καθώς αποτελεί την πύλη εισόδου της χώρας προς τα Βαλκάνια και την Ευρώπη. Αυτό, σε συνδυασμό με την πίεση που δέχεται, ως προς τις επιχειρήσεις από τις όμορες χώρες, καθιστά επιτακτική ανάγκη την ενίσχυση της ανάπτυξης της περιοχής αλλά και το άπλωμα της διασυνοριακής συνεργασίας, καθώς και τη βελτίωση της προσπελασιμότητας.

Κυρίαρχο μέλημα όλων των τοπικών φορέων και θεσμών είναι η δημιουργία και η διατήρηση μίας ανταγωνιστικής περιφερειακής οικονομίας με βιώσιμες θέσεις εργασίας, οι  οποίες εξασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή με σεβασμό πάντα στο περιβάλλον.

Περιγραφή προβλημάτων.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή είναι πολλά, αν και βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε μια τροχιά πιο θετική από το παρελθόν. Αυτά είναι συνοπτικα τα εξής:

1. Πανευρωπαϊκά υψηλή ανεργία και ειδικότερα των νέων.
Το πρόβλημα εντείνεται από την οικονομική κρίση και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις που θα δημιουργούσαν θέσεις εργασιας. Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν υψηλό ενεργειακό κόστος λόγω του κλίματος της περιοχής, την απόσταση από τις αγορές, αλλά και αδικίες όσον αφορά τις κοινοτικές ενισχύσεις. Συγκεκριμένα, επειδή ο ορισμός μιας περιοχής ως πλούσιας γίνεται από την Ε.Ε. βάσει του Α.Ε.Π. της κάθε περιοχής, η δραστηριότητα της ΔΕΗ στην περιοχή επιδρά ώστε να εμφανίζεται η φτωχότερη στην πραγματικότητα περιφέρεια της χώρας ως πλούσια. Αυτό το γεγονός περιορίζει τα ποσοστά ενισχύσεων που θα μπορούσαν να λάβουν οι επιχειρήσεις, που με τη σειρά τους δυσκολεύονται να αναπτυχθούν ώστε να μειώσουν με τις προσλήψεις την ανεργία.

2. Περιβαλλοντική επιβάρυνση της περιοχής λόγω της εξορυκτικής δραστηριότητας χρόνων.
Η ΔΕΗ μπορεί να έχει δημιουργήσει θέσεις εργασίας στα λιγνιτωρυχεία αλλά ταυτόχρονα έχει δημιουργήσει περιβαλλοντικά προβλήματα. Η αποκατάσταση του περιβάλλοντος έχει γίνει τηματικά, έχει αργήσει ή και δεν έχει γίνει καθόλου σε κάποιες περιοχές. Η πρόταση να ενταχθούν οι περιβαλλοντικές αποκαταστάσεις σε ένα εθνικό σχέδιο και όχι να παραμένουν ουσιαστικά στη διακριτική ευχέρεια της εταιρείας πρέπει να εξεταστεί σοβαρά.

3. Μετεγκαταστάσεις οικισμών με μεγάλο κόστος σε βάρος της ανάπτυξης.
Για τις μετεγκαταστάσεις των οικισμών που επηρεάζονται από τη λιγνιτική δραστηριότητα μέχρι στιγμής χρησιμοποιούνται πόροι από το ΠΕΠ, πόροι οι οποίοι θα μπορούσαν να χρησιμποιηθούν για την ανάπτυξη της περιοχής με βιώσιμο τρόπο, αν η εταιρεία που δημιουργεί εξαρχής την ανάγκη μετεγκατάστασης αναλάμβανε ,ως ωφείλει, και το κόστος αυτής και μάλιστα με συγκεκριμένο πλάνο ώστε οι νέοι οικισμοί να είναι πιο βιώσιμοι και από τους προηγούμενους.

4. Υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση των δομών υγείας.
Τα νοσοκομεία της περιοχής και ιδιαίτερα αυτό της Φλώρινας και της Κοζάνης παρουσιάζουν τεράστιες ελλείψεις και σε προσωπικό και σε μηχανήματα. Η ποιότητα ζωής των κατοίκων επηρεάζεται αισθητά και μετρήσιμα από αυτές τις ελλείψεις και αν θέλουμε να μιλάμε για μια περιφέρεια που αναπτύσσεται οφείλουν να αντιμετωπιστούν.

5. Δύσκολη οδική σύνδεση και χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού.
Η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας λόγω λαθών σχεδιασμού της Εγνατίας και Ιονίας Οδού είναι από τις περιοχές με ελλειπή οδική σύνδεση ταχείας κυκλοφορίας, ενώ το φυσικό ανάγλυφο της περιοχής έχει οδηγήσει σε χωριά με μεγάλο φυσικό κάλλος αλλά σοβαρή έλλειψη πληθυσμού.

6. Εξάρτηση από το λιγνίτη, τη ΔΕΗ, και τα λεγόμενα τρίμηνα.
Η προετοιμασία για τη μεταλιγνιτική εποχή έπρεπε να έχει ήδη ξεκινήσει αλλά αποτελεί πρόβλημα και η νοοτροπία εξάρτησης των εργαζομένων από τα τρίμηνα και τα τετράμηνα της ΔΕΗ, πράγμα που οδηγεί σε περιορισμένη επαγγελματική κινητικότητα ειδικά των νέων, το οποίο οδηγεί σε μονόπλευρη ανάπτυξη της περιοχής, κάτι που μακροπρόθεσμα λειτουργεί αρνητικά για το ΑΕΠ της περιοχής.

Αναπτυξιακοί στόχοι

Ο στρατηγικός σχεδιασμός έχει ένα κεντρικό πυλώνα στην υλοποίηση του, που είναι το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της νέας προγραμματικής περιόδου. Αυτό έχει δύο βασικές προτεραιότητες: Να αναπτύξει την επιχειρηματικότητα και να καταπολεμήσει τη φτώχεια.

Πιο συγκεκριμένα η αξιοποίηση του ΠΕΠ αλλά και όλων των προγραμμάτων δεν πρέπει να εχει σκοπό την απορρόφηση για την απορρόφηση, αλλά την κατανομή των κονδυλίων με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργήσει ανάπτυξη με βιώσιμη προοπτική. Σε αυτό η Περιφέρεια δεσμεύεται, για παράδειγμα τα οδικά έργα και τα έργα υποδομής να σχεδιαστούν με βάση τις πραγματικές ανάγκες της περιοχής και όχι  το τι βολεύει τον εκάστοτε εργολάβο. Με τέτοιες οικονομίες που μπορούμε να πετύχουμε θα υπάρξει δυνατότητα να χρηματοδοτηθούν δράσεις στους εξής τομείς:

Παιδεία:
Με το Πανεπιστήμιο της Κοζάνης και την επικείμενη λύση και του ρυμοτομικού σχεδιασμού του Πανεπιστημίου της Φλώρινας, μπορούμε να μιλήσουμε για ένα εκπαιδευτικό κέντρο που σκοπό του θα έχει την προσέλκυση φοιτητών και ερευνητών από τις γειτονικές χώρες αλλά και την ανάπτυξη συνεργασιών με άλλα ιδρύματα και φορείς της ευρύτερης περιοχής.

Έξυπνη εξειδίκευση:
Ανάπτυξη της βιομηχανίας γουνοφόρων ζώων με σεβασμό στο περιβάλλον αλλά και ανάδειξη των ντόπιων προϊόντων με ονομασία προέλευσης, καθώς και ανάδειξη των τοπικών συμφώνων ποιότητας. Διασυνοριακές επιχειρήσεις και clusters  θα δώσουν την απαραίτητη ώθηση.

Θερμοκηπιακά  πάρκα:

Στις περιοχές όπου υπάρχει δίκτυο τηλεθέρμανσης υπάρχει τεχνικά η δυνατότητα δημιουργίας θερμοκηπιακών μονάδων οι οποίες θα λειτουργούν με συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με αυτές άλλων χωρών, πχ της Ιταλίας

Σχεδιασμός της μεταλιγνιτικής εποχής:

Το φυσικό κάλλος της περιοχής και ο καθορισμός των χρήσεων γης είναι τα δύο απαραίτητα στοιχεία για να καθορίσουμε τον τρόπο που θα σχεδιαστεί η μεταλιγνιτική περίοδος στην ευρύτερη περιοχή. Το πρώτο υπάρχει και μπορεί με την κατάλληλη χρηματοδότηση να πυροδοτήσει την τουριστική ανάπτυξη, το δεύτερο όμως χρειάζεται απαραίτητα να ολοκληρωθεί ώστε να υπάρξει τρόπος να αναπτυχθεί πολύπλευρα η περιοχή.Επίσης, η Σχολή Πυροσβεστών και το Εθνικό Κέντρο Πολιτικής Προστασίας θα συμβάλουν στη διαφοροποίηση της απασχόλησης στην περιοχή.

Στρατηγικό σχέδιο αντιμετώπισης της φτώχιας :
Δομές κοινωνικής αλληλεγγύης και καταγραφή των ανέργων έχουν γίνει στην περιοχή με πρωτοποριακό τρόπο από την αρχή της κρίσης και πρέπει να συνεχιστεί και να στηρχτεί η λειτουργία τους.

Υγεία:
Η μεταφορά των αρμοδιοτήτων διαχείρισης των θεμάτων υγείας στην Περιφέρεια, όπως ήδη προβλέπει ο Καλλικράτης, θα απελευθερώσει τη δυναμική της Περιφέρειας και θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα του συστήματος υγείας.

Ανταποδοτική αύξηση τέλους λιγνίτη και θεσμοθέτηση τέλους ύδατος:
Η αύξηση του τέλους ανάπτυξης, το τέλος λιγνίτη, από 0,5 στο 1,2% θα πρέπει να υποστηριχθεί από το Κοινοβούλιο, ως ένα δίκαιο αίτημα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και των φορέων της. Η θεσμοθέτηση τέλους ύδατος, δηλαδή, ειδικού τέλους ΑΠΕ, λόγω της δημιουργίας και λειτουργίας των μεγάλων υδροηλεκτρικών σταθμών στην περιοχή, σε ποσοστό 3% επί της προ του ΦΠΑ τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας από τα υδροηλεκτρικά, αποτελεί πάγιο αίτημά της Περιφέρειας.

Εγγειοβελτιωτικά έργα
Λειτουργική ολοκλήρωση των εγγειοβελτιωτικών έργων, όπως τα αρδευτικά έργα, εκεί όπου κατασκευάστηκαν ταμιευτήρες, αναδασμοί και παράλληλα έργα αναδασμών που θα κάνουν βιώσιμη την αγροτική ανάπτυξη της περιοχής.

Οδικά έργα:
Η ολοκλήρωση του κάθετου άξονα Νίκης Φλώρινα-Πτολεμαΐδα-Κοζάνη-Λάρισα και του άξονα Σιάτιστα-Ιεροπηγή-Κρυσταλλοπηγή στην Εγνατία θεωρείται επιβεβλημένη και θα πρέπει να ενταχθούν  στο πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη». Το ίδιο και η ολοκλήρωση του στρατηγικού σχεδιασμού για τον ηλεκτροκίνητο σιδηρόδρομο και ειδικότερα, το τμήμα Φλώρινα-Κοζάνη-Καλαμπάκα-Ηγουμενίτσα, με πρόβλεψη συνδέσεων με Καστοριά, Κοζάνη και Γρεβενά, τα οποία επίσης θα πρέπει να ενταχθούν και στο πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη».