μεταξύ άλλων τόνισε και τα εξής:
«Ανήλθα στο Βήμα για να μιλήσω αποκλειστικά για την τροπολογία. Για το κρίσιμο θέμα της ημερομηνίας των εκλογών.
Ακούστηκαν πολλά. Θα δώσω απευθείας έναν τίτλο στην τροπολογία: Είναι μια τροπολογία που προστατεύει το κύρος των θεσμών της αποκέντρωσης και της αυτοδιοίκησης στη χώρα μας. Αυτό κάνει η τροπολογία.
Τώρα αν κάποιοι είχαν σχεδιασμούς που ανατρέπονται, είναι ένα άλλο ζήτημα και να το συζητήσουμε. Το ζήτημα είναι τι επιχειρείται επακριβώς. Αν κάποιοι μεθόδευαν την υποβάθμιση των θεσμών και του κύρους τους –και αναφέρομαι στους θεσμούς αποκέντρωσης και αυτοδιοίκησης- και χάλασε αυτός ο σχεδιασμός, ξαναλέω ότι είναι ένα άλλο πολιτικό ζήτημα και να το συζητήσουμε. Να το συζητήσουμε, όμως, καθαρά και χωρίς υποκρισία.
Έχει τεράστια σημασία μια προσπάθεια που –όπως θα αποδείξω στη συνέχεια- κρατάει όρθιους τους θεσμούς αποκέντρωσης και αυτοδιοίκησης. Διότι το σύγχρονο κράτος είναι μεγάλο για τα μικρά και μικρό για τα μεγάλα, στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο που ζούμε. Άρα, λοιπόν, χρειάζεται ισχυρούς θεσμούς αποκέντρωσης και αυτοδιοίκησης και κάθε πολιτική ή θεσμική πρωτοβουλία που προστατεύει το κύρος αυτών των θεσμών έχει πραγματικά τεράστια σημασία. Πόσο μάλλον στην Ελλάδα που η καχεξία των θεσμών αποκέντρωσης και αυτοδιοίκησης και ο αφόρητος συγκεντρωτισμός που χαρακτηρίζει το ελληνικό πολιτικό σύστημα, τη διάρθρωση του ελληνικού κράτους είναι το κεντρικό πρόβλημα της χώρας, είναι η βασική ειδοποιός μας διαφορά απ' αυτό που στις κοινωνίες τις ανεπτυγμένες θεωρείται και ονομάζεται σύγχρονο κράτος. Αυτό είναι το κεντρικό μας πρόβλημα. Ενδυνάμωση, λοιπόν, χρειάζονται οι θεσμοί της αποκέντρωσης και αυτοδιοίκησης στην πατρίδα μας και όχι το αντίθετο. Επιτελικό κράτος, ανάπτυξη στο δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης, υπηρεσίες στον πολίτη απ' τον πρώτο βαθμό, έτσι είναι παντού το οργανωμένο σύγχρονο κράτος. Απέχουμε πάρα πολύ απ' αυτό.
Έρχονται κάποιοι να βάλουν το πλαστό δίλημμα «μνημόνιο-αντιμνημόνιο». Πλαστό, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, -ιδιαίτερα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης- είναι -ιδιαίτερα το 2014- διότι –πάρτε το απόφαση- βγαίνουμε από τα μνημόνια, σας αρέσει δεν σας αρέσει. Μην πανηγυρίζετε για τις δηλώσεις ενός υπαλλήλου της Eurostat για το πλεόνασμα. Θα βγούμε από το μνημόνιο, διότι αυτό απαιτεί ο σεβασμός στις θυσίες του ελληνικού λαού. Δεν θα βγούμε από την επιτήρηση. Όλες οι χώρες είναι στην επιτήρηση. Και δεν πρέπει να βγούμε κιόλας, αν θέλετε, αν θέλουμε να είμαστε λογικοί και υπεύθυνοι. Η χώρα παρέμεινε στην Ευρωζώνη και θα τηρήσει όλες τις δεσμεύσεις και υποχρεώσεις που απορρέουν απ' αυτό.
Το δίλημμα, λοιπόν, «μνημόνιο-αντιμνημόνιο», που στέλνει αδιάβαστους κυριολεκτικά τους θεσμούς και τις τοπικές και περιφερειακές κοινωνίες, είναι έτσι και αλλιώς πλαστό, διότι θα πάψει να υπάρχει από φέτος. Αλλά, υπάρχει και κάτι σημαντικότερο, ότι αυτό το δίλημμα είναι πλαστό από τη φύση του και δεν μπορεί επ' ουδενί να υπάρχει την πρώτη Κυριακή των εκλογών, που λειτουργεί ως προκριματική για το δεύτερο γύρο σε τοπικές και περιφερειακές εκλογές διότι υπάρχουν μείζονα ζητήματα.
Θέλετε να μιλήσουμε για τα διλήμματα; Ωραία, εσείς μιλάτε για «μνημόνιο-αντιμνημόνιο». Εγώ θέλω να θυμίσω ότι -ξεκινάω από τον πρώτο βαθμό, αν θέλουμε να μιλήσουμε για διλήμματα- οι περισσότεροι δήμοι της χώρας έχουν ένα κεντρικό τοπικό ζήτημα που είναι το δικό τους δίλημμα. Θυμίζω ότι σε όλο το σύγχρονο κόσμο η σταθερότητα σε τοπικό επίπεδο ορίζεται σε ποσοστό υψηλότερο της κεντρικής κυβέρνησης. Μοιάζει παράδοξο για όποιον δεν έχει ασχοληθεί. Γιατί; Διότι ακριβώς επειδή η τοπική αρχή είναι κοντά στους πολίτες δεν μπορεί να άγεται και να φέρεται από μια δυναμική μειοψηφία. Γι' αυτό παντού, σε όλα τα εκλογικά συστήματα για τον πρώτο βαθμό αυτοδιοίκησης είτε υπάρχει άμεση εκλογή δημάρχου είτε υπάρχει έμμεση εκλογή δημάρχου παντού ο δήμαρχος προβάλλεται στην πλειοψηφία του εκλογικού σώματος, από την Αγγλία μέχρι την Αμερική και από τη Γαλλία μέχρι την Ιταλία. Γι' αυτό και αντιδράσαμε από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ στην απόπειρα να πάμε το 50% +1 στο 42%. Έτσι ορίζεται, λοιπόν, παντού η σταθερότητα σε τοπικό επίπεδο, σε υψηλότερο ποσοστό απ' ό,τι σε κεντρικό.
Γιατί; Γιατί ένα ζήτημα χρήσης γης, ένα ζήτημα προς τα πού θα πάει η επέκταση της πόλης, μία κεντρική επιλογή για τη λειτουργία και τη ρύθμιση των λειτουργιών της πόλης είναι το τοπικό δίλημμα για καθεμία κοινωνία που υπάρχει σε καθεμία εκλογή, τούτη ή την άλλη και καμία λογική μνημονίου-αντιμνημονίου δεν μπορεί να βάλει σε δεύτερη μοίρα αυτά τα ζητήματα, για να βγει ένας παντελώς ακατάλληλος δήμαρχος, υποκρύπτοντας την άποψή του για το κεντρικό τοπικό ζήτημα.
Θέλετε να πάμε σε γενικότερα ζητήματα του θεσμού; Έχει ζητήματα ο θεσμός να λύσει. Ο «Καλλικράτης» δεν τα έκανε όλα όμορφα και ωραία. Έχει επιφυλάξει ένα ασφυκτικά γραφειοκρατικό πλαίσιο στη λειτουργία των δήμων που κινδυνεύει να ακυρώσει κάθε πρωτοβουλία τους. Πρέπει να υπάρξει απλούστευση, για να υπάρξει και περισσότερη διαφάνεια. Αυτό είναι ένα κεντρικό ζήτημα και δίλημμα, λοιπόν, για όλους όσους διεκδικούν το θώκο του δημάρχου ή του δημοτικού συμβούλου.
Ο «Καλλικράτης», επίσης, έχει πολλά προβλήματα και αδυναμίες που πρέπει να διορθωθούν σε ό,τι αφορά τον αναπτυξιακό ρόλο της Αυτοδιοίκησης, ιδιαίτερα στον πρωτογενή τομέα. Γιατί τα ζητήματα της σύγκλισης πόλεων και υπαίθρου –γιατί έχουμε τέτοιους δήμους πλέον, μία πόλη ή κωμόπολη στη μέση και χωριά γύρω-γύρω- είναι ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν. Δεν τα αντιμετώπιζε ή τα αντιμετώπιζε ακόμη και εντελώς λαθεμένα μερικές φορές ο «Καλλικράτης». Πρέπει να κάνουμε βήματα προς τα μπροστά.
Τρίτο ζήτημα που είναι κεντρικό, είναι το ζήτημα της κοινωνικής συνοχής, οι κοινωνικές δομές. Σας μιλά ένας άνθρωπος που υπηρέτησε δεκαεννέα χρόνια ως δήμαρχος και τέσσερα χρόνια ως δημοτικός σύμβουλος στη Τοπική Αυτοδιοίκηση, ενώ οκτώ χρόνια προήδρευα της ΚΕΔΚΕ. Οι κοινωνικές δομές που έχουμε στην Ελλάδα δεν έχουν σταθεροποιηθεί ακόμη. Δίνουμε οξυγόνο κάθε δύο-τρία χρόνια. Πρέπει να υπάρξει μία κεντρική προγραμματική συμφωνία για το πώς θα αποκτήσουμε σύγχρονο κοινωνικό κράτος, γιατί η κοινωνική συνοχή είναι η βασική αποστολή των ΟΤΑ πρώτου βαθμού.
Αυτά είναι τα διλήμματα που έχει ο πρώτος βαθμός, που δεν μπορεί να του τα λύσει η παλαιοκομματική λογική ότι «μία άλλη κυβέρνηση θα τα κάνει αλλιώς». Χρειάζεται σοβαρός διάλογος.
Βεβαίως, ο πρώτος βαθμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην πενταετία που έρχεται -μια και θα εκλέξουμε για πέντε χρόνια δημάρχους- είναι αντιμέτωπος με το κεντρικό δίλημμα αν θα πάρει την πρωτοβουλία να μπει μπροστά, για να ανοίξει ο δρόμος για τη μητέρα των μεταρρυθμίσεων που λέγεται «φορολογική αποκέντρωση».
Πριν από δύο μήνες ψηφίσαμε το φόρο ιδιοκτησίας ακινήτων. Αυτός ο φόρος παντού στον πολιτισμένο κόσμο ανήκει στον πρώτο βαθμό Αυτοδιοίκησης. Πρέπει να τον εξορθολογήσουμε, να τον βάλουμε να «τρέξει» ένα-δύο χρόνια από το κεντρικό κράτος και να αποδοθεί στην Αυτοδιοίκηση, για να τον διαχειριστεί και να εξορθολογήσει τις διαφορές και έτσι φτάνουμε στην Αυτοδιοίκηση της ευθύνης. Θες να φορολογήσεις, κύριε δήμαρχε, λίγο παρακάτω; Δεν σου φταίει η κυβέρνηση που δεν σου δίνει λεφτά. Είσαι λίγο πιο τολμηρός; Κάνε μία τοπική συμφωνία με την κοινωνία και προχώρα μπροστά. Ας αφήσουμε, επιτέλους, τις κοινωνίες να απελευθερώσουν δυνάμεις.
Αυτά είναι, λοιπόν, τα διλήμματα του πρώτου βαθμού.
Επειδή παρίσταται ο αξιοσέβαστος και αγαπητός Μανώλης Γλέζος, ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει να απαντήσει για τον πρώτο βαθμό και ένα άλλο δίλημμα. Ισχύει αυτό που ειπώθηκε στο Ναύπλιο, ότι πάμε στην προ «Καποδίστρια» εποχή, σε έξι χιλιάδες ΟΤΑ; Αυτό έχει μείνει ως αίσθηση. Δηλαδή, οι δήμαρχοι του ΣΥΡΙΖΑ, με την υποστήριξη και των ΑΝΕΛ κάπου-κάπου, θα διεκδικούν την ψήφο για να ξηλώσουν το δήμο και να τον πάνε στην προ «Καποδίστρια» εποχή; Γιατί κάτι τέτοια έχουν πει. Θα πρέπει να υπάρξουν επίσημες τοποθετήσεις.
Κανείς, λοιπόν, δεν μπορεί με ψευδεπίγραφα διλήμματα να βάζει αυτά τα θέματα πίσω.
Θέλετε να πάμε στο δεύτερο βαθμό; Κάποιος διαρκής απολογητής του κρατισμού και ευφυής πολιτικός είχε δηλώσει το 2010 «τρομάζω, όταν ακούω τον Γιώργο Παπανδρέου να μιλά για δεκατρείς μικρούς πρωθυπουργούς». Μα, αυτό είναι το ζήτημα στην Ελλάδα. Δεκατρείς μικρούς πρωθυπουργούς θέλουμε. Όταν οι δεκατρείς περιφερειάρχες της χώρας γίνουν πραγματικά μικροί πρωθυπουργοί, όταν δηλαδή διαφεντεύουν την ανάπτυξη σε πλαίσια που οριοθετεί η Βουλή, τότε η Ελλάδα θα είναι ένα σύγχρονο κράτος.
Θέλετε να πάρουμε τον πιο γνωστό Περιφερειάρχη, αυτόν της Αττικής; Στον Περιφερειάρχη Αττικής ο «Καλλικράτης» επιφυλάσσει τη μητροπολιτική λειτουργία, δηλαδή αυτήν που βλέπουμε στις τηλεοράσεις να ασκεί ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης ή ο δήμαρχος του Λονδίνου.
Ο δήμαρχος Λονδίνου βάζει διόδια στο Λονδίνο χωρίς να ρωτήσει την κεντρική κυβέρνηση. Και από τους δίδυμους πύργους μέχρι άλλες φυσικές καταστροφές στη Νέα Υόρκη τον δήμαρχο βλέπουμε μπροστά. Έτσι είναι οργανωμένα τα σύγχρονα κράτη. Δεν είναι ο Υπουργός, όπως στην Ελλάδα, που έκανε και τον πεζόδρομο στην Ερμού.
Είναι έτοιμο το πολιτικό σύστημα να κάνει τέτοια μεγάλα βήματα και τομές; Αυτά είναι τα διλήμματα που έχει ο δεύτερος βαθμός. Σήμερα, στην Αθήνα, για να κάνεις μία λωρίδα λεωφορείου χρειάζεσαι δώδεκα υπογραφές. Θα τη δώσουμε αυτή την αρμοδιότητα στον Περιφερειάρχη; Αυτά είναι τα διλήμματα.
Να πω όμως και κάτι ακόμα για τα κεντρικά διλήμματα, γιατί όπως είπα δεν τα έκανε όλα σωστά ο «Καλλικράτης»: Είναι πολλές οι δεκατρείς περιφέρειες στη χώρα και είναι άλλες οι ενότητες. Τόσο από ανθρωπογεωγραφική όσο και από αναπτυξιακή άποψη, η ζωή αλλιώς τις έχει ορίσει, όχι όπως έχουμε κόψει τις δεκατρείς περιφέρειες στον χάρτη. Συναινεί ένας συνάδελφος από τη Δυτική Ελλάδα.
Ποιος διέσπασε την Πελοπόννησο;
Είναι άλλες και λιγότερες, δεν είναι δεκατρείς οι περιφέρειες.
Επίσης, έχει κι ένα άλλο κεντρικό δίλημμα ο δεύτερος βαθμός, συνάδελφε, που σκέφτεστε να βάλετε για Περιφερειάρχης: Θα πούμε όλοι μαζί ένα «όχι» στον κρατισμό που κράτησε όρθιο ο «Καλλικράτης»; Είχα καταγγείλει εδώ ως Βουλευτής, όταν ψηφιζόταν, τη θεσμοθέτηση επτά αποκεντρωμένων κρατικών διοικήσεων πάνω από τις περιφέρειες. Έχουμε το κράτος με τα Υπουργεία και έχουμε ξανά το κράτος με τις επτά αποκεντρωμένες και από κάτω έχουμε τις δεκατρείς περιφέρειες. Αφόρητος κρατισμός!
Λιγότερες περιφέρειες και κατευθείαν κάτω από την Κεντρική Κυβέρνηση. Η αποκεντρωμένη μορφή του κράτους πρέπει να είναι κάτω, και σημειολογικά, από τις αιρετές περιφέρειες. Αυτά είναι τα ζητήματα που έχει ο «Καλλικράτης».
Εγώ δεν μπορώ να καταλάβω πώς είναι δυνατόν να μιλάνε εδώ για τον «Καλλικράτη» άνθρωποι που τον καταψήφισαν δύο φορές. Δύο ψηφοφορίες κάναμε, συνάδελφοι, στην Αίθουσα αυτή. Τον καταψηφίσατε και επί της αρχής και επί των άρθρων.
Και ακούω με περισσή υποκρισία λόγους υπέρ του «Καλλικράτη» για την ημερομηνία των εκλογών.
Τα διλήμματα λοιπόν των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών, εμείς με την τροπολογία τα κρατάμε όρθια. Αν εσείς με ψευτοδιλήμματα επιθυμούσατε να στείλετε αδιάβαστους τους θεσμούς που τόσο πολύ χρειάζεται η χώρα, που πρέπει να προχωρήσουν μπροστά για να πάμε σε ένα σύγχρονο κράτος, ε, αυτό δεν πέρασε λοιπόν.
Αυτό επιτυγχάνουμε με την τροπολογία που κάνουμε και τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Δεν υπάρχει καμία σκοπιμότητα, παρά ένας υπέρτερος λόγος, όπως σας είπα: Να προστατεύσουμε το κύρος των θεσμών. Διότι το μεγάλο ερώτημα που έχουμε κεντρικά στην αυτοδιοίκηση είναι «Μετά τον Καλλικράτη, τι; Ποια βήματα και ποιες τομές πρέπει να σχεδιάσουμε για να πάμε σε ένα σύγχρονο κράτος;».
Ολοκληρώνω, κύριε Πρόεδρε, ζητώντας την ανοχή σας για ένα λεπτό για να απαντήσω σε αυτό που ειπώθηκε για τους μετανάστες. Επειδή ήταν δική μας πρωτοβουλία, όπως είπε ο εκπρόσωπος της ΔΗΜΑΡ, και δηλώνω την ικανοποίησή μας για την ανταπόκριση του Υπουργού Εσωτερικών, θα πω ότι δεν έγινε τίποτα περίεργο και μαγικό ή κάτι εν κρυπτώ για το θέμα των μεταναστών. Ξεκίνησε ένας διάλογος άγονος, με διάφορες ανακοινώσεις, και επιχειρήθηκε ένας διαγκωνισμός ευαισθησίας για θέματα μεταναστών.
Επειδή τυγχάνει να εκπροσωπώ σήμερα το ΠΑΣΟΚ, θα πω δύο πράγματα. Πρώτον, το σκεπτικό της μειοψηφίας του ΣτΕ αναφέρεται ευθέως στον κ. Βενιζέλο, ονομαστικά, για αυτά που έχει πει στη συνταγματική αναθεώρηση και ο ομιλών, παρ' ότι αποφεύγω να μιλάω προσωπικά, είναι ο άνθρωπος που ως Πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων τότε, το 2005, στη Ρόδο, πρωτοέθεσε το ζήτημα της ψήφου των μεταναστών στις τοπικές εκλογές. Πρώτη φορά τέθηκε δημόσια τότε από εμένα προσωπικά, το 2005. Άρα αλλού ο διαγκωνισμός ευαισθησιών, δεν μας αγγίζει και δεν μας αφορά.
Ποιο είναι το ζήτημα; Έχουμε μία απόφαση. Είπαμε λοιπόν να εκφραστούν οι δήμαρχοι, γιατί η ψήφος των μεταναστών αφορά τις δημοτικές εκλογές. Επομένως, διαβούλευση με την ΚΕΔΕ. Επίσης, καθαρά και επίσημα, να εκφραστεί και η επιστημονική κοινότητα. Όχι διαγκωνισμός εντυπώσεων και θα έρθει εδώ κανονικά στην Ολομέλεια να ψηφίσουμε, αφού έχει εκφραστεί και η επιστημονική κοινότητα.
Όχι λαθροθηρίες με ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα, όταν σε αυτό το ζήτημα από την πλευρά μας τουλάχιστον, επειδή κληθήκαμε να απαντήσουμε, είναι γνωστό τι έχουμε κάνει όλα τα χρόνια –κι αναφέρομαι βέβαια στον ν. 3838- και δηλώνω, κύριε Υπουργέ -γιατί έχετε προηγούμενη θητεία στο Υπουργείο Εσωτερικών- ότι από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ η απαίτηση για επίσπευση του Κώδικα Ιθαγένειας, αλλά και για δέσμευση πολιτική στη συνταγματική αναθεώρηση είναι η θέση μας...
Ο Κώδικας Ιθαγένειας που ρυθμίζει το θέμα των μακροχρόνια διαμενόντων -το ρυθμίζει με σύγχρονο πραγματικά τρόπο το ξέρετε, κύριε Υπουργέ- πρέπει να έρθει στη Βουλή, για να επιλύσει το ζήτημα. Όπως επίσης, στη συνταγματική αναθεώρηση πρέπει όλα τα κόμματα να δεσμευτούμε -κι αν είναι από κοινού η δέσμευση ισχύει- να ρυθμίζουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα συμπολιτών μας που ζουν επί πολλά έτη εδώ με βάση τις σύγχρονες αντιλήψεις για ένα σύγχρονο κράτος δικαίου. Αυτό είναι το ζητούμενο και τίποτα άλλο».