σημαντική επένδυση η οποία προσέλκυε μεγάλο αριθμό τουριστών από τα γειτονικά μέρη και πως αυτά δεν έπρεπε να κλείσουν με τίποτα. Στη συνέχεια το πλήθος που παρευρέθη στη συγκέντρωση αποκήρυξε δια βοής το γιατρό, που δεν κατόρθωσε να αντιστρέψει το κλίμα και να πείσει ως προς την ορθότητα των επιχειρημάτων του, ως εχθρό του λαού. Το αριστούργημα του Ερρίκου Ίψεν διακρίνεται για την ανάδειξη της δημαγωγίας και την αποτελεσματικότητα που έχει αυτή στην ψυχολογία των μαζών. Δώδεκα χρόνια αργότερα, το 1894, ο Γουσταύος Λε Μπον γράφει το δικό του δοκίμιο για την «Ψυχολογία των Μαζών» αναδεικνύοντας τη δυναμική του ασυνειδήτου σε επίπεδο όχι ατόμου, όπως πρώτος ο Σ. Φρόιντ είχε εισαγάγει με την επιστήμη της ψυχανάλυσης, αλλά κοινωνίας.

Επειδή, όπως έλεγε ο Μακιαβέλλι, οι λαοί πείθονται εύκολα από έναν δημαγωγό, είναι χρήσιμο να παραθέσω τα πραγματικά γεγονότα. Το Σύνταγμα στο Άρθρο 37, παρ. 2 και 3 περιγράφει με τρόπο κρυστάλλινο τον τρόπο σχηματισμού κυβέρνησης εφόσον δεν υπάρχει κόμμα με κοινοβουλευτική πλειοψηφία (σε συνδυασμό και με το Άρθρο 84). Στην πρώτη λοιπόν διερευνητική εντολή που δόθηκε στον πρόεδρο της ΝΔ, η ΔΗΜΑΡ αρνήθηκε να συμμετάσχει σε σχηματισμό κυβέρνησης αφού αφενός δεν υπάρχει ούτε ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής αναφορικά με τα σημεία σύγκλισης για συνεργαασία, αφετέρου λόγω του καλπονοθευτικού και αντισυνταγματικού εκλογικού νόμου δεν υπάρχει λαϊκό αντίκρυσμα στο ποσοστό που έχει λάβει το πρώτο κόμμα. Στη δεύτερη διερευνητική εντολή που έδωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, η ΔΗΜΑΡ έδωσε τη συγκατάθεσή της αφού αφενός αφού υπάρχουν αρκετά σημεία σύγκλισης στα δύο προγράμματα, αφετέρου η αντιστοιχία μεταξύ λαϊκής ετυμηγορίας (ερμηνευόμενης από το συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα) και κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας είναι πολύ πιο στενή από κάθε άλλο συνδυασμό. Τέλος η τρίτη διερευνητική εντολή που προβλέπει το Σύνταγμα βρίσκεται ακόμη τυπικά σε εξέλιξη, ωστόσο στο σημείο αυτό και δίχως να μακρηγορώ περαιτέρω θα παραθέσω δύο μύθους και μια αλήθεια με τα οποία κανείς μπορεί να διακρίνει με βάση την κρίση του «τις πταίει».

Πρώτος μύθος

Η Δημοκρατική Αριστερά θα συνεργαστεί μόνο με ΝΔ και ΠΑΣΟΚ; Αν ίσχυε κάτι τέτοιο τότε γιατί να μην συνεργαζόταν η ΔΗΜΑΡ από την πρώτη κιόλας στιγμή κατά την πρώτη διερευνητική εντολή με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ; Γιατί πολύ απλά η προεκλογική συνέπεια της ΔΗΜΑΡ δεν άλλαξε. Υποστήριζε και υποστηρίζει σταδιακή απαγκίστρωση από το Μνημόνιο με παράλληλη διεκδίκηση αναπτυξιακής στρατηγικής για έξοδο από την κρίση μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, με την κοινωνία όρθια και την Ελλάδα ζωντανή.

Κατά τη δεύτερη διερευνητική εντολή η ΔΗΜΑΡ αποδέχθηκε την πρόσκληση για σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας με επικεφαλή το ΣΥΡΙΖΑ και ανοχή (αφού το Άρθρο 84, παρ. 6 του Συντάγματος προβλέπει σχηματισμό μειοψηφικής κυβέρνησης). Ωστόσο, προτού ολοκληρωθεί η διαδικασία της τρίτης διερευνητικής εντολής, η ΔΗΜΑΡ βγαίνοντας μπροστά και δια στόματος του προέδρου της δηλώνει προς όλες τις πολιτικές δυνάμεις πως «Προτείνω τη συγκρότηση οικουμενικής κυβέρνησης με πολιτικά φερέγγυα πρόσωπα που θα ενσωματώνει και θα σέβεται το μήνυμα της λαϊκής ετυμηγορίας. Η αποστολή αυτής της κυβέρνησης που θα έχει συγκεκριμένο δεσμευτικό πρόγραμμα και χρονικό ορίζοντα μέχρι τις ευρωεκλογές του 2014 θα είναι διπλή: Πρώτον να κρατήσει τη χώρα μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ, και δεύτερο να ξεκινήσει άμεσα τη σταδιακή απαγκίστρωση από το μνημόνιο. Η κυβέρνηση αυτή, με ισχυρή λαϊκή και κοινοβουλευτική στήριξη θα αξιοποιήσει το ευνοϊκότερο πλέον ευρωπαϊκό περιβάλλον για να πετύχει θετικά αποτελέσματα μετά από συστηματική και σκληρή διαπραγμάτευση. Να κρατήσει την Ελλάδα ζωντανή στην Ευρώπη με την κοινωνία όρθια και με τη νέα γενιά παρούσα. Καταθέτουμε αυτή την πρόταση με απόλυτη συνείδηση της κρισιμότητας των στιγμών που περνά η χώρα και καλούμε όλες τις δυνάμεις να ανταποκριθούν με συναίσθηση ευθύνης απέναντι στον τόπο. Επισημαίνω ότι εμείς και εγώ προσωπικά δεν διεκδικούμε τίποτε πέρα από την ικανοποίηση να έχουμε συμβάλλει σε έξοδο από την κρίση προς όφελος του λαού και της Ελλάδας, σας ευχαριστώ.». (διαθέσιμο και σε βίντεο στο διαδίκτυο).

Δεύτερος μύθος

Η Ελλάδα μπορεί να «καταγγείλει» το Μνημόνιο και να «διαγράψει» το χρέος της. Μπορεί επίσης να «μοχλεύσει» τις καταθέσεις των πολιτών προκειμένου να βγει στην ανάπτυξη (διότι ανάπτυξη δίχως χρήματα δεν γίνεται). Τέλος όλα αυτά μπορούν να γίνουν παραμένοντας στο ευρώ και τους Ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς.

Η καταγγελία έχει άλλη έννοια στα αυτιά εκείνων που είναι θύματα μιας καταστροφικής πολιτικής των τελευταίων τουλάχιστον δύο ετών, και άλλη έννοια σε νομικοπολιτικό επίπεδο. Τι σημαίνει καταγγελία; Σημαίνει σχίζω τα χαρτιά που αφορούν το σύμπλεγμα των συμβατικών δεσμεύσεων; Σημαίνει προβλεπόμενους από το εθνικό και διεθνές (συμπεριλαμβανομένου και του ευρωπαϊκού) δίκαιο τρόπους αποχώρησης από μια συμβατική υποχρέωση; Μπορεί κανείς από εκείνους που το επικαλούνται να το εξηγήσει; Τι σημαίνει διαγραφή επαχθούς χρέους; Ό,τι κανείς φαίνεται πως χρωστά, είτε σε κράτος, είτε σε οργανισμούς, είτε σε ιδιώτες, το οικειοποιείται, δεν το αναγνωρίζει στο σύνολό του και απλά κάνει πλήρη παύση εξυπηρέτησης του χρέους; Πως γίνεται κάτι τέτοιο; Μπορεί κανείς από εκείνους που το επικαλούνται να το εξηγήσει; Τι σημαίνει «μόχλευση» καταθέσεων των πολιτών για αναπτυξιακή πολιτική; Σημαίνει παίρνω τις καταθέσεις από τους πολίτες αδιακρίτως και τις χρησιμοποιώ π.χ. για δημόσιες επενδύσεις; Μπορεί κανείς να το εξηγήσει και αυτό; Και τέλος, οι παραπάνω πολιτικές μπορούν να γίνουν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ζώνης του ευρώ, και πως ακριβώς;

Μια αλήθεια

Ο λαϊκισμός είναι σαν την παροιμία που λέει: «όταν σπέρνεις ανέμους θερίζεις θύελλες». Πρώτον, το «Μνημόνιο» είναι ένα σύστημα (πλέγμα) συμβατικών δεσμεύσεων που έχει τρία σκέλη: το ένα ανήκει στο διεθνές επίπεδο όπου βάσει της συμμετοχής μας ως μέλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από το 1945 κάναμε (με κάκιστο τρόπο) χρήση του δικαιώματος προσφυγής σε αυτό εξαιτίας των όρων του καταστατικού του (αυτό ήταν το Stand-by-Arrangement που υπέγραψε η κυβέρνηση του 2009 τον Μάιο του 2010 βάσει του εσωτερικού δικαίου του ΔΝΤ- soft law). Το δεύτερο σκέλος είναι το ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου βάσει της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος κινηθήκαμε στο πλαίσιο που προβλέπει σειρά άρθρων αναφορικά με τη διάσωση χώρας η οποία βρίσκεται σε αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους της (Άρθρο 126- θα αναφερθώ ξανά παρακάτω). Τέλος σε εθνικό επίπεδο το μνημόνιο είχε μια σειρά από δεσμευτικές πολιτικές οι οποίες ήταν προϊόν αφενός διαπραγμάτευσης με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αφετέρου στα όργανα της ΕΕ και στο πλαίσιο του Eurogroup. Πολύ περισσότερο όμως η συνταγή, το μίγμα της οικονομικής πολιτικής ήταν απόρροια των προτάσεων της Ελληνικής κυβέρνησης.

Τι σημαίνει αυτό πολύ απλά; Σημαίνει πως η κατάσταση που βιώνουμε σήμερα ήταν αφενός σε νομοτελειακό επίπεδο κάπως δεδομένη (εδώ δεν προλαβαίνω να αναλύσω για το πώς έφτασε η κρίση από τις ΗΠΑ στην Ευρωζώνη και την Ελλάδα, αυτό το ανέλυσα σε σειρά άρθρων εδώ και τρία χρόνια) αλλά το διαχειριστικό κομμάτι, ιδιαίτερα εκείνο που έχει να κάνει με τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης και της ακολουθητέας οικονομικής πολιτικής από τις δύο προηγούμενες κυβερνήσεις, ήταν άκρως καταστροφικό όπως αποδεικνύεται. Αφήνοντας και πάλι για το πώς η οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων τα τελευταία πολλά χρόνια οδήγησε στην αποκοπή από τις αγορές ομολόγων και την χρεοκοπία (πράγμα που επίσης έχω αναλύσει σε σειρά άρθρων τα τελευταία τρία χρόνια) εστιάζω στο τώρα και τα πραγματικά δεδομένα:

Η ΔΗΜΑΡ από τη γέννησή της (αυτός είναι και ο δικαιολογητικός λόγος ύπαρξής της) έλεγε πως υπάρχουν περιθώρια διαπραγμάτευσης ενός καλύτερου πακέτου στήριξης που αφενός δεν έχουν εξαντληθεί, αφετέρου θα είναι με επίκεντρο τις ασθενέστερες τάξεις και την κοινωνία και όχι το μεγάλο κεφάλαιο και τους τραπεζίτες. Επίσης αν και η κατάσταση έχει εξελιχθεί σε ανθρωπιστική κρίση, υπάρχουν ακόμη και σήμερα περιθώρια αναδιαπραγμάτευσης του πακέτου στήριξης το οποίο από Μνημόνιο λιτότητας θα γίνει Στρατηγική Ανάπτυξης για έξοδο από την κρίση με την κοινωνία όρθια εντός της ΕΕ και του κοινού νομίσματος. Τέλος τα ζητήματα διαγραφής χρέους θα τεθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε συνάρτηση με την πρόβλεψη της θεωρίας του Alexander Sack περί επαχθούς χρέους (τα κριτήρια που προτείνει η θεωρία περί άγνοιας του λαού, αντιπαραγωγικών επενδύσεων και δόλο του πιστωτή) και κατά τα πρότυπα λογιστικού ελέγχου που ισχύουν διεθνώς.

Η νέα αποστολή λοιπόν της ειδικής κυβέρνησης που προτείνει η ΔΗΜΑΡ μετά το τέλος των διερευνητικών εντολών και την επακόλουθη σύσκεψη υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας όπως προβλέπει το Σύνταγμα στο Άρθρο 37, έχει ως ξεκάθαρους τα εξής: Πρώτον την παραμονή της χώρας στο Ευρώ και την ΕΕ και δεύτερον την άμεση διαδικασία απαγκίστρωσης από το Μνημόνιο. Τι σημαίνει αυτό εν συντομία. Ότι στα πλαίσια των ευρωπαϊκών οργάνων και του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου θα διεκδικήσουμε μια λύση του προβλήματος της Ευρωζώνης προς όφελος της Ελλάδας και των άλλων ελλειμματικών περιφερειακών οικονομιών. Το πλέγμα της διαπραγμάτευσης θα αναλυθεί τις επόμενες ημέρες αφού σχηματιστεί η οικουμενική κυβέρνηση και σε γενικές γραμμές έχει να κάνει με το θέμα της δημοσιονομικής πολιτικής σε επίπεδο Ευρωζώνης (να υπενθυμίσω πως δεν μπορούμε επωφεληθούμε από τη ρήτρα των εξαιρετικών περιστάσεων του Άρθρου 122 ΣΛΕΕ εξαιτίας των Greek statistics- γι' αυτό και θα πρέπει να αναζητηθούν ποινικές ευθύνες σε κάθε επίπεδο), με το ζήτημα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στο ευρωσύστημα και με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του προσωρινού μηχανισμού χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ESM), με το ζήτημα της ανανοηματοδότησης της πολιτικής λιτότητας σε Στρατηγική Ανάπτυξης όπου τα υφιστάμενα κεφάλαια θα αλλάξουν χαρακτήρα από αποπληρωμής αμφιλεγόμενων δανεικών σε βιώσιμη εξυπηρέτηση του χρέους ως απόρροια αναπτυξιακών καρπών, και όλο αυτό και με τη συμμετοχή των επενδυτικών μηχανισμών της ΕΕ όπως την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Σε εθνικό επίπεδο η αναδιάρθωση της οικονομίας είναι η ύψιστη προτεραιότητα με ακόμη πιο ύψιστο στόχο την καταπολέμηση της ανεργίας. Επομένως η άμεση απαγκίστρωση από θεσμικά εμπόδια όπως η πράξη νομοθετικού περιεχομένου που χαμήλωσε τους κατώτατους μισθούς, η ρύθμιση πρωτίστως των στεγαστικών δανείων των νοικοκυριών, η προστασία των συνταγματικά κατοχυρωμένων εργασιακών δικαιωμάτων (συλλογικές συμβάσεις) είναι η συνιστώσες για μια προσωρινή ανακούφιση ορισμένων κοινωνικών ομάδων. Πρωτίστως όμως το New Deal που ομολόγησε η Γερμανίδα Καγκελάριος μόλις χθες καθώς και η αναφορά της για ένα νέο σχέδιο Marshall αποκωδικωποιεί την πρόθεση της Γερμανίας να διασώσει την ευρωζώνη αφού αφενός εάν φύγουμε από αυτή η ζημιά της Γερμανίας θα ανέλθει σε 1 τρις ευρώ, αφετέρου το ντόμινο των εξελίξεων και στις άλλες ελλειμματικές οικονομίες θα οδηγήσει σε νέα παγκόσμια ύφεση. Σε μη έξοδο από την ήδη παρατεταμένη διεθνή δημοσιονομική κρίση. Σε μια νέα Μεγάλη Ύφεση όπως έπειτα από το κραχ του 1929.

Γι' αυτό και οι πιέσεις από τις ΗΠΑ προς συμμόρφωση των Ευρωπαίων και δη της Γερμανίας. Γι' αυτό και η αλλαγή πολιτικής εκ μέρους του νέου Γάλλου Προέδρου για Αναπτυξιακή Ευρωπαϊκή Στρατηγική και αναδιαπραγμάτευση του υπό ψήφιση από ευρωπαϊκές χώρες του νέου Δημοσιονομικού Συμφώνου. Γι' αυτό και η αλλαγή της στάσης της Γερμανίας για μια πολιτική «ανακύκλωσης πλεονασμάτων» στις ελλειμματικές χώρες τις περιφέρειας αφού δίχως την ύπαρξη αυτού του μηχανισμού δύο πράγματα είναι ορατά: Η αδυναμία κατανάλωσης προϊόντων από τις χώρες του πυρήνα με επακόλουθο την επιβράδυνση της γερμανικής οικονομίας σύντομα, αφετέρου της διάσπασης όχι μόνο της ευρωζώνης αλλά και την αποδόμηση της ίδιας της ΕΕ.

Μπροστά στις απαιτήσεις των καιρών, μπροστά στην κρίση της ελληνικής κοινωνίας, μπροστά στο φάσμα της κρίσης της ίδιας της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, η ΔΗΜΑΡ στέκεται υπεύθυνα με προτάσεις σταθερές, δίχως λαϊκισμούς, δίχως να αποσπά ανταλλάγματα, δίχως να σέρνει τη χώρα σε νέες εκλογές, με κύριο γνώμονα την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση με την κοινωνία όρθια στην Ευρώπη και το Ευρώ. Η στάση είναι κρυστάλλινα ξεκάθαρη. Ας αναζητήσει κανείς τα λεγόμενα των ανθρώπων της ΔΗΜΑΡ, ιδιαίτερα του προέδρου της, και όχι των σχολιαστών τους αν επιθυμεί καλοπροαίρετη πληροφόρηση προκειμένου να κρίνει.

*Ο Γιάννης Τζιουράς είναι Διεθνολόγος- Πολιτικός Επιστήμων, Υπ. Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου, Νομική ΑΠΘ