουργείο της Βόρειας Ρηνανίας Βεστφαλίας, οριοθέτησαν ξεκάθαρα τον ρόλο τους. Ανέλαβαν την πολιτική ευθύνη του εγχειρήματος καθώς και τη διαχείριση των μεγάλων υποδομών, εθνικού ενδιαφέροντος. Όλα τα υπόλοιπα έργα και δράσεις ύψους 5,5 δις ευρώ, εκχωρήθηκαν στην τοπική κοινωνία.
Στην κατεύθυνση αυτή επέλεξαν να δημιουργήσουν μια Δομή υλοποίησης του εγχειρήματος, έναν ισχυρό βραχίονα όχι στο Βερολίνο, αλλά στο «γήπεδο» της απολιγνιτοποίησης, στην καρδιά του Ruhr.
Η εν λόγω Δομή με την επωνυμία «Zukunftsagentur Rheinisches Revier» στελεχώθηκε με 42 τεχνοκράτες και θωρακίστηκε με επιχειρησιακή αυτοτέλεια. Η δημιουργία της Δομής χαιρετίστηκε δεόντως από τους είκοσι «λιγνιτικούς» δήμους της περιοχής, από πληθώρα θεσμικών φορέων και μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Αυτό σημαίνει ότι ασχέτως το ποιοι θα είναι οι επόμενοι δήμαρχοι, περιφερειάρχες, υπουργοί και καγκελάριοι στη Γερμανία, η προαναφερόμενη Δομή θα είναι το σταθερό, υπερκομματικό και ευρέως αποδεκτό σημείο αναφοράς στην πορεία της απολιγνιτοποίησης.
Επι του πρακτέου, ο γερμανός «λιγνιτικός» Δήμαρχος θα παίρνει το ποδήλατό του, θα πηγαίνει με τους συνεργάτες του στα γραφεία της Δομής, θα τους εξηγεί την ιδέα του και ο πλέον ειδικός τεχνοκράτης θα την χρεώνεται. Με τη σειρά του, θα ενημερώνει τον Δήμαρχο και την ομάδα του για το αν η ιδέα του είναι επιλέξιμη και τεχνικά ρεαλιστική, από που μπορεί να χρηματοδοτηθεί και τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν.
Επιπλέον, θα τον ενημερώνουν για το τι συνέργειες μπορεί να δημιουργήσει η πρότασή του ενδοπεριφερειακά προκειμένου να επιτευχθούν πολλαπλασιαστικά οφέλη στη βάση διαδημοτικών συνεργασιών, ποιους τοπικούς φορείς πρέπει να συναντήσουν άμεσα ούτως ώστε να ωριμάσουν δια ζώσης οι διαδικασίες.
Προφανώς, η εν λόγω Δομή είναι προσβάσιμη στο σύνολο της τοπικής κοινωνίας, στις επιχειρήσεις, στα σχολεία, στους φορείς ακόμη και σε απλούς πολίτες που θέλουν να ενημερωθούν για την αναγκαιότητα, τις διαδικασίες και τους στόχους της απολιγνιτοποίησης.
Από την άλλη πλευρά, είμαι λάτρης των καινοτόμων παρεμβάσεων διακυβέρνησης του κ. Πιερρακάκη, αλλά η απολιγνιτοποίηση δεν μπορεί να προχωρήσει με εκ του μακρόθεν πρακτικών του τύπου «για αξιοποίηση ορυχείων πιέστε 1», «για δράσεις κατάρτισης πιέστε 2», για «ανάσχεση της δημογραφικής αιμορραγίας πιέστε 3».
Οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι η απολιγνιτοποίηση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί όπως τα Μνημόνια της περιόδου 2012-2017, τα οποία δημιούργησαν περισσότερα προβλήματα από αυτά που κλήθηκαν να επιλύσουν, ακριβώς επειδή δεν κατανοήθηκαν και δεν οικειοποιήθηκαν από το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας.
Μην ξεχνάμε ότι το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) δεν έχει τύχει αποδοχής από το Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτικής Μακεδονίας. Γεγονός μικρής διαδικαστικής αξίας, αλλά μάλλον κρίσιμης σημασίας για το μέλλον.
Από το 1956, η λιγνιτοποίηση της Δυτικής Μακεδονίας εξελίχθηκε σε μια αυστηρώς κεντρικά σχεδιαζόμενη και κάθετη διαδικασία έντασης εργασίας και κεφαλαίων. Αντίθετα, η απολιγνιτοποίηση είναι μια οριζόντια πρόκληση έντασης Γνώσης, Συνεργασιών, Καινοτομίας και Εξωστρέφειας για το σύνολο της τοπικής κοινωνίας.
Η Ενεργειακή Μετάβαση δεν αφορά απλά στην υποκατάσταση του λιγνίτη με εναλλακτικές μορφές ενέργειας «σπέρνοντας φωτοβολταικά». Αφορά πρωτίστως αλλαγές στον τρόπο διακυβέρνησης σε τοπικό επίπεδο, προϋποθέτει ισχυρές διαδημοτικές συνέργειες, αποτελεσματικές στρατηγικές βιομηχανικής συμβίωσης, σοβαρές δράσεις διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού μακράς πνοής.
Στη Δυτική Μακεδονία είναι το δύσκολο γήπεδο της απολιγνιτοποίησης, εδώ θα δοκιμαστούν αντοχές και ικανότητες, εδώ θα γίνουν λάθη και αστοχίες, εδώ επιβάλλεται να βρίσκεται o Προπονητής Α.Ε.
Εντελώς σημειολογικά, όσο λιγότερες φορές θα χρειαστεί να ανεβοκατεβαίνουν στην Αθήνα οι τοπικοί δήμαρχοι «δια υπόθεσιν απολιγνιτοποίησης», τόσο θα αυξάνονται οι πιθανότητες να γίνει κάτι θετικό στην περιοχή μας.
*Ο Ευάγγελος Καρλόπουλος είναι Χημικός Μηχανικός
