σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, όπως το ΠΑΣΟΚ. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά, τόσο από την πλευρά του οικονομικού όσο και από την πλευρά του πολιτικού κόστους. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα λεγόμενα κόμματα του δημοκρατικού σοσιαλισμού ζουν σήμερα τη δική τους κρίση ταυτότητας. Δείχνουν να μην μπορούν να διατυπώσουν μια απάντηση, τόσο προς τις αγορές όσο και προς τη συντήρηση. «ΤΑ ΝΕΑ» εγκαινιάζουν σήμερα έναν μεγάλο, ανοικτό διάλογο για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ και, ευρύτερα, της Κεντροαριστεράς. Σε αυτόν τον διάλογο καλούνται να συμβάλουν όσοι αισθάνονται ότι το θέμα τους αφορά.

Το στοίχημα της ανασυγκρότησης

Στα δύο χρόνια που συγκλόνισαν την Ελλάδα, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπό τον Γιώργο Παπανδρέου βίωσε τον πολιτικό εφιάλτη του «σχεδιάζειν» και «πράττειν», υπό την καθημερινή απειλή της χρεοκοπίας, δηλαδή της απώλειας όλων των κεκτημένων μεταπολεμικά. Η Ιστορία θα αποδώσει ευθύνες και θα αναγνωρίσει προσφορά και θυσίες, σε όλους και διαχρονικά.

Αποφύγαμε το χείριστο, αλλά το τίμημα είναι βαρύ για όλους και δυστυχώς όχι ανάλογο με τις ευθύνες. Η εμπιστοσύνη έχει διαρραγεί σε όλα τα επίπεδα. Φιλολαϊκές ρητορικές, υποσχέσεις από το μέλλον και προσωπικές καριέρες φαντάζουν πια ως μπιχλιμπίδια ενός καταρρέοντος πολιτικού συστήματος. Η πραγματικότητα του σήμερα χαρακτηρίζεται από τεράστια προβλήματα κοινωνικής συνοχής, λειτουργίας της δημοκρατίας, μέχρι και εθνικής κυριαρχίας.

Νέο αίμα, νέες λογικές και νέα κουλτούρα σε συνδυασμό με εμπειρία και έργο, πρέπει να δώσουν την αναγκαία ανασυγκρότηση σε κόμματα και πολιτικό σύστημα.

Αυτό κατ' εξοχήν αφορά την ευρύτατη δημοκρατική παράταξη, που πλειοψηφικά έχει εκφραστεί μέχρι σήμερα από το ΠΑΣΟΚ. Τις κοινωνικές δυνάμεις που σήμερα αποστρέφονται την πολιτική και καλύπτουν διαχρονικά τον χώρο του δυναμικού Κέντρου και της υπεύθυνης Αριστεράς. Με νέες προσεγγίσεις, νέα δομή και κατάλληλη ηγεσία να προωθηθεί πρόγραμμα εθνικής ανασυγκρότησης με οργανωμένο διάλογο.

Όταν γίνουν οι εκλογές -και προσωπικά επιμένω ότι προηγείται η σταθεροποίηση της χώρας κάθε άλλης πρωτοβουλίας στο εσωτερικό ή στα κόμματα- το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά μιας νέας αρχής.

Η όποια βεβαίως προσέγγιση τελεί υπό την αίρεση των δραματικών εξελίξεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γι' αυτό και η χώρα πρέπει να έχει εναλλακτικά σχέδια δράσης. Ανεξάρτητα εάν προσωπικά πιστεύω ότι η ευρωζώνη δεν θα διαλυθεί και ότι η EE -για ακόμα μία φορά στο χείλος του γκρεμού- θα ανοίξει μια νέα ιστορική προοπτική.

Πάντως η σημερινή πραγματικότητα στη χώρα επιβάλλει λόγο σαφή και τεκμηριωμένο, συγκεκριμένο πρόγραμμα και στόχους.

Που και υπό ποίες διεθνείς και εθνικές συνθήκες;

Ο διεθνής καταμερισμός ισχύος άλλαξε. Η Αμερική χρωστά στην Κίνα και όχι το αντίστροφο. Η Μέση Ανατολή αποτελεί παράγοντα εύθραυστης ισορροπίας στην οικονομία και στην παγκόσμια ειρήνη. Οι G7 έγιναν G20 με την Τουρκία ανάμεσά τους, ενώ ισχυρές ροές μεταναστών αλλάζουν τα δεδομένα στη Δύση.

Η ευρωζώνη βιώνει δεινή οικονομική και θεσμική κρίση. Τα συντηρητικά κόμματα, που κυβερνούν από το 2004 και μετά, αποδέχθηκαν αδιαμαρτύρητα τη λειτουργία των αγορών χωρίς τον αναγκαίο πολιτικό έλεγχο. Η EE δεν λειτουργεί πλέον με τα θεσμικά όργανα της Συνθήκης και το Συμβούλιο Κορυφής έχει συρρικνωθεί στη βούληση της Γερμανίας και του εθνικού της Κοινοβουλίου.

Η Ελλάδα καλείται να πληρώσει για τις δικές της παθογένειες και τα λάθη, για την αμεριμνησία και ανικανότητα του πολιτικού της συστήματος, ένα δυσβάσταχτο μεγάλο κόστος, μέσα στη γενική κρίση.

Η λύση λοιπόν δεν μπορεί να είναι απλά εθνική. Είναι πρωτευόντως ευρωπαϊκή. Εμείς φυσικά οφείλουμε να ενεργούμε με αυτογνωσία και αποφασιστικότητα με δικό μας σχέδιο για τη χώρα μας. Και οφείλουμε μαζί με τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα -τα μόνα που κατέθεσαν έγκαιρα και με παρρησία θέσεις στην αρχή της κρίσης- να συμβάλλουμε στην ενίσχυση της Ευρώπης όπου μετέχουμε.

Τι είναι εφικτό σε αυτές τις συνθήκες;

Υπάρχουν οι βασικοί άξονες της σοσιαλδημοκρατίας, δηλαδή η ανάπτυξη με όρους κοινωνικής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης, η επένδυση στα δημόσια αγαθά, ο κυρίαρχος ρόλος της πολιτικής απέναντι στις αγορές και το χρηματοπιστωτικό σύστημα , ο σεβασμός της διαφορετικότητας και η ευρύτατη συμμετοχή στους θεσμούς της δημοκρατίας. Ως εθνικός και ευρωπαϊκός στόχος.

Όταν όμως η παραγωγή βυθίζεται, η δημοκρατία και η εθνική κυριαρχία απειλούνται από ένα αδηφάγο χρέος, επιβάλλεται δράση για επίτευξη άμεσων στόχων.

Οι στόχοι αυτοί αφορούν:

1. Την παραμονή της χώρας στο ευρώ με εφαρμογή των δεσμεύσεων και των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων. Έξοδος από το ευρώ σημαίνει απώλεια εθνικού κεκτημένου και καταστροφή κοινωνικών και οικονομικών δομών.

2. Τη δημιουργία ενός «δικτύου αλληλεγγύης» για την άμεση υποστήριξη των θυμάτων της κρίσης, που είναι κυρίως γυναίκες και παιδιά. Επιβεβλημένη και για την αποτροπή της κοινωνικής αποσύνθεσης και έκρηξης.

3. Την αξιοποίηση και προσέλκυση εθνικών, ευρωπαϊκών και άλλων κεφαλαίων σε όλους τους βασικούς τομείς όπου η χώρα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, με ειδικό καθεστώς επενδύσεων. Επιβεβλημένη για να κινηθεί η οικονομία, να υπάρξουν δουλειές.

Χωρίς ευρώ και κοινωνική συνοχή δεν υπάρχει ανασυγκρότηση. Χωρίς παραγωγή πλούτου δεν υπάρχουν πολιτικές αναδιανομής.

Πως θα πετύχουμε την ανασυγκρότηση;

Αυτό το ερώτημα αφορά νέα κουλτούρα και νέο τρόπο λειτουργίας.

Τα τελευταία 30 χρόνια ανάγαμε την ατομικότητα σε αξία, τον καταναλωτισμό σε αρχή και την άρνηση των κανόνων και των νόμων σε επαναστατική ιδέα.

Η συνειδητοποίηση των παραπάνω και οι ανατροπές που έφερε η κρίση, θεωρώ ότι ήδη σαρώνουν παρόμοιες συμπεριφορές, φέρνουν μια νέα κουλτούρα.

Για τον τρόπο λειτουργίας απαιτούνται πρωτοπόρες ηγετικές μορφές, αλλά και ισχυρές συλλογικότητες, στο κόμμα, στη διοίκηση, στην επιχείρηση, στην κοινωνική οργάνωση, συλλογικότητες που έλειψαν από παντού, με αποτέλεσμα σε μοιραία λάθη.

Για να μείνουμε στο ευρώ απαιτείται σεβασμός και εφαρμογή των συμφωνημένων, με πρώτη την εξάλειψη του εθνικού άγους της φοροδιαφυγής, σύνδεση των μεταρρυθμίσεων με το νέο μοντέλο παραγωγής κ.λπ. Χωρίς επικίνδυνους λαϊκισμούς, με καθαρή συνεργασία πολιτείας και κοινωνικών εταίρων.

Το δίκτυο αλληλεγγύης - δεν μπορεί να είναι απλά μια κρατική υπόθεση. Τα δίκτυα γειτονιάς με τη συμμετοχή του πολίτη αλλά και των κοινωνικών θεσμών με πρωτοβουλία και ευελιξία είναι ιστορικά ο μόνος τρόπος διαφύλαξης της κοινωνικής συνοχής σε περιόδους κρίσης. Πολιτεία, οργανώσεις πολιτών, εκκλησία, δήμοι οφείλουν να πολλαπλασιάσουν την απόδοση των λίγων πόρων, με καταλύτη ένα κίνημα προσφοράς και εθελοντισμού.

Τέλος, η προσέλκυση επενδύσεων απαιτεί την οργάνωση ομάδων «σταυροφόρων της ανάπτυξης». Ομάδων από Έλληνες υψηλού κύρους από τον χώρο της Διασποράς, των επιχειρηματιών, των τραπεζών, των καθηγητών ΑΕΙ, της διοίκησης και των MME θα πρέπει να επιφορτιστούν με σχέδιο δράσης για προσέλκυση κεφαλαίων από Κίνα, ΗΠΑ, Εμιράτα με τον συντονισμό και την άμεση και αναγκαία κατά περίπτωση παρέμβαση της Πολιτείας.

Ακαλλιέργητη γη, ορυκτός πλούτος, ενεργειακοί πόροι, υποδομές στη ναυτιλία και στον τουρισμό απαιτούν αξιοποίηση, που προϋποθέτει κεφάλαια.

Ο ανταγωνισμός στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων ανάμεσα στις χώρες ακόμα και της περιοχής μας είναι αμείλικτος. Χρειάζονται ισχυρότατα κίνητρα, όπως ειδικές συμφωνίες για τη χρήση γης, δεσμεύσεις για σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον, μειωμένη φορολογία στην τάξη του 10%, για επενδύσεις άνω των 500 εκατ. ευρώ, για ορισμένο χρόνο κ.λπ.

Όπως έγραφα κλείνοντας -στο βιβλίο μου «Η Έξυπνη Ελλάδα»- ο χρησμός του μαντείου των Δελφών στον Θεμιστοκλή ήταν «Την πόλη θα σώσουν τα ξύλινα τείχη». Οι συντηρητικοί Αθηναίοι το ερμήνευσαν ως τείχη φτιαγμένα από ξύλο. Ο Θεμιστοκλής το ερμήνευσε ως καράβια που θα ανοιχτούν στα πέλαγα.

Αυτή είναι η ερμηνεία που πρέπει να δώσουμε και σήμερα πολιορκημένοι από παντού, με απειλές να ζώνουν τη χώρα πανταχόθεν. Μπορούμε να ανοίξουμε πανιά για νέους ορίζοντες για την Ελλάδα. Η σταθερότητα και η θετική προσδοκία (το κλίμα) είναι ο πολλαπλασιαστής.