συμμορφωθεί ο εργαζόμενος που ο εργοδότης ή οι συνάδελφοι αντιλαμβάνονται ότι με κάποιο τρόπο διαφέρει από τους άλλους. Πρόκειται για μια μορφή διάκρισης και κατάχρησης εξουσίας όταν πρόκειται για κάθετες σχέσεις ιεραρχίας μεταξύ ανώτερου στη διοικητική βαθμίδα και εργαζόμενου, μπορεί όμως να αφορά και οριζόντιες, ισότιμες σχέσεις μεταξύ συναδέλφων. Η παρενόχληση μπορεί να ξεκινήσει από ένα επεισόδιο διαφωνίας επί εργασιακού σχεδίου όπου ο θύτης στοχοποιεί το θύμα ως εμπόδιο στα σχέδια του. Αν η διαφωνία δεν ξεχαστεί ή τροποποιηθεί, ακολουθεί η συμπεριφορά mobbing και οι επιθέσεις προς το θύμα.

Στην Ελλάδα καταγράφονται σημαντικά ποσοστά βίας και παρενόχλησης στο χώρο εργασίας, φέρνοντας την Ελλάδα στην 3η θέση στην Ευρώπη, σύμφωνα με έρευνα του σωματείου «No mobbing at work». Οι συνέπειες είναι σημαντικές για την ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων με το 40% αυτών που υφίστανται ηθική παρενόχληση να παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης και 1-2% αυτών να καταφεύγουν σε απόπειρα αυτοκτονίας, ενώ πολύ συχνά αναφέρονται ψυχοσωματικά συμπτώματα και διαταραχές μετατραυματικού στρες. 

Το mobbing μπορεί να πάρει διάφορες μορφές όπως ψυχολογική ή και ηθική βία με προσβολές προς το άτομο που θίγουν την προσωπικότητα του, απομόνωση σε θέση ψυγείο χωρίς ανάθεση καθηκόντων και αντικειμένου εργασίας, διάδοση κακόβουλων φημών, περιορισμό στην αυτοέκφραση, διακρίσεις μεταξύ συναδέλφων με άνιση και άδικη μεταχείριση ή με απομόνωση του θύματος, δημιουργία εχθρικού εργασιακού κλίματος με λεκτικές ή σπανιότερα σωματικές ή και σεξουαλικές επιθέσεις, ανάθεση υπερβολικού όγκου εργασίας με ακόλουθα υποτιμητικά σχόλια για την εργασιακή απόδοση του εργαζόμενου, και τελικά εξάντληση (burn out) του εργαζόμενου με σκοπό να οδηγηθεί σε παραίτηση. Σημαντικός είναι και ο ρόλος του παρατηρητή μιας τέτοιας συμπεριφοράς καθώς θεωρείται ότι είναι πολυεπίπεδος, συμμετέχοντας έμμεσα και ο ίδιος στη συμπεριφορά του κακοποιητή όταν παρουσιάζει παθητική στάση αλλά και επηρεαζόμενος ψυχολογικά από την επίθεση που ξετυλίγεται μπροστά του. 

Πως μπορεί να χειριστεί αυτή τη δύσκολη κατάσταση κάποιος που υφίσταται συμπεριφορά βίας και παρενόχλησης στο χώρο εργασίας; 

• Σημαντική είναι η ενημέρωση ώστε να μπορεί το θύμα να αναγνωρίσει την ψυχολογική βία και να κατανοήσει ότι αυτό που του συμβαίνει δεν είναι δικό του φταίξιμο ή ευθύνη αλλά πρόκειται για μία συμπεριφορά που πηγάζει από την προσωπικότητα και τους στόχους του θύτη. 
• Να θέσει αυστηρά όρια προς το θύτη και να κρατά ημερολόγιο με τα συμβάντα και τους μάρτυρες της επίθεσης.  
• Να φανερώσει την παρενόχληση στον εργοδότη ή σε ανώτερα όργανα και να ζητήσει μέτρα προστασίας. 
• Να κινήσει νομικές διαδικασίες. Στην Ελλάδα με το Ν. 4808/2021 ορίζεται το πλαίσιο για την πρόληψη, αντιμετώπιση και καταπολέμηση συμπεριφορών βίας και παρενόχλησης στο χώρο εργασίας.
• Να αναζητήσει ψυχολογική υποστήριξη γιατί η συμπεριφορά βίας και παρενόχλησης μπορεί να πλήξει την αυτοεκτίμηση του ατόμου.

Το πιο σημαντικό που πρέπει να θυμάται όποιος βρεθεί στη θέση να δέχεται συμπεριφορά βίας ή παρενόχλησης στο χώρο εργασίας είναι ότι πρέπει να φανερώσει άμεσα το πρόβλημα και να αναζητήσει βοήθεια γιατί η σιωπή τρέφει τη συμπεριφορά του θύτη. Το mobbing δεν είναι προσωπικό πρόβλημα αλλά αφορά όλο το εργασιακό πλαίσιο στο οποίο ανιχνεύεται και απειλεί τις εργασιακές σχέσεις, την ασφάλεια των εργαζομένων και το έργο της εταιρείας/οργανισμού.

* Η Σοφία Τσεγγενέ MSc Ψυχολόγος, Συστημική ψυχοθεραπεύτρια

εργαζόμενη στο Δήμος Κοζάνης Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής

Disclaimer: Το παρόν άρθρο είναι ενημερωτικό και δεν αντικαθιστά την ψυχολογική θεραπεία.