ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για τη διευκόλυνση και την τόνωση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων που είναι αναγκαίες για τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη, πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χωρίς αποκλεισμούς. Το σχέδιο, το οποίο συμπληρώνει άλλες πρωτοβουλίες που έχουν εξαγγελθεί στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, βασίζεται σε τρεις διαστάσεις:
- Χρηματοδότηση: κινητοποίηση βιώσιμων επενδύσεων ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία. Το μεγαλύτερο από ποτέ μερίδιο δαπανών για τη δράση για το κλίμα και το περιβάλλον από τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα προσελκύσει ιδιωτική χρηματοδότηση, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα διαδραματίσει βασικό ρόλο.
- Διευκόλυνση: παροχή κινήτρων για την αποδέσμευση και τον αναπροσανατολισμό δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Η ΕΕ θα παράσχει εργαλεία για τους επενδυτές θέτοντας τη βιώσιμη χρηματοδότηση στο επίκεντρο του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ θα διευκολύνει και τις βιώσιμες επενδύσεις από τις δημόσιες αρχές ενθαρρύνοντας τους πράσινους προϋπολογισμούς και τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις, καθώς και σχεδιάζοντας τρόπους διευκόλυνσης των διαδικασιών έγκρισης κρατικών ενισχύσεων για τις περιφέρειες δίκαιης μετάβασης.
- Πρακτική στήριξη: η Επιτροπή θα παρέχει στήριξη σε δημόσιες αρχές και φορείς υλοποίησης έργων κατά τον προγραμματισμό, τον σχεδιασμό και την εκτέλεση βιώσιμων έργων.
Ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης
Ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης (Just Transition Mechanism, JTM) αποτελεί βασικό εργαλείο ώστε να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία πραγματοποιείται με δίκαιο τρόπο, χωρίς να μένει κανείς στο περιθώριο. Μολονότι για όλες τις περιφέρειες θα απαιτηθεί χρηματοδότηση, και το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας καλύπτει αυτήν την ανάγκη, ο Μηχανισμός παρέχει στοχευμένη στήριξη ώστε να κινητοποιηθούν τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027 στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο, για την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης. Ο Μηχανισμός θα δημιουργήσει τις αναγκαίες επενδύσεις για να βοηθηθούν οι εργαζόμενοι και οι κοινότητες που εξαρτώνται από την αλυσίδα αξίας των ορυκτών καυσίμων. Θα συμπληρώνει την ουσιαστική συνεισφορά του προϋπολογισμού της ΕΕ μέσω όλων των προγραμμάτων που έχουν άμεση σχέση με τη μετάβαση.
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα αποτελείται από τρεις κύριες πηγές χρηματοδότησης:
1) Ένα Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί με νέα ενωσιακά κονδύλια ύψους 7,5 δισ. ευρώ, επιπλέον της πρότασης της Επιτροπής για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Προκειμένου να αξιοποιήσουν το μερίδιό τους από το Ταμείο, τα κράτη μέλη, σε συνεννόηση με την Επιτροπή, θα πρέπει να προσδιορίσουν τις επιλέξιμες περιοχές μέσω ειδικών σχεδίων μετάβασης περιοχών. Επίσης, για κάθε ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, θα πρέπει να δεσμευτούν ότι θα συνεισφέρουν χρηματικά ποσά από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, καθώς και να παρέχουν και πρόσθετους εθνικούς πόρους. Συνδυαστικά, με τον τρόπο αυτό θα παρασχεθεί χρηματοδότηση ύψους μεταξύ 30 και 50 δισ. ευρώ, η οποία θα κινητοποιήσει ακόμη περισσότερες επενδύσεις. Το Ταμείο θα παρέχει κατά κύριο λόγο επιχορηγήσεις σε περιφέρειες. Για παράδειγμα, θα στηρίξει τους εργαζομένους ώστε να αναπτύξουν δεξιότητες και ικανότητες για την αγορά εργασίας του μέλλοντος, ενώ θα βοηθήσει και τις ΜΜΕ, τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τα εκκολαπτήρια επιχειρήσεων ώστε να δημιουργήσουν νέες οικονομικές ευκαιρίες στις εν λόγω περιφέρειες. Θα στηρίξει επίσης επενδύσεις στον τομέα της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια, για παράδειγμα στην ενεργειακή απόδοση.
2) Ένα ειδικό καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU για την κινητοποίηση επενδύσεων ύψους έως και 45 δισ. ευρώ. Με το καθεστώς αυτό θα επιδιωχθεί να προσελκυσθούν ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων στους τομείς της βιώσιμης ενέργειας και των μεταφορών, που θα ωφελήσουν τις εν λόγω περιφέρειες και θα βοηθήσουν τις οικονομίες τους να βρουν νέες πηγές ανάπτυξης.
3) Έναν μηχανισμό δανειοδότησης του δημόσιου τομέα σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με τη στήριξη του προϋπολογισμού της ΕΕ, για την κινητοποίηση επενδύσεων ύψους μεταξύ 25 και 30 δισ. ευρώ. Ο μηχανισμός θα χρησιμοποιηθεί για τη χορήγηση δανείων στον δημόσιο τομέα, παραδείγματος χάριν για επενδύσεις σε δίκτυα τηλεθέρμανσης και ανακαίνιση κτιρίων. Η Επιτροπή θα υποβάλει νομοθετική πρόταση με σχετική ρύθμιση τον Μάρτιο του 2020.
Ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης δεν αφορά μόνο τη χρηματοδότηση: βασιζόμενη σε μια πλατφόρμα δίκαιης μετάβασης, η Επιτροπή θα παρέχει τεχνική βοήθεια στα κράτη μέλη και τους επενδυτές και θα μεριμνά για τη συμμετοχή κοινοτήτων που πλήττονται, τοπικών αρχών, κοινωνικών εταίρων και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα περιλαμβάνει ένα ισχυρό πλαίσιο διακυβέρνησης με επίκεντρο τα σχέδια δίκαιης μετάβασης περιοχών.
Ιστορικό
Στις 11 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή παρουσίασε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, φιλοδοξώντας να καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη περιοχή σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2050. Η μετάβαση της Ευρώπης προς μια βιώσιμη οικονομία συνεπάγεται σημαντικές επενδυτικές προσπάθειες σε όλους τους τομείς: για την επίτευξη των υφιστάμενων στόχων για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 θα απαιτηθούν πρόσθετες επενδύσεις ύψους 260 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2030.
Η επιτυχία του επενδυτικού σχεδίου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα εξαρτηθεί από τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων. Είναι ζωτικής σημασίας τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να διατηρήσουν τους φιλόδοξους στόχους της πρότασης της Επιτροπής κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το επόμενο δημοσιονομικό πλαίσιο. Κρίσιμη σημασία θα έχει η ταχεία έγκριση της πρότασης κανονισμού για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά και θα αξιολογεί την πρόοδο που σημειώνεται σε αυτήν την πορεία μετάβασης. Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών, η Επιτροπή θα διεξάγει κάθε χρόνο σύνοδο κορυφής για τις βιώσιμες επενδύσεις, στην οποία θα συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, και θα συνεχίσει το έργο της για την προώθηση και τη χρηματοδότηση της μετάβασης. Η Επιτροπή καλεί την επενδυτική κοινότητα να αξιοποιήσει πλήρως τις ευνοϊκές ρυθμιστικές συνθήκες και τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες για βιώσιμες επενδύσεις, και τις αρχές να αναλάβουν ενεργό ρόλο στον προσδιορισμό και την προώθηση τέτοιων επενδύσεων.
Για περισσότερες πληροφορίες
Ενημερωτικά δελτία
- Επενδύσεις σε μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία
- Ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης: μέριμνα ώστε κανείς να μη μένει στο περιθώριο
- Έργα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ με στόχο την πράσινη οικονομία
Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το επενδυτικό σχέδιο «Βιώσιμη Ευρώπη»
Πρόταση κανονισμού για την ίδρυση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης
