Είναι αναμφισβήτητο ότι τα τελευταία χρόνια μία από τις αιτίες που η Αριστερά είχε χάσει το δρόμο της σχετιζόταν με το γεγονός ότι στον σύγχρονο κόσμο έχουν ανακάμψει προβλήματα που ουδέποτε είχαν απασχολήσει τα παραδοσιακά κινήματα της Αριστεράς και αντιστοίχως έχουν εκλείψει ορισμένες προϋποθέσεις πάνω στις οποίες αυτά είχαν οικοδομήσει όχι μόνο το σχέδιό τους για αλλαγή της κοινωνίας αλλά και την ίδια τους την ισχύ. Το φαινόμενο δεν ήταν μόνο ελληνικό αλλά ευρύτερα ευρωπαϊκό για να μην πω παγκόσμιο. Η βασική διάκριση μεταξύ αριστεράς και δεξιάς, ο πυρήνας της διαφοροποίησης, είναι η έννοια της κοινωνικής ισότητας ή κοινωνικής δικαιοσύνης. Η ισότητα είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ίδιας της Δημοκρατίας, τόσο που δίχως αυτή είναι αδιανόητο να μιλούμε για Πολιτεία.

Όσοι ανήκουν στην αριστερά, αν θέλουν να ταυτίζονται μ' αυτή, δεν επιδιώκουν μόνο την κοινωνική δικαιοσύνη αλλά πιστεύουν πως η κυβέρνηση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προώθηση αυτού του στόχου. Η ισότητα είναι σημαντική διότι αφορά τις ευκαιρίες που έχουν οι άνθρωποι στη ζωή τους, την ποιότητα αυτής της ζωής και την ίδια την αξιοπρέπειά τους, μοναδική πραγματική αξία για το ανθρώπινο είδος, αξία που έχει την περιωπή στις προτεραιότητες των υποχρεώσεων της Πολιτείας. (Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας, Άρθρο 2, παρ. 1 του Συντάγματος).

Γιατί όμως είναι τόσο σημαντική η προστασία της αξιοπρέπειας; Γιατί όλα τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα του ανθρώπου υποβαστάζονται από την προστασία της αξιοπρέπειας. Η μάλλον η αξιοπρέπεια συνυφαίνεται και λαμβάνει ουσιαστικό περιεχόμενο εφόσον προστατεύονται όλα, ανεξαιρέτως όλα, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο Jozeph Raz, καθηγητής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, αναφέρει πως «αυτό που μας υποχρεώνει να μας απασχολούν διάφορες μορφές ανισότητας είναι η πείνα των πεινασμένων, η ένδεια των ενδεών, εν προκειμένω, το ότι κάποιοι μειονεκτούν έναντι των συνανθρώπων τους». Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι να νοιάζεται κανείς για την αξία της ισότητας. Μια ιδιαίτερα άνιση κοινωνία οδηγείται στην αυτοκαταστροφή γιατί πολύ απλά δεν αξιοποιεί την με τον καλύτερο τρόπο τα χαρίσματα και τις ικανότητες των πολιτών της. Επιπλέον οι κοινωνικές ανισότητες απειλούν την κοινωνική συνοχή και επιφέρουν κοινωνικά ανεπιθύμητες συνέπειες (όπως μεταξύ άλλων τα υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας).

Μόλις χθες ο B. Obama επίσημα ξεκίνησε μια διαδικασία στις ΗΠΑ, πιέζοντας το Κογκρέσο να ψηφίσει νόμο που θα μειώνει στο μισό το επιτόκιο των φοιτητικών δανείων. Μια από τις χαρακτηριστικές του φράσεις στον λόγο που εκφώνησε ήταν πως «εάν τα νέα παιδιά αδυνατούν να σπουδάσουν στη σημερινή εποχή, τότε είναι σαν να κόβουμε τα πόδια από το μέλλον μας». Το μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα που έχει μια κοινωνία στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο είναι η γνώση.

Κανείς πλέον δεν διαθέτει εναλλακτικές λύσεις μπροστά στον καπιταλισμό. Ωστόσο η ανανέωση της Αριστεράς έγκειται στο γεγονός πως οι συνθήκες του παρελθόντος έχουν αλλάξει. Έχει κάνει την εμφάνισή του ένα ολόκληρο φάσμα νέων προβλημάτων αλλά και δυνατοτήτων. Πρόκειται λοιπόν για τα ζητήματα που αφορούν τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης. Σαφέστατα και δεν τίθεται θέμα εκ νέου θέσπισης αυτών των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Αυτά υπάρχουν στο Σύνταγμα έτσι κι αλλιώς. Το ζήτημα είναι οι νέες προκλήσεις που απειλούν την ακεραιότητά τους. Οι νέες ύπουλες απειλές που έχουν κάνει την εμφάνισή τους και περιστέλλουν το τμήμα αυτό του Συντάγματος.

Δεν μπορεί λοιπόν παρά πλάι στο ζήτημα της χειραφέτησης της κλασικής Αριστεράς, να προσθέσουμε το θέμα της βιοπολιτικής. Εκείνης της πολιτικής χειραφέτησης που αφορά τις ευκαιρίες που εμφανίζονται στη ζωή μας και αφορούν την πλήρη άσκηση των δικαιωμάτων μας. Δικαίωμα στην οικογένεια. Στην παιδεία. Στην εργασία. Στην υγεία. Στα γηρατειά. Σ' αυτό το βαθμό η πολιτική της σύγχρονης Αριστεράς δεν μπορεί παρά να προστατεύει σαν κόρη οφθαλμού ένα πλήθος δημοσίων αγαθών, μεταξύ των οποίων, με ύψιστο την παιδεία και την υγεία, μορφές συλλογικής ασφάλισης και πρόνοιας. Όμως, στα δημόσια αγαθά είναι και όλα εκείνα που αφορούν τα βασικά μέσα αξιοπρέπειας ενός ανθρώπου. Δεν τίθενται ζητήματα πολυτέλειας στην οικογενειακή (και ατομική) επιβίωση. Η θέρμανση, ο ηλεκτρισμός, σαφέστατα η υδροδότηση δεν μπορούν να τίθενται υπό διαπραγμάτευση. Πόσο μάλλον το δικαίωμα στην τροφή!!! Ο πυρήνας των δημοσίων αγαθών είναι αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Είναι οι όροι και οι προϋποθέσεις για μια κοινωνία δικαιοσύνης.

Όμως όλα αυτά δεν γίνονται σε πολιτικό κενό. Γίνονται στα πλαίσια ενός πολιτικού φορέα ικανού να διαχειριστεί υπεύθυνα και επώνυμα την προστασία των δημοσίων αυτών αγαθών. Διότι σε μια δημοκρατία η επωνυμία είναι εκείνη που διαμορφώνει και δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Ο βασικός στόχος λοιπόν που διαπνέει την πρόταση πολιτικής διεξόδου της Δημοκρατικής Αριστεράς μπορεί να υπηρετηθεί μόνο από νομοθετικές πολιτικές (σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο) που θα ανατρέψουν τη σημερινή άδικη κατανομή των βαρών προσαρμογής, θα συγκροτήσουν ένα ενιαίο πρόγραμμα αντιμετώπισης των παθογενειών δίχως αποδόμηση των δημοσίων αγαθών και του κοινωνικού κράτους και θα δημιουργήσουν προϋποθέσεις αναπτυξιακής πορείας με σεβασμό των εργασιακών δικαιωμάτων. Μόνο έτσι επιτυγχάνεται η προστασία της αξίας του ανθρώπου στο πλαίσιο μιας κοινωνίας δικαιοσύνης.

Του Γιάννη Τζιουρά
Υποψήφιος Βουλευτής Δημοκρατικής Αριστεράς, ΠΕ Κοζάνης
Διεθνολόγος- Πολιτικός Επιστήμων,
Υπ. Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου, Νομική ΑΠΘ