η Επιτροπή παρουσίασε και μια φιλόδοξη δέσμη μέτρων στον τομέα της άμυνας, η οποία παρέχει χρηματοδοτικά εργαλεία στα κράτη μέλη της ΕΕ για την τόνωση των επενδύσεων σε αμυντικές ικανότητες.
Ενώ το σχέδιο ReARM Europe / Readiness 2030 ενισχύει τις πανευρωπαϊκές αμυντικές ικανότητες με νέα χρηματοδοτικά μέσα, η λευκή βίβλος χαράσσει μια νέα προσέγγιση για την άμυνα και προσδιορίζει τις επενδυτικές ανάγκες.
Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε σχετικά: «Η εποχή των χαμηλών αμυντικών δαπανών είναι πια παρελθόν. Η αρχιτεκτονική ασφαλείας στην οποία στηριζόμασταν δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένη. Η Ευρώπη είναι έτοιμη να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες. Πρέπει να επενδύσουμε στην άμυνα, να ενισχύσουμε τις ικανότητές μας και να υιοθετήσουμε μια προδραστική προσέγγιση όσον αφορά την ασφάλεια. Αναλαμβάνουμε αποφασιστική δράση, παρουσιάζοντας έναν χάρτη πορείας για την “Ετοιμότητα με ορίζοντα το 2030”, με αυξημένες αμυντικές δαπάνες και σημαντικές επενδύσεις στις ικανότητες της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Πρέπει να κάνουμε περισσότερες αγορές από την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Γιατί έτσι θα ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή τεχνολογική και βιομηχανική βάση στον τομέα της άμυνας. Έτσι θα τονώσουμε την καινοτομία. Κι έτσι θα δημιουργήσουμε μια πανευρωπαϊκή αγορά αμυντικού εξοπλισμού.»
Στόχος των μέτρων αυτών είναι να καλυφθεί η βραχυπρόθεσμη επείγουσα ανάγκη στήριξης της Ουκρανίας, αλλά και να αντιμετωπιστεί η πιεστική και μακροπρόθεσμη ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας.
Λευκή Βίβλος για την ευρωπαϊκή άμυνα — Ετοιμότητα με ορίζοντα το 2030
Όπως ανακοίνωσε η πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν στις πολιτικές κατευθύνσεις της, τα τελευταία χρόνια έχουν φέρει στην επιφάνεια τις χρόνιες ανεπαρκείς επενδύσεις και την έλλειψη αποδοτικών δαπανών στις στρατιωτικές ικανότητες της Ευρώπης. Για να δώσουν το πλαίσιο της νέας προσέγγισης και να προσδιορίσουν τις επενδυτικές ανάγκες της Ευρώπης, η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος παρουσίασαν μια Λευκή Βίβλο για την ευρωπαϊκή άμυνα — Ετοιμότητα με ορίζοντα το 2030.
Στη Λευκή Βίβλο παρουσιάζονται λύσεις για την κάλυψη κρίσιμων ελλείψεων ικανοτήτων και τη δημιουργία ισχυρής βιομηχανικής βάσης στον τομέα της άμυνας. Προτείνονται τρόποι ώστε τα κράτη μέλη να επενδύουν μαζικά στην άμυνα, να προμηθεύονται αμυντικά συστήματα και να αναπτύσσουν την ετοιμότητα της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μακροπρόθεσμα. Όλα αυτά είναι απαραίτητα για την ασφάλεια της Ευρώπης. Η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει στην ασφάλεια και την άμυνα της ηπείρου, συνεχίζοντας παράλληλα να στηρίζει την Ουκρανία στην άμυνά της κατά της επίθεσης της Ρωσίας. Στη Λευκή Βίβλο περιγράφονται διάφοροι βασικοί άξονες δράσης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων:
- Κάλυψη των ελλείψεων ικανοτήτων, με έμφαση στις κρίσιμες ικανότητες που προσδιορίζονται από τα κράτη μέλη.
- Στήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μέσω της συγκέντρωσης της ζήτησης και της αύξησης των συνεργατικών δημόσιων συμβάσεων.
- Στήριξη της Ουκρανίας μέσω αυξημένης στρατιωτικής βοήθειας και βαθύτερης ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής και της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας.
- Εμβάθυνση της πανευρωπαϊκής αγοράς στον τομέα της άμυνας, μεταξύ άλλων μέσω της απλούστευσης των κανονισμών.
- Επιτάχυνση του μετασχηματισμού της άμυνας μέσω ανατρεπτικών καινοτομιών, όπως η ΤΝ και η κβαντική τεχνολογία.
- Ενίσχυση της ευρωπαϊκής ετοιμότητας για τα χειρότερα πιθανά σενάρια, με τη βελτίωση της στρατιωτικής κινητικότητας, τη δημιουργία αποθεμάτων και την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων, ιδίως των χερσαίων συνόρων με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία.
- Ενίσχυση των εταιρικών σχέσεων με ομονοούσες χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σχέδιο ReArm Europe / Readiness 2030
Όπως ανακοίνωσε η πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν, με το σχέδιο ReArm Europe / Readiness 2030 καθίσταται δυνατή η πραγματοποίηση δαπανών άνω των 800 δισ. ευρώ, οι οποίες διαρθρώνονται γύρω από τους ακόλουθους πυλώνες:
- Αξιοποίηση της δημόσιας χρηματοδότησης για τον τομέα της άμυνας σε εθνικό επίπεδο
Η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να ενεργοποιήσουν την εθνική ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η οποία θα τους παράσχει πρόσθετο δημοσιονομικό περιθώριο για την αύξηση των αμυντικών δαπανών τους, εντός των ορίων των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ.
Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, η απόκλιση θα περιορίζεται στα εξής:
- αύξηση μόνο των αμυντικών δαπανών, με αφετηρία τη στατιστική κατηγορία «άμυνα» στην ταξινόμηση των κρατικών λειτουργιών (COFOG)·
- έως 1,5 % του ΑΕΠ κατά μέγιστο για κάθε έτος ενεργοποίησης της εθνικής ρήτρας διαφυγής·
- για περίοδο τεσσάρων ετών.
- Ένα νέο ειδικό μέσο δράσης για την ασφάλεια στην Ευρώπη — SAFE:
Στο πλαίσιο των τρεχουσών εξαιρετικών περιστάσεων, η Επιτροπή θα συγκεντρώσει έως και 150 δισ. ευρώ στις κεφαλαιαγορές, χρησιμοποιώντας την καθιερωμένη ενοποιημένη προσέγγιση χρηματοδότησής της, για να βοηθήσει τα κράτη μέλη της ΕΕ να αυξήσουν γρήγορα και σε σημαντικό βαθμό τις επενδύσεις τους στις αμυντικές ικανότητες της Ευρώπης. Τα κεφάλαια αυτά θα εκταμιεύονται στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος, βάσει των εθνικών σχεδίων.
Οι εκταμιεύσεις θα λάβουν τη μορφή ανταγωνιστικών και ελκυστικά δομημένων μακροπρόθεσμων δανείων, τα οποία θα εξοφληθούν από τα δικαιούχα κράτη μέλη. Τα δάνεια θα στηρίζονται στο περιθώριο του προϋπολογισμού της ΕΕ. Το SAFE θα δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αυξήσουν αμέσως και μαζικά τις επενδύσεις τους στον τομέα της άμυνας μέσω κοινών προμηθειών από την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, εστιάζοντας σε ικανότητες πρώτης προτεραιότητας. Αυτό θα συμβάλει στη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας, της προβλεψιμότητας και στη μείωση του κόστους για μια ισχυρή ευρωπαϊκή βιομηχανική βάση στον τομέα της άμυνας. Η Ουκρανία και οι χώρες ΕΖΕΣ/ΕΟΧ θα μπορούν να συμμετέχουν σε κοινές προμήθειες και θα είναι δυνατή η αγορά ειδών από τις βιομηχανίες τους.
Το SAFE θα επιτρέψει επίσης στις προσχωρούσες χώρες, τις υποψήφιες χώρες, τα δυνάμει υποψήφια μέλη και τις χώρες που έχουν υπογράψει εταιρικές σχέσεις στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας με την ΕΕ να συμμετέχουν σε κοινές προμήθειες και να συμβάλουν στη συνολική ζήτηση. Οι χώρες αυτές μπορούν επίσης να διαπραγματεύονται ειδικές, αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες σχετικά με τη συμμετοχή των αντίστοιχων βιομηχανιών τους στις εν λόγω προμήθειες.
- Αξιοποίηση του Ομίλου ΕΤΕπ και κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω της επιτάχυνσης της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων
Το σχέδιο ReARM Europe / Readiness 2030 βασίζεται επίσης στον Όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ο οποίος θα διευρύνει το πεδίο των δανείων που χορηγεί ώστε να καλύπτει και έργα άμυνας και ασφάλειας, διαφυλάσσοντας παράλληλα τη χρηματοδοτική του ικανότητα. Η διεύρυνση αυτή, πέραν της αποδέσμευσης σημαντικής χρηματοδότησης, θα στείλει και θετικό μήνυμα στις αγορές.
Τέλος, οι δημόσιες επενδύσεις από μόνες τους δεν θα επαρκούν για την κάλυψη των επενδυτικών αναγκών της αμυντικής βιομηχανίας, είτε πρόκειται για νεοφυείς εταιρείες είτε για μεγάλες και εδραιωμένες επιχειρήσεις. Για αυτούς τους λόγους, η στρατηγική για την Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων που εγκρίθηκε σήμερα από την Επιτροπή θα διευκολύνει την κινητοποίηση ιδιωτικών αποταμιεύσεων σε πιο αποτελεσματικές κεφαλαιαγορές και τη διοχέτευση των επενδύσεων σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας, όπως η άμυνα, για τα άτομα που επιθυμούν να επενδύσουν στους τομείς αυτούς.
