Τα αποτελέσματα της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα (COP27) κρίνονται δυστυχώς φτωχά σε σχέση με την υπάρχουσα και προβλεπόμενη κλιματική πραγματικότητα. Παρόλο που οι δύο τελευταίες εκθέσεις των ομάδων εργασίας I και II της διακυβερνητικής επιτροπής για το κλίμα αλλά και το σύνολο σχεδόν της διεθνούς βιβλιογραφίας και των διεθνών οργανισμών αναφέρουν ρητά την επιτακτική ανάγκη για άμεσο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή των κοινωνιών, η διαδικασία αυτή φαίνεται να εξελίσσεται με εξαιρετικά βραδύ ρυθμό «ακολουθώντας την άνοδο του βραδύποδα στο δέντρο». Μάλιστα, παράγοντες όπως η ενεργειακή κρίση, οι πολεμικές συρράξεις και οι ευρύτερες οικονομικές επιπτώσεις τους διαμορφώνουν συνθήκες οπισθοδρόμησης σε σχέση με την επίτευξη των κλιματικών στόχων. Οι πόλεμοι ενισχύουν τις πολλαπλές κοινωνικοοικονομικές κρίσεις, επαναφέρουν πολιτικές που επιτείνουν την κλιματική αλλαγή και δυσχεραίνουν εν γένει την αντιμετώπισή της. Στην COP27 ωστόσο δεν έγινε λόγος για την ανάγκη να αποκατασταθεί άμεσα η παγκόσμια ειρήνη. Επίσης, το σύνολο των 24 αποφάσεων της COP27, όπως συνέβη και σε όλες τις προηγούμενες διασκέψεις δεν περιλαμβάνει ουσιαστικές αποφάσεις για την επίλυση του προβλήματος, δηλαδή για την άμεση και δεσμευτική μείωση των αερίων του θερμοκηπίου προκειμένου να επιβραδυνθεί η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Συνεπώς, η γενική εικόνα που έχω διαμορφώσει για την COP27 είναι οι σοβαρές αντιφάσεις και η έλλειψη δεσμευτικότητας που χαρακτηρίζουν τις εργασίες και τα αποτελέσματά της.
Στην COP27 συζητήθηκε μεταξύ άλλων το θέμα της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (climate change adaptation). Τι πρέπει να συγκρατήσουμε για το συγκεκριμένο θέμα με βάση τις αποφάσεις που ανακοινώθηκαν;
Στις αποφάσεις της COP27 εκφράστηκε ανησυχία για το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός χωρών, και κυρίως οι λιγότερο ανεπτυγμένες και άρα πιο τρωτές χώρες, δεν έχουν ακόμα εκπονήσει ή υλοποιήσει στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Αυτό αναγνωρίζεται με μεγάλη ανησυχία από την COP27 όπως στην πρόσφατη έκθεση της ομάδας εργασίας ΙΙ της διακυβερνητικής επιτροπής για το κλίμα αναφορικά με τα σοβαρά «κενά προσαρμογής» που παρατηρούνται στον κόσμο. Το γεγονός αυτό επιτείνεται από την ανεπαρκή και μη αποδοτική χρηματοδότηση της προσαρμογής από το Πράσινο Ταμείο για το Κλίμα (Green Climate Fund) το οποίο είχε θέσει ως στόχο να συγκεντρώσει 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2020. Αλλά ακόμα και οι χώρες που έχουν στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (όπως για παράδειγμα η Ελλάδα) δεν έχουν προχωρήσει σε ουσιαστικές δράσεις προσαρμογής σε τομεακό επίπεδο. Τα βήματα που πραγματοποιούνται επί του παρόντος είναι πολύ αργά και υπολείπονται των προκλήσεων που ανακύπτουν από τις φυσικές κλιματικές εξελίξεις.
Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος σχετικά με την Ελλάδα και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή;
Η Ελλάδα διαθέτει Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ) από το 2016 η οποία στηρίζεται στη Μελέτη του 2011 της Τράπεζας της Ελλάδος (η οποία άνοιξε ευτυχώς το θέμα της προσαρμογής της χώρας σε συνεργασία με άλλους φορείς). Σήμερα ωστόσο -έξι έτη μετά την εκπόνηση της Στρατηγικής- δεν έχουμε ακόμα εγκεκριμένα τα 13 Περιφερειακά Σχέδια Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ) τα οποία απαιτούνται για την υλοποίηση της ΕΣΠΚΑ. Ανάλογες περιπτώσεις αδράνειας αποτελούν μια συνήθη κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο, γεγονός εξαιρετικά ανησυχητικό λαμβάνοντας υπόψη την ένταση της κλιματικής αλλαγής και τις φυσικές καταστροφές που προκαλεί. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα ειδικότερα, ως μεσογειακή χώρα, αναμένεται να πληγεί εντονότερα από τις τρέχουσες αλλά και μελλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθώς η Μεσόγειος αποτελεί περιοχή υψηλής τρωτότητας (vulnerability hotspot).
* Δρ. Άγγελος Σωτηρόπουλος, Φυσικός, PhD, MSc