για την χρηματοδοτική υποστήριξη περιφερειών και περιοχών στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη Ευρώπη, που αντιμετωπίζουν κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις στη μετάβασή τους προς την κλιματική ουδετερότητα.
Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης θεσπίστηκε για την περίοδο 2021-2027 ως το χρηματοδοτικό μέσο, στο πλαίσιο της Πολιτικής Συνοχής, για τη στήριξη της διαφοροποίησης της οικονομίας των περιοχών που επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική μετάβαση, των εργαζομένων για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και των ατόμων που αναζητούν εργασία, συμβάλλοντας στην καταπολέμηση της ανεργίας. Κυρίως μέσω επιχορηγήσεων, ενισχύει επενδύσεις σε τομείς όπως ψηφιακή συνδεσιμότητα, τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, μείωση των εκπομπών, αναζωογόνηση βιομηχανικών εγκαταστάσεων και απόκτηση νέων δεξιοτήτων από τους εργαζόμενους.
Στην Ελλάδα, αφορά κυρίως την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, την περιοχή της Μεγαλόπολης στην Πελοπόννησο, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη.
Ωστόσο, η μετάβαση, που αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα, συνιστά μία μακροχρόνια διαδικασία και συχνά υπερβαίνει τους χρονικούς περιορισμούς των χρηματοδοτικών περιόδων της ΕΕ.
Συγχρόνως, κάθε περιφέρεια αντιμετωπίζει διαφορετικές προκλήσεις σε διαφορετικό βαθμό.
Η μέχρι σήμερα εμπειρία, όπως τονίζει η Έλενα Κουντουρά στην ερώτησή της, καταδεικνύει την ανάγκη διασφάλισης πόρων και εργαλείων που θα εγγυώνται την προστασία των εργαζομένων και τη συνέχιση του μετασχηματισμού της οικονομίας και μετά το 2027, ιδιαίτερα των περιοχών, που το ΑΕΠ τους εξαρτάται απ’ το λιγνίτη και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο πλήγμα.
Δεδομένου ότι η Πολιτική Συνοχής, που είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη, υπόκειται σε επικείμενη αναθεώρηση, και εν όψει της διαπραγμάτευσης που θα ξεκινήσει την άνοιξη του 2025 για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Έλενα Κουντουρά ζητά από την Κομισιόν να απαντήσει:
- αν σκοπεύει να προτείνει τη διατήρηση και ενίσχυση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης ως ξεχωριστού χρηματοδοτικού εργαλείου στο επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο
- πώς θα διασφαλίσει ότι το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις περιφέρειες που εξαρτώνται από οικονομικές δραστηριότητες υψηλής εκπομπής άνθρακα, ειδικά όπου η απολιγνιτοποίηση είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο
- Τι μέτρα προτίθεται να λάβει για να ενισχύσει τις κοινωνικές προϋποθέσεις και την περιβαλλοντική προστασία κατά την εφαρμογή του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, ώστε να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση θα είναι πραγματικά δίκαιη και βιώσιμη για όλους τους πολίτες της ΕΕ.
Η ερώτηση της Έλενας Κουντουρά στην Κομισιόν:
Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης
προς την Επιτροπή
Άρθρο 144 του Κανονισμού
Έλενα Κουντουρά (The Left)
Θέμα: Επιτακτική ανάγκη για τη συνέχιση και ενίσχυση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης στο επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.
Το ΤΔΜ διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην υποστήριξη των περιφερειών και των εργαζομένων στην Ελλάδα και σε άλλα Κ-Μ που επηρεάζονται απ’ τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, προσφέροντας οικονομική και τεχνική στήριξη για την απανθρακοποίηση και την αναδιάρθρωση των οικονομιών τους, ώστε να αποφευχθεί η αύξηση των περιφερειακών ανισοτήτων. Ωστόσο, η διαδικασία της μετάβασης είναι μακροχρόνια και συχνά υπερβαίνει τους χρονικούς περιορισμούς των χρηματοδοτικών περιόδων της ΕΕ. Kάθε περιφέρεια αντιμετωπίζει διαφορετικές προκλήσεις σε διαφορετικό βαθμό και η μέχρι σήμερα εμπειρία καταδεικνύει την ανάγκη διασφάλισης πόρων και εργαλείων που θα εγγυώνται την προστασία των εργαζομένων και τη συνέχιση του μετασχηματισμού της οικονομίας και μετά το 2027, ιδιαίτερα των περιοχών, που το ΑΕΠ τους εξαρτάται απ’το λιγνίτη και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο πλήγμα (1).
Με δεδομένη την επερχόμενη αναθεώρηση της Πολιτικής Συνοχής και τον σχεδιασμό του νέου ΠΔΠ 2028-2034, ερωτάται η Επιτροπή:
- Σκοπεύει να προτείνει τη διατήρηση και ενίσχυση του ΤΔΜ ως ξεχωριστού χρηματοδοτικού εργαλείου στο επόμενο ΠΔΠ;
- Πώς θα διασφαλίσει ότι το ΤΔΜ θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις περιφέρειες που εξαρτώνται από οικονομικές δραστηριότητες υψηλής εκπομπής άνθρακα, ειδικά όπου η απολιγνιτοποίηση είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο;
- Τι μέτρα προτίθεται να λάβει για να ενισχύσει τις κοινωνικές προϋποθέσεις και την περιβαλλοντική προστασία κατά την εφαρμογή του ΤΔΜ, ώστε να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση θα είναι πραγματικά δίκαιη και βιώσιμη για όλους τους πολίτες της ΕΕ;
(1) Η μέχρι σήμερα υλοποίηση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης δεν ήταν εύκολη σε όλα τα Κράτη-Μέλη. Ορισμένα Κράτη Μέλη αντιμετώπισαν κρίσεις ή εθνικές ιδιαιτερότητες που επηρέασαν την έγκαιρη υλοποίηση των έργων. Σε ορισμένες περιφέρειες, η εφαρμογή του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, και επομένως η διαδικασία δεν έχει ακόμη κερδίσει την πλήρη εμπιστοσύνη και υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων που πλήττονται από τη μετάβαση.
