«Η αλήθεια είναι ότι η έλλειψη δημοσιονομικής πειθαρχίας δεν είναι η μόνη ούτε καν η κυριότερη αιτία των ευρωπαϊκών προβλημάτων, ούτε καν της Ελλάδας, της οποίας η κυβέρνηση ασφαλώς υπήρξε ανεύθυνη, κρυπτόμενη πίσω από τη δημιουργική λογιστική» τόνισε.
Κατά τον Κρούγκμαν το «ευρωχάος» οφείλεται στις ελίτ της Ευρώπης που επέλεξαν την εισαγωγή ενός κοινού νομίσματος πριν η Ευρώπη να είναι έτοιμη για κάτι τέτοιο.
Ο ίδιος χρησιμοποιεί το παράδειγμα της Ισπανίας, η οποία για χρόνια υπήρξε μοντέλο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης με χαμηλό έλλειμμα και δημόσιο χρέος, αλλά και υγιές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
«Με το μεσογειακό της κλίμα και τις παραλίες, η Ισπανία έγινε η Φλόριντα της Ευρώπης με τεράστια εισροή ευρωπαϊκών κεφαλαίων στην αγορά ακινήτων».
Ωστόσο, αυτό όλο έφερε άνοδο του πληθωρισμού: μεταξύ 2000-2008 οι τιμές των υπηρεσιών και των αγαθών αυξήθηκαν κατά 35% σε σχέση με μόλις 10% στη Γερμανία.
Οι ισπανικές εξαγωγές έχασαν έδαφος, ωστόσο, απασχόληση παρέμεινε σε ικανοποιητικά επίπεδα, λόγω της αγοράς ακινήτων. «Και μετά έσκασε η φούσκα» συνεχίζει ο Κρούγκμαν, σημειώνοντας ότι αν η Ισπανία είχε την πεσέτα, θα μπορούσε να την υποτιμήσει.
«Όμως δεν έχει το δικό της νόμισμα, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί να αναπληρώσει την χαμένη της ανταγωνιστικότητα μέσω μιας επώδυνης διαδικασίας αποπληθωρισμού».
Αν η Ισπανία ήταν Πολιτεία των ΗΠΑ, το πρόβλημα δεν θα ήταν τόσο τραγικό, ισχυρίζεται ο Αμερικανός οικονομολόγος.
Χρησιμοποιεί και πάλι το παράδειγμα της Φλόριντα, λέγοντας ότι μπορεί για παράδειγμα να φέρει εργατικό δυναμικό από άλλες Πολιτείες και να κρατήσει σε χαμηλά επίπεδα το κόστος της απασχόλησης. «Στην αμερικανική πολιτεία σημειώθηκε έκρηξη στην αγορά ακινήτων, αλλά και ύφεση, ωστόσο, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση συνέχισε να στέλνει τα τσεκ της κοινωνικής ασφάλισης».
»Όμως η Ισπανία δεν είναι Πολιτεία των ΗΠΑ, για αυτό και βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Και η Ελλάδα σε ακόμα χειρότερη, κυρίως λόγω της ανευθυνότητας των δημοσιονομικών.
Όμως η Ελλάδα είναι μια μικρή οικονομία και τα δεινά δεν επηρεάζουν άλλες μεγαλύτερες οικονομίες, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Ισπανίας.
» Για το λόγο αυτό, η πηγή της κρίσης έχει να κάνει με την έλλειψη ευελιξίας του ευρώ και όχι στα ελλείμματα και τις δαπάνες. Τίποτα από όλα αυτά δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση. Πολύ πριν γεννηθεί το ευρώ αρκετοί οικονομολόγοι έλεγαν ότι η Ευρώπη δεν ήταν έτοιμη για το κοινό νόμισμα. Αυτές οι φωνές όμως έμειναν στο περιθώριο και έτσι γεννήθηκε η κρίση.»
Ωστόσο, ο Κρούγκμαν αναγνωρίζει ότι θα προκαλούσε ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα η εγκατάλειψη του ευρώ. Χρησιμοποιεί μάλιστα τη φράση ενός άλλου οικονομολόγου ότι η εγκατάλειψη του ευρώ θα ήταν η «Μητέρα όλων των Κρίσεων».
«Η Ευρώπη πρέπει να κάνει μεγαλύτερα βήματα στο θέμα της πολιτικής ένωσης, ώστε η ΕΕ να λειτουργεί όπως οι ΗΠΑ» ισχυρίζεται.
Αυτό φυσικά δεν θα συμβεί από τη μία μέρα στην άλλη. Αυτό που -κατά τη γνώμη του- θα συμβεί τα επόμενα χρόνια είναι προγράμματα σωτηρίας μαζί με απαιτήσεις για ακομα αυστηρότερα μέτρα, αύξηση της ανεργίας και αποπληθωρισμός.
«Η εικόνα αυτή είναι άσχημη, όμως το βασικό είναι να κατανοήσουμε τη φύση του μοιραίου ευρωπαϊκού λάθους. Ναι, κάποιες κυβερνήσεις υπήρξαν ανεύθυνες. Αλλά το βασικό πρόβλημα ήταν η αμετροέπεια, η αλαζονική ιδέα ότι στην Ευρώπη μπορούσε να υπάρξει ενιαίο νόμισμα, παρά τις δυνατές ενδείξεις που υπήρχαν ότι δεν ήταν έτοιμη για κάτι τέτοιο».