Αυτές τις μέρες συζητείται στη Βουλή ένα σημαντικό και εκτενές νομοσχέδιο 228 άρθρων και 342 σελίδων με τίτλο “Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη και τις υποδομές“
Η υλοποίησή του θα απαιτήσει πληθώρα, μέχρι και εκατό, υπουργικών αποφάσεων σύμφωνα και με τη Διεθνή Διαφάνεια ενώ ρυθμίζει συμβάσεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων αλλά και των υπουργείων Μεταφορών-Υποδομών καθώς και Εθνικής Άμυνας. Το ετερόκλητο αυτό νομοσχέδιο υπογράφουν σχεδόν οι μισοί υπουργοί της κυβέρνησης καθώς περιλαμβάνει διατάξεις για την ανάθεση συμβάσεων έργων και εξοπλιστικών προγραμμάτων μέχρι ρυθμίσεις για την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία, τη λειτουργία του ΤΕΕ και των πειθαρχικών συμβουλίων του, την έκδοση οικοδομικών και άλλων αδειών, αλλά και προδήλως φωτογραφικές ρυθμίσεις όπως η δυνατότητα υπαίθριων διαφημίσεων σε χώρους αεροδρομίων και η τακτοποίηση διαβόητων αυθαιρέτων.
Αντίθετα με τις κυβερνητικές διακηρύξεις, το νομοσχέδιο δεν αυξάνει, αλλά μειώνει την “διαφάνεια σε συνδυασμό με την ταχύτητα, την ευελιξία, τον περιορισμό της γραφειοκρατίας και την εξάλειψη αγκυλώσεων που καθυστερούν τις δημόσιες συμβάσεις, την διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος”.
Επωδός όλων των υπουργικών παρεμβάσεων στην Βουλή είναι ότι πρέπει να “τρέξουν γρηγορότερα οι δημόσιες συμβάσεις διότι είναι κρίσιμες για την εθνική οικονομία”.
Έτσι οι υπουργοί επικαλέστηκαν:
– “την ιστορική πρόκληση της απορρόφησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και των πόρων του ΕΣΠΑ”
– “την αναγκαία ευελιξία με κανόνες διαφάνειας που διασφαλίζουν οι προτεινόμενες ρυθμίσεις”
– “ένα σύγχρονο πλαίσιο με ξεκάθαρους στόχους την ταχύτητα, τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα”
– “βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο για τις συμβάσεις στην Άμυνα διότι το υφιστάμενο έχει δημιουργήσει δυσλειτουργίες και μεγάλες καθυστερήσεις, οι οποίες σε αυτή τη γεωπολιτική συγκυρία, καλό θα ήταν να ξεπεραστούν”
Σε ποιο οικονομικό και επενδυτικό πλαίσιο έρχεται το νομοσχέδιο;
Τα επόμενα χρόνια υπολογίζεται ότι θα διατεθούν στην Ελλάδα Ευρωπαϊκοί πόροι ύψους 72 δις. Όμως η Κυβέρνηση έχει ήδη ξεκινήσει νέα εξοπλιστικά προγράμματα ύψους μέχρι 20 δις, μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια! Βιάζεται, όπως ομολογεί εξάλλου, να καθορίσει τους όρους του “παιχνιδιού” των αναθέσεων.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ αντιλέγουμε ότι οι ρυθμίσεις που προωθούνται με το νομοσχέδιο διαμορφώνουν, στην καλύτερη περίπτωση, “περίεργους” όρους για τις αναθέσεις δημοσίων συμβάσεων, οι οποίοι έρχονται σε αντίθεση:
1. Με την υποχρέωση συστηματικής και ουσιαστικής, δημόσιας διαβούλευσης και συμμετοχικού σχεδιασμού των προτεραιοτήτων τόσο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης όσο και του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2021-2027 για την Ελλάδα αλλά και γενικότερα των δημοσίων επενδύσεων
2. Με την ανάγκη να ενσωματωθούν σε όλες τις δημόσιες συμβάσεις οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις και να επιτυγχάνονται συγκεκριμένοι ποιοτικοί και ποσοτικοί στόχοι σε σχέση με τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις μας, όπως
(α) να μην μείνει κανένας και καμία πίσω στην κρίση αλλά και να μην αποκλειστεί καμία και κανένας από τα μέτρα διάσωσης και ανάκαμψης
(β) να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή, να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότητες και να αντιμετωπιστεί η φτώχεια, συμπεριλαμβανομένης της φτώχειας στην εργασία,
(γ) να μειωθεί το οικολογικό αποτύπωμα της χώρας και να σταματήσουν οι παραβιάσεις της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής, όσον αφορά τα απορρίμματα, τα απόβλητα, την βιοποικιλότητα, τις περιοχές Natura, τον χωροταξικό σχεδιασμό, την διαβούλευση για όλα τα έργα, την πρόσβαση στην περιβαλλοντική νομοθεσία, την ατμοσφαιρική ρύπανση, την έκθεση σε επικίνδυνα χημικά και την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής αποτελεσματικότητας
(δ) να εξυπηρετούν όλες οι επενδύσεις τους στόχους της δίκαιης ενεργειακής και πράσινης μετάβασης, της απεξάρτησης από τη σπατάλη φυσικών πόρων, της επίτευξης μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας μέχρι το αργότερο το 2050, της κυκλικής, πράσινης οικονομίας
(ε) να ενσωματωθεί η διάσταση του φύλου καθώς και της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρία
(στ) να εξειδικευθούν οι όροι των Κοινωνικών και Πράσινων Προμηθειών σε όλες τις προκηρύξεις που κάνει το δημόσιο σε όλα τα επίπεδα
(ζ) να ενισχυθεί ο οικολογικός σχεδιασμός προϊόντων και υπηρεσιών
(η) να επιτευχθεί ο στόχος για κτίρια σχεδόν Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης και οικονομικές δραστηριότητες μηδενικών εκπομπών αερίων που αλλάζουν το κλίμα (κλιματικά ουδέτερη οικονομία)
(θ) να αναδειχθεί ο ρόλος της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας στην ανάκαμψη και την μετάβαση, ιδιαίτερα στους τομείς των κοινωνικών υποδομών, της παραγωγής αναδιάρθρωσης, της πράσινης μετάβασης, της προστασίας του κλίματος και της προσαρμογής στα νέα κλιματικά δεδομένα, της επιστροφής της φύσης μέσα στις πόλεις, της μεταρρύθμισης της γεωργικής πολιτικής και της βιώσιμης ανάπτυξης της υπαίθρου, της αποκατάστασης της βιοποικιλότητας και της ψηφιακής μετάβασης και της δημιουργίας νέων, ποιοτικών θέσεων εργασίας και ενίσχυσης της ενεργειακής και οικονομικής δημοκρατίας.
Αν ήταν ειλικρινές και ακριβές το πλαίσιο που περιγράφει ο τίτλος “Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων” το νομοσχέδιο θα έπρεπε να ενσωματώνει και να εξειδικεύει τους πιο πάνω στόχους και να διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις και τις δημόσιες επενδύσεις. Πολύ περισσότερο που σημαντικό ποσοστό των επενδύσεων θα χρησιμοποιήσουν Ευρωπαϊκούς δημόσιους πόρους, άρα η Ευρωπαϊκή πολιτική θα πρέπει να ενσωματωθεί τάχιστα και να οδηγεί σε ξεκάθαρους και απλούς κανόνες που γνωρίζουν και υλοποιούν όλοι. Δυστυχώς, αυτές οι στοχεύσεις, που αποτελούν τμήμα της επίσημης Ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής, δεν περιλαμβάνονται ούτε καν ως αναφορές στο νομοσχέδιο και συνεπώς δεν αναμένει κανείς ότι αυτό θα οδηγήσει σε ξεκάθαρους, διαφανείς και συμβατούς με το σύγχρονο πλαίσιο κανόνες.
Σήμερα έχουν αναθεωρηθεί αφελείς αντιλήψεις του παρελθόντος ότι κάθε επένδυση είναι καλή και πρέπει να υλοποιείται. Αντιθέτως, σε πολλά επίπεδα αναπτύσσεται – θα λέγαμε ήδη από την έκθεση της Λέσχης της Ρώμης το 1972 και μετά, αλλά ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια – μια νέα προσέγγιση που επιλέγει ποιες επενδύσεις χρειαζόμαστε και ποιες είναι συμβατές με τις άλλες διαστάσεις της αειφορίας/βιωσιμότητας, δηλαδή την κοινωνική και οικολογική. Δεν είναι πλέον απαίτηση μιας μειοψηφίας αλλά επιδίωξη διεθνών οργανισμών, περιεχόμενο Διεθνών Συμφωνιών (πχ για το Κλίμα, την προστασία της Στοιβάδας του Όζοντος κ.α΄), πολλών Ευρωπαϊκών Οδηγιών και Κανονισμών αλλά και εφαρμοσμένων πολιτικών. Για παράδειγμα, η νέα Αμερικανική Κυβέρνηση ακυρώνει τις εξορύξεις σε δημόσιες γαίες καθώς και αγωγούς μεταφοράς ορυκτών καυσίμων. Μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις, η Εκκλησία, πανεπιστήμια αλλά και οι πολίτες αποσύρουν μαζικά τα χρήματά τους από funds και ομόλογα επιχειρήσεων που προκαλούν βλάβη στο περιβάλλον ή στο κλίμα. Το νομοσχέδιο αν ήθελε να προωθήσει ένα σύγχρονο, απλοποιημένο και σταθερό πλαίσιο για επενδύσεις που μας χρειάζονται δεν είχε παρά να ενσωματώσει και να αποσαφηνίσει τις γενικές κατευθύνσεις ώστε τα χρήματα των φορολογούμενων να μην σπαταλούνται ή να προκαλούν ανεπανόρθωτη βλάβη στο περιβάλλον και στην κοινωνία, αλλά ταυτόχρονα και οι επενδυτές να γνωρίζουν ότι σε αυτήν την χώρα ισχύουν σοβαροί και σταθεροί κανόνες ανεξαρτήτως αλλαγών υπουργών και κυβερνήσεων.
Ο λάθος δρόμος τον οποίο ακολουθεί η κυβέρνηση
Πώς λοιπόν προβλέπει το νομοσχέδιο να αντιμετωπιστεί το κρίσιμο θέμα της διάθεσης ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων για την υλοποίηση έργων μέσω αναθέσεων σε αναδόχους; Δυστυχώς με εντελώς λάθος τρόπο που θα προκαλέσει σίγουρα αντιδράσεις, καθυστερήσεις και κοινωνικές κινητοποιήσεις.
1. Απορρύθμιση των περιοχών προστασίας NATURA 2000
Τις τελευταίες μέρες έχει αναδειχθεί από όλες τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες βρίσκονται σε πρωτοφανή ομοφωνία κατά ενός νομοσχεδίου, μια εξόφθαλμη παραβίαση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας που θα εμπλέξει κάθε “επένδυση” σε δικαστικές και άλλες διαμάχες. Ένα από τα τελευταία άρθρα του νομοσχεδίου, το άρθρο 219 έχει τον τίτλο “Καθορισμός υπο-περιοχής προστασίας στις περιπτώσεις ήπιων αναπτυξιακών έργων δημοσίου ενδιαφέροντος”. Στην πραγματικότητα αυτή η διάταξη ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου για τις περιοχές NATURA αφού το άρθρο προβλέπει ότι “Έως την ολοκλήρωση και έγκριση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών του άρθρου 21 του ν. 1650/1986 (Α΄ 160) και στις προστατευόμενες περιοχές σύμφωνα με τα άρθρα 18, 19 και 21 του ν. 334 1650/1986, εξαιρουμένων των ζωνών και περιοχών απολύτου προστασίας, ή στις περιπτώσεις καθορισμένων ζωνών προστασίας από ειδικά διατάγματα χρήσεων γης, δύναται να καθορίζεται με προεδρικό διάταγμα μετά από πρόταση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπο-περιοχή προστασίας στις περιπτώσεις ήπιων αναπτυξιακών έργων, διασφαλίζοντας ότι δεν παραβλάπτεται η ακεραιότητα της ευρύτερης περιοχής ως προς τις οικολογικές της λειτουργίες σε σχέση με τους στόχους διατήρησης της περιοχής. Με το ίδιο προεδρικό διάταγμα καθορίζονται, πέραν των άλλων όρων και περιορισμών για την ανάπτυξη της υπό-περιοχής, ειδικοί κανόνες άσκησης δραστηριοτήτων ή και υλοποίησης τεχνικών έργων”.
Όπως καταγγέλλουν και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις:
“Ζώνες προστασίας ξηλώνονται και απομονώνονται περιοχές, όχι για να προστατευτούν οι σημαντικοί οικότοποι και τα είδη που ζουν εκεί, αλλά για να αναπτυχθούν επενδυτικά έργα μέσα σε αυτές. Για ακόμη μια φορά μία κυβέρνηση προσπαθεί να υποβαθμίσει τη φύση που είναι ο μοναδικός μας δρόμος για να εξασφαλίζουμε την υγεία και την ευημερία μας.
Το νομοσχέδιο:
- Κατακερματίζει τις περιοχές προστασίας και απομονώνει τμήματά τους με βάση αόριστα επενδυτικά κριτήρια και όχι την περιβαλλοντική τους σημασία.
- Αγνοεί την πρόσφατη (17 Δεκεμβρίου 2020) καταδικαστική για τη χώρα μας απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μη συμμόρφωση με την οδηγία για τους οικοτόπους.
- Προσπαθεί να παρακάμψει τα αιτήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για εξηγήσεις σχετικά με τη μη εφαρμογή σημαντικών νομικών υποχρεώσεων για την αποτροπή υποβάθμισης των περιοχών Natura.
- Υποσκάπτει τις προοπτικές της χώρας για βιώσιμη ανάπτυξη”
Μάλιστα ο Υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης απευθυνόμενος στον πρώην υπουργό του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτη Φάμελλο δήλωσε ότι “για να δέχεται και αυτός την κριτική των περιβαλλοντικών οργανώσεων κάτι καλό θα έκανε”!
2. Το νομοσχέδιο επιλέγει να τα “δώσει όλα” στους μεγαλοεργολάβους – “Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει”
Το νομοσχέδιο έχει και άλλες προβληματικές διατάξεις που χάνονται μέσα σε ένα πλήθος ετερόκλιτων άρθρων που, ενώ μοιάζουν να ασχολούνται με πολύ τεχνικά και διαδικαστικά ζητήματα, στην πραγματικότητα κρύβουν πολύ σημαντικές ρυθμίσεις για τους όρους ανάθεσης των δημόσιων συμβάσεων.
Έτσι μεταξύ άλλων επιλέγει:
– την μετατόπιση των ευθυνών για τις μελέτες στον ανάδοχο
– την παραχώρηση της άσκησης της επίβλεψης των έργων από “πιστοποιημένο ιδιωτικό φορέα ο οποίος θα διαθέτει τις αναγκαίες γνώσεις”, τον οποίο μάλιστα θα επιλέγει και θα πληρώνει ο ανάδοχος του έργου! Με αυτό τον τρόπο ολοκληρώνεται η αφαίμαξη των τεχνικών ικανοτήτων των δημόσιων υπηρεσιών
– τον εκφοβισμό όσων προσφέρουν “αδικαιολόγητες εκπτώσεις” πάνω από το 10% του μέσου όρου των υπόλοιπων προσφορών, το οποίο ευνοεί τη δημιουργία καρτέλ και εικονικών προσφορών
– τον καθορισμό τιμών υλικών, εργασιών και προδιαγραφών από εργολάβους και ιδιώτες μελετητές οδηγώντας σε υπερ-κοστολογήσεις ή ελλιπείς τεχνικές προδιαγραφές
– τον αποκλεισμό των μικρομεσαίων εργολάβων ανεβάζοντας τις εγγυήσεις και το ανεκτέλεστο όριο έργων σε πολύ μεγάλο βαθμό, ωφελώντας τις 7 μεγάλες εταιρείες του κλάδου
– την κηδεμονία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τον υδροκεφαλισμό και την υπερ-συγκέντρωση αρμοδιοτήτων στο Κεντρικό Συμβούλιο Υποδομών και τον Υπουργό
– τη μη ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στην επιλογή των έργων που προωθούνται για δημοπράτηση
– την αύξηση του ορίου αξίας των απευθείας αναθέσεων
– να ελέγχει “δειγματοληπτικά” μόνο το 20% των έργων!, η υποβολή των επιμετρήσεων από τον ανάδοχο “γίνεται πλέον κανόνας που συνδέεται με αυξημένη ευθύνη, ως προς την ακρίβεια της”. Δηλαδή ο ανάδοχος ενός έργου θα υποβάλλει ο ίδιος τις επιμετρήσεις με βάση τις οποίες θα πληρώνεται από το δημόσιο, μαζί με μια υπεύθυνη δήλωση ότι οι απαιτήσεις του είναι “σωστές”, και μόνο ενδεικτικά και δειγματοληπτικά θα γίνονται έλεγχοι από δημόσιους φορείς για διαπίστωση τυχόν υπερ-κοστολογήσεων ή άλλων ατασθαλιών!
– την απαξίωση της εγχώριας δημόσιας αμυντικής βιομηχανίας και την παράδοση των υποδομών της σε ιδιώτες επενδυτές
– την ύποπτη παραχώρηση αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και του Υπουργείου Αμύνης στο Υπουργείο Ανάπτυξης
– να αγνοεί επιτυχημένες διεθνείς αλλά και ελληνικές πρακτικές
– να προχωράει η διαδικασία δημοπράτησης των έργων πριν την έκδοση των περιβαλλοντικών όρων “και οι δύο διαδικασίες θα μπορούν να προχωρούν παράλληλα”! Πριν καθοριστούν δηλαδή περιβαλλοντικοί όροι, θα μπορεί να ξεκινά ένα έργο που μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Το νομοσχέδιο μάλιστα προβλέπει ότι “Μέχρι το τέλος της διαδικασίας θα ολοκληρώνονται και οι περιβαλλοντικοί όροι, οπότε δεν θα έχουμε εκπτώσεις στα περιβαλλοντικά ζητήματα” και προσθέτει, μην τυχόν υπάρξει κάποια παρανόηση, “υπό τον όρο ότι δεν θα αλλάζουν ουσιωδώς το αντικείμενο του έργου“! Αλλοίμονο!
3. Απορρύθμιση αντί για αναβάθμιση και αναδιοργάνωση του δημόσιου τομέα
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ επισημαίνουμε ότι η πανδημία αλλά και η επερχόμενη κλιματική κατάρρευση αναδεικνύουν και επισπεύδουν την ανάγκη να αναδιοργανωθεί ο δημόσιος τομέας, να εκσυγχρονιστεί και να μπορεί να παίξει τον δικό του ρυθμιστικό ρόλο, ιδιαίτερα ως προς τους κανόνες του παιχνιδιού, του περιορισμού της περιβαλλοντικής και κοινωνικής ζημιάς και γενικότερα της διασφάλισης του δημόσιου συμφέροντος καθώς και της προστασίας και διασφάλισης των δημόσιων υποδομών. Ο ιδιωτικός τομέας αλλά και ο τομέας της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας έχουν τους δικούς τους διακριτούς ρόλους για την επίτευξη της αειφορίας / βιωσιμότητας αλλά δεν μπορούν, ούτε πρέπει, να υποκαθιστούν τον ρυθμιστικό και εξισορροπητικό ρόλο που πρέπει να έχει ένας σύγχρονος και ανανεωμένος δημόσιος τομέας, απαλλαγμένος από τον κομματικό εναγκαλισμό.
Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί το επιχείρημα “δεν μπορεί να ανταποκριθεί ο δημόσιος τομέας”. αντί να τον βελτιώσει, με αξιοκρατία, αναβάθμιση ικανοτήτων, κατάλληλο εξοπλισμό και αναδιοργάνωση υπηρεσιών. Στην πραγματικότητα, με το νομοσχέδιο – χωρίς να το φωνάζει αλλά στα μουλωχτά – επιλέγει την στρατηγική της περαιτέρω “ρύθμισης μέσω της αγοράς“. Όλες οι κυβερνήσεις απαξίωσαν τον δημόσιο τομέα, έκαστη με τον δικό της τρόπο, ώστε σήμερα να αγανακτούν οι πάντες. Έτσι η κυβέρνηση επιλέγει να απορρυθμίσει περαιτέρω τον δημόσιο τομέα και διαμορφώνει το πλαίσιο να αναλάβουν οι ίδιες οι μεγάλες επιχειρήσεις να καθορίσουν τους όρους του παιχνιδιού. Όμως αυτό ήταν μια επιλογή 20-30 χρόνια πριν, σήμερα η συζήτηση είναι εντελώς αλλού. Χρειάζεται ένας ανεξάρτητος δημόσιος τομέας, αλλιώς η κάθε μεγάλη επιχείρηση για να διασφαλίσει τα δικά της συμφέροντα θα έχει τις δικές της “ανεξάρτητες” και “πιστοποιημένες” εταιρίες που θα πληρώνονται από αυτές για να τις “ελέγχουν”. Ξέρουμε πόσο διαπλεκόμενα συμφέροντα δημιουργούνται ακόμα και μεταξύ υπαλλήλων που “αξιολογούν” επενδυτικά σχέδια και μετά βρίσκονται λαμβάνοντας καλούς μισθούς να στελεχώνουν τις εταιρίες που “έλεγχαν”. Αυτός ο φαύλος κύκλος δεν σπάει με περαιτέρω απορρύθμιση αλλά με αναδιοργάνωση, αναβάθμιση – μεταξύ άλλων και οικονομική – όσων έντιμων υπηρεσιών και υπαλλήλων τηρούν την υποχρέωσή τους να διασφαλίζουν το δημόσιο συμφέρον, τους δημόσιους πόρους και τα δημόσια αγαθά και κοινά.
Ποια στρατηγική προτείνουμε για τις δημόσιες επενδύσεις, τη βιώσιμη ανάκαμψη κι αλλαγή της οικονομίας;
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ δηλώνουν ότι η κυβέρνηση έχει παρανοήσει το στόχο της διάθεσης Ευρωπαϊκών δημόσιων πόρων “για την ανάκαμψη της οικονομίας και της κοινωνίας“. Δεν έχει καταλάβει ότι οι πόροι αυτοί δεν δίνονται για να τους καρπωθούν κάποιοι μεγάλοι “παίκτες” αλλά για να στηρίξουν την υγιή, ανθεκτική, κοινωνικά υπεύθυνη και πράσινη ανάκαμψη, κάτι που προφανώς προϋποθέτει και θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Εκεί λοιπόν τα έμπλεξε ξανά η κυβέρνηση, νομίζει ότι “θεσμική μεταρρύθμιση” σημαίνει “απορρύθμιση”.
Αντίθετα, οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ τονίζουμε ότι “θεσμική μεταρρύθμιση” σε ένα σύγχρονο Ευρωπαϊκό και εθνικό πλαίσιο σημαίνει:
– να υπάρχει ουσιαστική, δημόσια και δομημένη διαβούλευση με τους κοινωνικούς, επαγγελματικούς, επιστημονικούς και περιβαλλοντικούς φορείς, την αυτοδιοίκηση και το Ελληνικό Κοινοβούλιο για την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, και όχι απλώς επιλεκτική συζήτηση με περιορισμένη συμμετοχή φορέων, πολύ περισσότερο που τις τελικές αποφάσεις καθορίζει η επταμελής “κυβερνητική επιτροπή”
– διαφάνεια στα έργα που σχεδιάζονται, και όχι απλώς “ανακοίνωση” τους
– επιλογή σχεδίων και έργων μετά από διαβούλευση που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής, θα ενισχύσουν τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές που απουσιάζουν κραυγαλέα και απειλούν πλέον την ίδια τη ζωή μας, θα συμβάλλουν αποφασιστικά στην πράσινη στροφή των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και την επιστροφή της φύσης μέσα στις πόλεις, θα δημιουργήσουν – μέσα από λύσεις που βασίζονται στη φύση – τις άμυνες μας απέναντι στην κλιματική κρίση,
– να λαμβάνονται υπόψη Κανονισμοί και Οδηγίες της ΕΕ και ιδιαίτερα για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο οι Κανονισμοί για τις Πράσινες και Κοινωνικές Δημόσιες Συμβάσεις (Green and Social Public Procurement)
– να δημιουργήσουμε τους όρους και προϋποθέσεις για μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων, την στήριξη όσων έχουν ανάγκη ώστε να μένει κανένας/μία πίσω
– να αναπτύξουμε μια πράσινη οικονομία, μηδενικών εκπομπών και κλιματικά ουδέτερη, με απλούς, κατανοητούς και ξεκάθαρους ποιοτικούς και ποσοτικούς όρους σε κάθε δημόσια σύμβαση για ανάθεση έργου ή υπηρεσίας
– να ενσωματώσουμε την διάσταση του φύλου σε όλες τις δραστηριότητες (να απαλείψουμε τις έμφυλες διακρίσεις σε όλες τις δραστηριότητες;)
– να περάσουμε από τα λόγια στα έργα όσον αφορά τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, των νέων και των κοινωνικά ευάλωτων
– να άρουμε όλα τα εμπόδια και τους αποκλεισμούς, άμεσους και έμμεσους, της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας από τη συμμετοχή της σε επενδύσεις και δημόσιες συμβάσεις, για παράδειγμα,
– να προκρίνουμε την παραγωγή ενέργειας μέσω ενεργειακών κοινοτήτων και την εγκατάσταση οικιακών φωτοβολταϊκών στις στέγες στηρίζοντας τα νοικοκυριά.
Τίποτα όμως από αυτά δεν περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο. Ενδεικτικό είναι ότι η διαδικασία ανάθεσης μιας δημόσιας σύμβασης δεν φαίνεται να επηρεάζεται ουσιαστικά από κριτήρια που καθορίζουν την συμβολή της συγκεκριμένης σύμβασης έργου στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, την μακροχρόνια προστασία του περιβάλλοντος και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, την ανάκαμψη της οικονομίας μέσα από την αλλαγή της προς πράσινες κατευθύνσεις, την δημιουργία αξιοπρεπών και διατηρήσιμων θέσεων εργασίας, την διασφάλιση της ανθεκτικότητας του έργου απέναντι στην κλιματική κρίση. Και δεν εννοούμε τα “τυπικά” που περιλαμβάνονται σε πολλές συμβάσεις και “αθωώνουν” όλα τα έργα ως περιβαλλοντικά επωφελή (“δεν δημιουργούν προβλήματα στο περιβάλλον”), όπως έχει γίνει με συμβάσεις που αφορούν για παράδειγμα την εξόρυξη υδρογονανθράκων ή το μπάζωμα ρεμάτων ή την απόρριψη λάσπης από λιμάνια στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Χρειαζόμαστε μια βαθιά αλλαγή των πολιτικών για τις επενδύσεις ώστε να προωθούν την οικονομική, οικολογική και κοινωνική βιωσιμότητα. Η επιδίωξη επιστροφής σε ένα αμαρτωλό παρελθόν ή σε ένα εξίσου καταστροφικό μέλλον, με επίκληση την γρήγορη απορρόφηση των Ευρωπαϊκών πόρων, δεν είναι ούτε εκσυγχρονισμός ούτε απλοποίηση αλλά ούτε και υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος.
Επισημαίνουμε επίσης, ότι πρέπει να αναρωτηθούμε αν χρειάζονται πραγματικά όλα αυτά τα εξοπλιστικά προγράμματα και συμβάσεις που ως καταιγίδα αναγγέλλονται και αποφασίζονται, συχνά με αμφισβητούμενες διαδικασίες και κριτήρια, με επίκληση πάντα του εξ’ ανατολών κινδύνου, μια πάγια πρακτική που είχε ως αποτέλεσμα σχεδόν πίσω από κάθε εξοπλιστικό πρόγραμμα να υπάρχει διαπιστωμένα, ή έστω σε επίπεδο υποψιών, μαύρο χρήμα και διαπλοκή. Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι έχουν ξεφυτρώσει τόσοι πολλοί προμηθευτές, πλασιέ, έμποροι πολεμικών προϊόντων που διαλαλούν και διαφημίζουν ελεύθερα μέσα από δημόσιες συχνότητες το εμπόρευμά τους, χωρίς να υπάρχει έστω μια ένδειξη ότι “η εκπομπή περιέχει τοποθέτηση εμπορικού σήματος“!
Ανακεφαλαιώνοντας, το ετερόκλιτο αυτό πολυνομοσχέδιο στηρίζει τους μεγαλοεργολάβους, ενισχύει την αδιαφάνεια στην ανάθεση και παρακολούθηση έργων, διευκολύνει ποικίλα έργα σε περιοχές Νatura μέσω τεμαχισμού και fast track διαδικασιών, αγνοεί παντελώς τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις, αυξάνει τα όρια των απευθείας αναθέσεων, νομιμοποιεί εκ των υστέρων εμβληματικά αυθαίρετα, και φέρει την προσωπική σφραγίδα ενός υπουργού που καμαρώνει ότι τον κατακρίνουν ομαδόν όλες οι περιβαλλοντικές οργανώσεις με τον ίδιο τρόπο που χαιρόταν όταν του παρέδιδαν τα κλειδιά οι επιχειρηματίες εστίασης, αλλά και ενός Π/Θ που κυνικά αιτιολογούσε την δόμηση εντός δασικής έκτασης (Ερημίτης Κέρκυρας) επειδή “έτσι κι αλλιώς θα καεί”. Αυτή είναι ίσως και η γενική φιλοσοφία του νομοσχεδίου, αγνοώντας Ευρωπαϊκές οδηγίες, αντιρρήσεις και καταδίκες και αδιαφορώντας για την Κλιματική, Οικονομική, Κοινωνική και Υγειονομική Κρίση: ότι “έτσι κι αλλιώς” η Ελλάδα θα “καεί”.
Τέλος, η “Μαυρογιαλούρικη” αναστολή, με τροπολογία, των πρωτοκόλλων κατεδάφισης αυθαιρέτων (κυρίως τουριστικού ενδιαφέροντος, στον αιγιαλό, με κλείσιμο ματιού για τακτοποίησή τους) μέχρι 31/10/21 μυρίζει εκλογές το Φθινόπωρο!
