να είναι η διασφάλιση των ενεργειακών αναγκών της χώρας με το χαμηλότερο κόστος, προκειμένου να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, λαμβάνοντας βεβαίως υπόψη και τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας. Όμως στο κείμενο προτάσσεται και τονίζεται διαρκώς ως στόχος όχι η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, αλλά η μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ και η μείωση των εκπομπών "αερίων του θερμοκηπίου", για την οποία δεν υπάρχουν δεσμευτικοί για τη χώρα στόχοι για το 2050, (ούτε καν για το 2030).

Στο κείμενο παρατίθενται απλώς αναφορές σε κάποια σενάρια, χωρίς να δίνεται επαρκής πληροφορία και τεκμηρίωση για τις παραδοχές που εμπεριέχουν τα σενάρια αυτά και τα συγκεκριμένα νούμερα που έχουν χρησιμοποιηθεί (το σενάριο "Υφιστάμενων Πολιτικών" πρακτικά είναι σενάριο γρήγορης αύξησης της διείσδυσης των ΑΠΕ για την επίτευξη των στόχων του "20-20-20").

Σήμερα ο βασικός εγχώριος ενεργειακός πόρος είναι ο λιγνίτης. Δεν υπάρχει όμως στο κείμενο καμιά ιδιαίτερη πρόβλεψη για το πώς εξελίσσεται με συγκεκριμένα νούμερα διαχρονικά η ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη μετά το 2020. Πουθενά στο κείμενο δεν υπάρχει αναφορά στα εναπομένοντα αποθέματα λιγνίτη στα ήδη ανοικτά ορυχεία της Δυτικής Μακεδονίας, με ποιό ρυθμό καταναλώνονται αυτά και το αν καταναλώνονται ποτέ πλήρως ή εγκαταλείπονται σημαντικές ποσότητες οριστικά, κάτι που φαίνεται πολύ πιθανό, αφαιρώντας ουσιαστικά ακόμα και από τις επόμενες γενεές Ελλήνων το δικαίωμα της αξιοποίησής τους.

Σύμφωνα με το σημείο 8 των κατευθύνσεων του Ευρωπαϊκού Οδικού Χάρτη Ενέργειας για το 2050 (σελ. 9 του κειμένου ΥΠΕΚΑ) «η ασφάλεια παραδοσιακών ή νέων μορφών πηγών ενεργείας είναι αδιαπραγμάτευτη». Η εγχώρια παραδοσιακή μορφή πηγής ενέργειας είναι βεβαίως ο λιγνίτης και η ασφάλεια που παρέχει θα έπρεπε να είναι αδιαπραγμάτευτη.

Η χώρα πρέπει σε οποιαδήποτε περίπτωση να αξιοποιεί τα εγχώρια καύσιμα και να διατηρεί εφεδρείες ενεργειακών πόρων. Επιπλέον, ουδείς έχει το δικαίωμα να καταστρέφει ενεργειακούς πόρους της χώρας και επενδύσεις που έχουν ήδη γίνει σ' αυτά. Επισημαίνεται ότι στη Γερμανία, χώρα κατασκευάστρια καδοφόρων εκσκαφέων, διατηρείται ακόμα σε λειτουργία καδοφόρος εκσκαφέας που πρωτολειτούργησε το 1950. Αντίθετα στην Ελλάδα, με τις υφιστάμενες πολιτικές, φαίνεται ότι οδηγούνται σε ακινητοποίηση και αχρήστευση καδοφόροι εκσκαφείς που κατασκευάστηκαν στη δεκαετία του 1980, ενώ με τη διδακτορική μου διατριβή πριν 15 χρόνια είχαν τεκμηριωθεί οι δυνατότητες και οι προϋποθέσεις διατήρησης σε λειτουργία και παραγωγικής αξιοποίησης των πανάκριβων καδοφόρων εκσκαφέων των ορυχείων της ΔΕΗ.

Η εγκατάλειψη ήδη ανοικτών ορυχείων καθιστά τουλάχιστον προβληματική τη στοιχειώδη αποκατάσταση των εδαφών στη Δυτική Μακεδονία, όπου ακόμα δεν έχει προχωρήσει η σύσταση επιτόπιας Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος σε εφαρμογή των προβλέψεων της παραγρ. 4 του άρθρου 22 του πρόσφατου νόμου 4014/2011 (ΦΕΚ Α΄ 209/21.09.2011).

Γίνεται αναφορά σε διείσδυση της ηλεκτρικής ενέργειας στις μεταφορές. Επισημαίνεται όμως ότι στις μεταφορές αγόνων και λιγνίτη στα ορυχεία της ΔΕΗ εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια πολιτική μείωσης των μεταφορών με μεταφορικές ταινίες, που λειτουργούν με επιτοπίως παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια και αύξησης των μεταφορών με φορτηγά αυτοκίνητα, που λειτουργούν με εισαγόμενο πετρέλαιο. Είναι προφανής η αντίφαση των δυο πολιτικών σε ένα τομέα μεταφορών που έχει σημαντικό μέγεθος.

Δεν υπάρχει στο κείμενο αναφορά στη δυνατότητα χρήσης ξηρού λιγνίτη ως καυσίμου τηλεθέρμανσης αστικών και ημιαστικών περιοχών με μικρά συστήματα συμπαραγωγής.

Δεν υπάρχει ιδιαίτερη αναφορά για το πώς επηρεάζεται η ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας από τη σε μεγάλο βαθμό αντικατάσταση του λιγνίτη (εγχώριο καύσιμο) από φυσικό αέριο (εισαγόμενο καύσιμο, η ροή του οποίου έχει διακοπεί κατ' επανάληψη από την Τουρκία και επομένως τίθεται θέμα εθνικής ασφάλειας).

Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αναμένεται μια "κοσμογονία" τα προσεχή 10-15 χρόνια, πολύ πριν το 2050, μετά την ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου σε Ισραήλ και Κύπρο. Σύμφωνα με ανακοινώσεις επιστημόνων και δημοσιεύματα του οικονομικού τύπου, ανάλογες εξελίξεις είναι πολύ πιθανό να αναμένονται σύντομα και στην περιοχή της Ελληνικής ΑΟΖ νότια της Κρήτης και των Δωδεκανήσων. Δεν είναι καθόλου σαφές εάν και πώς έχουν ληφθεί υπόψη αυτά στον υπό διαβούλευση Οδικό Χάρτη του ΥΠΕΚΑ : ενδεχόμενη διέλευση αγωγού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου από το Ελληνικό έδαφος ή/και ανακάλυψη φυσικού αερίου στην Ελληνική ΑΟΖ επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τα δεδομένα του Οδικού Χάρτη.

Δεν δημοσιεύεται η παραδοχή για την εξέλιξη του φορτίου βάσης του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής.

Το κόστος ηλεκτροπαραγωγής αυξάνεται σταθερά μέχρι το 2029 (Σχήμα 8-σελίδα 20 του κειμένου ΥΠΕΚΑ), τη στιγμή που η τωρινή οικονομική κατάσταση της χώρας επιβάλλει το όσο δυνατό μικρότερο κόστος ενέργειας για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Δεν είναι λογικό να μειώνονται μισθοί και συντάξεις με επίκληση τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας και την ίδια στιγμή να αυξάνεται σταθερά το κόστος της ηλεκτροπαραγωγής, που είναι βασικός παραγωγικός συντελεστής σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Ακόμα, δεν υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση για την απότομη μείωση του κόστους από το 2030.

Το κόστος χρήσης δικτύων υπερδιπλασιάζεται μέχρι το 2042, αυξανόμενο με σχεδόν σταθερό ρυθμό λόγω της ανάπτυξης ΑΠΕ, χωρίς να είναι ορατές οι εναλλακτικές λύσεις που έχουν εξεταστεί. Δεν είναι σαφές από το κείμενο, αλλά αποσαφηνίστηκε πριν λίγες μέρες από τον Υπουργό ΠΕΚΑ, ότι η ενέργεια που θα παράγεται από τα φωτοβολταϊκά του προγράμματος "ΗΛΙΟΣ" θα καταναλώνεται εντός συνόρων : αυτό έχει ως συνέπεια την ανάγκη πολύ μεγάλων επενδύσεων στα δίκτυα, εκτοξεύοντας το κόστος ηλεκτροπαραγωγής και μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Τις νυκτερινές ώρες που δεν λειτουργούν τα Φ/Β, καθώς και τη χειμερινή περίοδο που η παραγωγή τους είναι αμελητέα, απαιτείται η ύπαρξη σημαντικών εφεδρειών υποκατάστασής των Φ/Β : θα πρέπει είτε να λειτουργούν μονάδες φυσικού αερίου (εισαγόμενο καύσιμο) είτε να γίνονται εισαγωγές ενέργειας.

Δεν υπάρχει καμιά αναφορά για το πώς αναμένεται να επηρεάσει την επάρκεια και τις τιμές των τροφίμων η συμμετοχή των βιοκαυσίμων στις μεταφορές σε ποσοστό 31%-34% μέχρι το 2050. Δεν υπάρχει αναφορά για την επίδραση του Οδικού Χάρτη στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών, στην απασχόληση ανά περιφέρεια της χώρας, για τη χωροθέτηση των ΑΠΕ που έχει ληφθεί υπόψη, για τον τρόπο να καμφθούν οι γνωστές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών των νησιών του Αιγαίου (εκεί δηλαδή όπου φυσάει) στην τοποθέτηση ανεμογεννητριών, κλπ.

Τα ερωτηματικά και οι αβεβαιότητες που έχει δημιουργήσει η δημοσίευση της συνοπτικής περίληψης του Οδικού Χάρτη είναι πολλά : εφόσον η δημόσια διαβούλευση γίνεται ακριβώς για να ενισχυθεί η διαφάνεια των ασκούμενων πολιτικών, επιβάλλεται η περαιτέρω αποσαφήνιση τους.

ειναι Δρ Μηχανικός Μεταλλείων - Μεταλλουργός Μηχανικός Ε.Μ.Π*