επιπτώσεις του υφιστάμενου ΧΥΤΑ και θα μεγιστοποιήσει την ανακύκλωση και την εκτροπή των βιοαποδομήσιμων από την ταφή, αποτελεί μια κεντρική επιλογή της ΔΙΑΔΥΜΑ ΑΕ και προετοιμάζεται ήδη από το 2007.

Από το 2007 το εν λόγω έργο έχει συζητηθεί δεκάδες φορές, με διάφορες αφορμές, τόσο εντός της Δυτικής Μακεδονίας όσο και με τα αρμόδια Υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομίας (Περιφερειακής Ανάπτυξης σήμερα), τις υπηρεσίες της Περιφέρειας κλπ.

Σε πλήρη ενημέρωση όλων των Δημάρχων, μέσα από τις διαφανείς διαδικασίες που εξασφάλισε τόσο η αντιπροσωπευτική λειτουργία της ΔΙΑΔΥΜΑ όσο και η εκτεταμένη δημοσιότητα σχετικά με την πορεία του έργου, σε εφημερίδες και τηλεόραση, ακόμα και σε πανελλαδικά μέσα, έχει επιτευχθεί μια ευρεία συναίνεση σχετικά με το αντικείμενο του εν λόγω διαγωνισμού και τη θετική συνεισφορά του στη διαχείριση των απορριμμάτων της Περιφέρειάς μας.

Ο λόγος για τον οποίο έχει διαμορφωθεί αυτή η ευρεία συναίνεση είναι ότι με βάση και τις εμπειρίες της ΔΙΑΔΥΜΑ από τη λειτουργία του ΧΥΤΑ και τα προγράμματα ανακύκλωσης που εφαρμόζονται στην περιοχή μας, το έργο αυτό είναι απαραίτητο για να καλυφθεί το σύνολο των υποχρεώσεων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας σε σχέση με τα βιοαποδομήσιμα και την ανακύκλωση. Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι του έργου είναι: 
Να μειωθεί κατά 50-65% η ποσότητα των απορριμμάτων που οδηγούνται προς υγειονομική ταφήΝα εκτρέπεται σχεδόν το 75% της ποσότητας του οργανικού κλάσματος από την ταφή, προς άλλες χρήσεις και υποκατάσταση φυσικών πόρωνΝα προκύπτουν 15 - 20.000 τόνοι πρόσθετα ανακυκλώσιμα υλικά ανά έτος, πέραν της ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή.

Κατά συνέπεια δεν υπάρχει θέμα ελλιπούς ενημέρωσης και διαβούλευσης, εφόσον όλα έγιναν με τον πλέον διάφανο και δημοκρατικό τρόπο.
Οι ισχυρισμοί περί μη ενημέρωσης του νέου Περιφερειακού Συμβουλίου και των νέων Δημοτικών Αρχών υποκρύπτουν την εξαιρετικά επικίνδυνη άποψη ότι με κάθε αλλαγή δημοτικών αρχών πρέπει να διακόπτεται η συνέχεια των σχεδίων διαχείρισης των απορριμμάτων, να σταματάνε όλα μέχρι να ενημερωθούν οι νέοι ιθύνοντες και να εξετάζονται εκ του μηδενός τα ζητήματα της διαχείρισης αποβλήτων.

Η πορεία της ΔΙΑΔΥΜΑ τόσα χρόνια, η επιτυχία της και η ανάδειξή της ως φορέα – προτύπου για την ελληνική πραγματικότητα βασίστηκε ακριβώς στο γεγονός ότι χάραξε μια σταθερή γραμμή πλεύσης, με κριτήριο τις αρχές διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων και την υλοποίηση ολοκληρωμένων έργων και προγραμμάτων και όχι σε μικροκομματικές αντιπαραθέσεις και σκοπιμότητες που εξαρτώνται από την εκάστοτε αλλαγή των δημοτικών αρχών.  

2.Σχετικά με το τεχνικό μέρος του διαγωνισμού

Ποτέ άλλοτε δεν έχουν βγει τόσα πολλά και τόσο εσφαλμένα συμπεράσματα από μερικές λέξεις που υπάρχουν στην περιληπτική διακήρυξη του έργου.

Και είναι να απορεί κανείς για την ευκολία με την οποία οι Οικολόγοι βγάζουν συμπεράσματα περί τεχνολογιών όταν ακόμα και μεγάλες εταιρείες, με μεγάλη εξειδίκευση και επιτελεία επιστημόνων που ασχολούνται μόνο με έργα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, υποβάλλουν ερωτήματα στη ΔΙΑΔΥΜΑ ζητώντας διευκρινίσεις για τις τεχνολογίες, ακριβώς γιατί τα Τεύχη Δημοπράτησης είναι ανοικτά σε πληθώρα λύσεων Μηχανικής - Βιολογικής Επεξεργασίας.

Τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Ο διαγωνισμός, με βάση και σχετική απόφαση του ΔΣ της ΔΙΑΔΥΜΑ, είναι ανοικτός σε όλες τις τεχνολογίες εξαιρουμένης της καύσης είτε σύμμεικτων αποβλήτων είτε δευτερογενούς καυσίμου.

Η επιλογή της ΔΙΑΔΥΜΑ ήταν και είναι να διεξαχθεί ένας ανοικτός διαγωνισμός, με στόχο τη μεγιστοποίηση του ανταγωνισμού και την εξασφάλιση της καλύτερης και φθηνότερης λύσης για την περιοχή και τους κατοίκους της.

Σε συνδυασμό με τις οικονομίες κλίμακας και το διαθέσιμο τονάζ απορριμμάτων, η απόφαση της ΔΙΑΔΥΜΑ είναι να γίνονται αποδεκτές μόνο Μονάδες Μηχανικής – Βιολογικής Επεξεργασίας οι οποίες θα καλύπτουν το σύνολο των πλέον σύγχρονων περιβαλλοντικών και τεχνικών προδιαγραφών.

Γιατί επιλέχθηκαν μόνο τεχνολογίες Μηχανικής - Βιολογικής Επεξεργασίας;

Γιατί παρουσιάζουν μεγάλη ευελιξία τόσο ως προς το εισερχόμενο τονάζ όσο και ως προς τη σύνθεση των εισερχόμενων αποβλήτων, επομένως δεν επηρεάζονται από οσοδήποτε μεγάλη ανάπτυξη των προγραμμάτων ανακύκλωσης. Γιατί μπορούν πολύ εύκολα να συμπεριλάβουν και συστήματα διαχείρισης οργανικού κλάσματος διαλεγμένου στην πηγή. Γιατί με τη Μηχανική Διαλογή είναι εφικτή μεγάλη συνεισφορά στην ανακύκλωση συσκευασιών και άλλων χρήσιμων προϊόντων.Γιατί έχουν ήπιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι οποίες μπορούν εύκολα και με χαμηλό κόστος να αντιμετωπιστούν.
Η Μονάδα Μηχανικής – Βιολογικής Επεξεργασίας των απορριμμάτων σε συνδυασμό με την περαιτέρω ανάπτυξη προγραμμάτων ανακύκλωσης θα οδηγήσει σε υπερκάλυψη των στόχων της Δυτικής Μακεδονίας σε σχέση την ανακύκλωση και την εκτροπή των βιοαποδομήσιμων.  

Επομένως είναι σαφές ότι η επιλογή της ΔΙΑΔΥΜΑ όχι μόνο δεν είναι σε αντίθεση με τα προγράμματα ανακύκλωσης αλλά αντίθετα είναι ενισχυτική σε αυτά και προβλέπει ακόμη και τη δυνατότητα δημιουργίας μονάδας προδιαλεγμένου οργανικού, για την ανάπτυξη προγραμμάτων διαλογής οργανικού κλάσματος στην πηγή.

Άλλωστε σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο, η κατασκευή Μονάδων Μηχανικής - Βιολογικής Επεξεργασίας αποτελεί βασικό κρίκο της αλυσίδας διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, με πάνω από 800 μονάδες να βρίσκονται εν λειτουργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

3.Σχετικά με τις αναφορές σε SRF και RDF

Εδώ καταρχήν ας σημειωθεί ότι οι αναφορές στην περιληπτική διακήρυξη σχετικά με τα δευτερογενή καύσιμα (SRF, RDF) είναι ενδεικτικές διότι αυτά μπορεί να αποτελούν μέρος των προϊόντων που θα παράγει μια Μονάδα Μηχανικής - Βιολογικής Επεξεργασίας. Αφορούν στην υποχρέωση του αναδόχου, σε περίπτωση που η προσφορά του περιλαμβάνει τέτοια καύσιμα, να τα διαχειριστεί, μαζί με τα ανακυκλώσιμα υλικά και την παραγωγή βιοαερίου με αποκλειστική του ευθύνη. Σημειώνεται ότι είναι εκτός διαγωνισμού η δυνατότητα κατασκευής μονάδας ενεργειακής αξιοποίησης των δευτερογενών καυσίμων, ενώ αντίθετα είναι δυνατή η ενεργειακή αξιοποίηση του βιοαερίου το οποίο μπορεί να παραχθεί από αναερόβια διεργασία.

Τα δευτερογενή καύσιμα αποτελούν ένα από τα πλέον σημαντικά προϊόντα επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων, χρησιμοποιούνται ευρέως στην ΕΕ και όχι μόνο, υποκαθιστούν ορυκτά καύσιμα προσφέροντας σημαντικές μειώσεις εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και για το λόγο αυτό είναι μια από τις πλέον χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες στην ΕΕ. Και αποτελεί μέγα λάθος η ενεργειακή αξιοποίηση δευτερογενών καυσίμων να ταυτίζεται με την καύση σύμμεικτων απορριμμάτων.
Ολόκληρη η φιλοσοφία του διαγωνισμού είναι να είναι ανοικτός σε όλες τις τεχνολογίες Μηχανικής - Βιολογικής Επεξεργασίας και να ολοκληρωθεί με διαδικασίες διαφάνειας και ανοικτού ανταγωνισμού που δεν θα επιτρέπει σε κανέναν διαγωνιζόμενο να πει ότι αδικήθηκε ούτε βέβαια ότι ευνοήθηκε. Άλλωστε για το λόγο αυτό δεν έχει επιλεχθεί καμία συγκεκριμένη τεχνολογία και δίνεται έμφαση στα επιθυμητά αποτελέσματα.

Η πρόταση των Οικολόγων, ανεξάρτητα από προθέσεις, περιορίζει το πλαίσιο του ανταγωνισμού και δημιουργεί καχυποψία σε σχέση με τις διαδικασίες διαφάνειας που επιδιώκει η ΔΙΑΔΥΜΑ.

Η ΔΙΑΔΥΜΑ δεν μπορεί να μπει σε τέτοια παιχνίδια. Κάναμε τα πάντα για να μην υπάρχει ούτε καν υπόνοια εύνοιας οποιασδήποτε τεχνολογίας και επιχειρηματικών συμφερόντων και προφανώς δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να δημιουργήσει σκιές περί αδικίας. Ο ρόλος της ΔΙΑΔΥΜΑ είναι να διασφαλίσει το αδιάβλητο της διαδικασίας και το δημόσιο συμφέρον και όχι να πάρει μέρος στις διαμάχες επιχειρηματικών συμφερόντων που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η ανακοίνωση των Οικολόγων – Πράσινων προχωράει ένα βήμα παρακάτω και ζητά:

Να ακυρωθεί ο διαγωνισμός και να αναθεωρηθούν οι προδιαγραφές και οι φωτογραφικές διατάξεις. Αλήθεια που τις έχουν δει τις προδιαγραφές και τις τεχνικές διατάξεις αφού στα ΤΔ του έργου που είναι στον αέρα δεν υπάρχει καμία αναφορά σε τεχνικά ζητήματα; Και αφού δεν έχουν δει τίποτα, διότι τίποτα δεν έχει ακόμη φτιαχτεί γιατί θέλουν να δημιουργούν εντυπώσεις; Να απορριφθεί η θερμική επεξεργασία. Όπως έχουμε ήδη εξηγήσει το αίτημα δεν αφορά στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, αλλά αποτελεί μέρος της πολιτικής γραμμής των Οικολόγων και προφανώς ξέμεινε και στην περίπτωσή μας. Να σημειωθεί ότι η ΔΙΑΔΥΜΑ έχει απορρίψει τη συγκεκριμένη λύση μετά από συγκεκριμένη τεχνικο-οικονομική ανάλυση των συνθηκών της Περιφέρειας μας και όχι με βάση ιδεολογικές προσεγγίσεις και αναφορές. Να διαμορφωθεί περιφερειακός σχεδιασμός βασισμένος στη διαλογή οργανικού στην πηγή και την ανακύκλωση. Και εδώ πρόκειται για αντιγραφή των γενικών πολιτικών θέσεων των Οικολόγων, οι οποίες δεν έχουν καμία τεκμηρίωση. Η ΔΙΑΔΥΜΑ δεν έχει καμία αντίρρηση να εξεταστεί το εν λόγω θέμα και για αυτό το έχει περιλάβει στις εναλλακτικές του διαγωνισμού (ως μέρος των προσφορών που θα υποβληθούν από τους υποψηφίους αναδόχους), υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα είναι βιώσιμο και με εύλογο κόστος

4.Σχετικά με τα οικονομικά του έργου

Καταρχήν το συνολικό κόστος του έργου είναι κατ' ανώτατο 116 εκ. € πλέον ΦΠΑ. Αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή της Μονάδας Επεξεργασίας και των απαιτούμενων ΧΥΤΥ με ίδια κεφάλαια του αναδόχου, τη λειτουργία και την παράδοσή της σε άρτια κατάσταση με το πέρας της σύμβασής του μετά από 25 έτη καθώς και την αποκατάσταση όλων των κυττάρων ταφής που θα έχουν δημιουργηθεί. 

Με τις επιλογές της ΔΙΑΔΥΜΑ για πλήρως ανοικτή και ανταγωνιστική διαγωνιστική διαδικασία, αναμένεται περαιτέρω συμπίεση του κόστους της μονάδας και των τελών χρήσης.

Το κυριότερο όμως είναι ότι με τις ενέργειες της ΔΙΑΔΥΜΑ έγινε εφικτό να εξασφαλιστεί επιδότηση των τελών χρήσης του έργου της τάξης του 50%, μεσοσταθμικά σε όλη τη διάρκεια λειτουργίας του, γεγονός που συνεπάγεται εξαιρετικά φθηνό κόστος επεξεργασίας και διάθεσης απορριμμάτων για τα επόμενα 25 έτη.

Επιπλέον πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι πληρωμές του αναδόχου θα γίνονται μετά από αυστηρό έλεγχο των αποτελεσμάτων που θα επιτυγχάνονται σε σχέση με τα ανακυκλώσιμα υλικά και την εκτροπή των βιοαποδομήσιμων, γεγονός που συνεπάγεται ότι για κάθε παρέκκλιση από τους στόχους της Περιφέρειας θα επιβάλλονται αυστηρότατες ποινικές ρήτρες, οι οποίες θα οριστικοποιηθούν στη Β' φάση του διαγωνισμού.

Επομένως, δεν τεκμηριώνονται από πουθενά οι καταγγελίες για πανάκριβο έργο, ίσα –ίσα το έργο θα είναι από τα φθηνότερα στην ΕΕ και στην Ελλάδα λόγω της υψηλότατης επιδότησής του.

Επιπλέον, από πουθενά δεν τεκμηριώνεται ότι η εφαρμογή της πρότασης των Οικολόγων θα είναι πολύ φθηνότερη.

5.Σχετικά με τις υπόλοιπες προτάσεις των Οικολόγων για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων

Μια σειρά από προτάσεις τους, όπως π.χ. ο νέος τρόπος πληρωμής τελών, πιλοτικά προγράμματα για τηγανόλαδα, συνεργασία με ΔΕΗ για αποκαταστάσεις, μπορούν να συζητηθούν και αποτελούν μέρος μιας γενικότερης λύσης.

Το βασικότερο θέμα όμως που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι ο ρόλος της ανακύκλωσης και των προγραμμάτων διαλογής στην πηγή.
Κατά τους Οικολόγους, η ανακύκλωση είναι μια λύση που μπορεί άμεσα να εφαρμοστεί και να φέρει αποτελέσματα.

Γνωρίζουμε όμως όλοι ότι η ανάπτυξη των προγραμμάτων ανακύκλωσης απαιτεί δεκαετίες εκπαίδευσης του πληθυσμού, αλλαγή όχι μόνο της καταναλωτικής συμπεριφοράς αλλά και της φύσης των προϊόντων (άρα αλλαγή και της παραγωγικής διαδικασίας στη βιομηχανία).

Όπως αποδεικνύει η εμπειρία όλων των αναπτυγμένων χωρών, δεν υπάρχει κάποιο ψευτοδίλημμα του τύπου «ανακύκλωση ή μονάδες επεξεργασίας». Στην πραγματικότητα σε όλες τις χώρες της ΕΕ και ειδικά σε όσες το πρόβλημα των απορριμμάτων έχει αντιμετωπιστεί με επιτυχία (Σκανδιναβικές χώρες, Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Αυστρία), η λύση είναι πάντα ένα μίγμα πρωτοβουλιών και προγραμμάτων ανακύκλωσης και μεγάλων μονάδων επεξεργασίας και διάθεσης των απορριμμάτων.

Οι ενέργειες ανακύκλωσης είναι αναγκαίες και απολύτως απαραίτητες διότι από τη μια μειώνουν τον όγκο των απορριμμάτων, προσφέρουν ανακυκλώσιμα υλικά και από την άλλη δημιουργούν όρους αλλαγής της συμπεριφοράς των πολιτών, γεγονός που δημιουργεί μακροπρόθεσμες θετικές επιπτώσεις. Το πρόβλημα που όλοι γνωρίζουμε είναι ότι ακόμα και στα πλέον αναπτυγμένα συστήματα τα προγράμματα ανακύκλωσης δεν μπορούν τελικά να εκτρέψουν πάνω από το 1/3 των απορριμμάτων και αυτό μετά από τουλάχιστον 15-20 έτη συνεχούς εφαρμογής.

Αν λοιπόν απαιτείται άμεση μείωση της ταφής των απορριμμάτων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από αυτήν, αν απαιτείται εκτροπή των βιοαποδομήσιμων, αν απαιτείται επίτευξη πολύ υψηλών στόχων ανακύκλωσης άμεσα, τότε απαιτούνται και μονάδες επεξεργασίας που μας δίνουν τη δυνατότητα να καλύψουμε όλα τα παραπάνω. Οι μονάδες επεξεργασίας θα επιτρέψουν στη Δυτική Μακεδονία να καλύψει όλες τις παραπάνω απαιτήσεις του εθνικού και κοινοτικού πλαισίου και ταυτόχρονα θα προσφέρουν τον απαραίτητο χρόνο για να αναπτυχθεί η ανακύκλωση, να αλλάξουν οι συμπεριφορές και να προχωρήσουμε σε στρατηγικές μείωσης των απορριμμάτων.

Επομένως, οι μονάδες επεξεργασίας όχι μόνο δεν είναι σε αντιπαράθεση με την ανακύκλωση αλλά αντιθέτως:

Προσφέρουν άμεση λύση και δίνουν χρόνο για να αναπτυχθεί η ανακύκλωση και να αλλάξουν οι συμπεριφορέςΣυνεισφέρουν στην κάλυψη των εθνικών στόχων ανακύκλωσηςΑποτελούν μια ασφαλή λύση στις περιπτώσεις που η παγκόσμια αγορά ανακύκλωσης «παγώνει» και δεν απορροφά ανακυκλώσιμα όπως έγινε τη διετία 2008-2009.