Και έκλεισε μάλιστα με μας στη διακυβέρνηση της χώρας. Στη συνήθη μας θέση δηλαδή. Δεν μπορούσε να γίνει και αλλιώς καθώς εμείς σφραγίσαμε αυτή την περίοδο.
Με βάση την πολιτική θεωρία, αλλά και την ιστορικότητα όπως την όρισε ο Antonio Gramsci, το πρώτο ερώτημα που προκύπτει μετά το εκκωφαντικό τέλος της μεταπολίτευσης είναι αν έχει νόημα πλέον η ύπαρξη του ΠΑΣΟΚ. Και είναι πολύ εύκολο να πει κανείς όχι. Για έναν πάρα πολύ απλό λόγο. Η διάρρηξη των σχέσεών μας με την κοινωνική μας βάση και κυρίως με την νέα γενιά είναι ήδη εκτεταμένη. Τι συμβαίνει λοιπόν; Πρέπει να δώσουμε μια εύκολη και υπερβολική απάντηση όπως πολλές φορές στο παρελθόν; Πιστεύω πώς όχι.
Δεν ανέβηκα στο βήμα του Ε.Σ. για να αναγγείλω το τέλος του ΠΑΣΟΚ. Πιστεύω ακριβώς το αντίθετο και θα προσπαθήσω να το υποστηρίξω
Το δημιούργημα του Ανδρέα Παπανδρέου πέρα από τα δαχτυλίδια, τις οικογένειες και όλα αυτά για τα οποία συζητάμε μεταξύ μας όλα αυτά τα χρόνια, πιστεύω πάνω από όλα πως σταθεροποίησε το δημοκρατικό πόλο στην πολιτική ζωή του τόπου, γεγονός που επέτρεψε την ομαλή εναλλαγή της εξουσίας στην Ελλάδα και επιφύλαξε την καλύτερη περίοδο στους Έλληνες, που είναι η τρίτη ελληνική δημοκρατία.
Δεν είναι επάρατος ο δικομματισμός, αυτές είναι θεωρίες της παραδοσιακής αριστεράς και της διαπλοκής. Ο δικομματισμός είναι προφανώς απόλυτα υπεύθυνος για ό,τι κακό συνέβη και βιώνουμε σήμερα, αλλά είναι εξίσου υπεύθυνος και αρμόδιος και για το καλό που συνέβη σε αυτή την περίοδο.
Πώς όμως θα παραμείνουμε όρθιοι; Υπάρχουν πολλές προϋποθέσεις. Η πρώτη προφανώς είναι η ανάγκη μιας νέας αφήγησης, με κεντρική ιδέα. Δε θα σταθώ σε αυτό, απλά περιορίζομαι να πω ότι κεντρική ιδέα υπάρχει. Και η κεντρική ιδέα δίνει απάντηση στο ερώτημα του ελληνικού λαού και κυρίως της νέας γενιάς, αν υπάρχει ελπίδα και προοπτική.
Η Ελλάδα, το πιστεύω βαθιά αν και μπορεί να ακούγεται ως παράδοξο σήμερα, μπορεί να διατηρήσει μεσομακροπρόθεσμα το σημερινό επίπεδο ευημερίας με αναδιανομή και Δικαιοσύνη φυσικά, εάν πολύ απλά ανοίξει το δρόμο για την ολοκλήρωσή της ως χώρα. Και τι είναι αυτό που μας διαχωρίζει απόλυτα από όλα τα ανεπτυγμένα κράτη; Το κράτος. Το σύγχρονο κράτος, εάν το εννοήσουμε όπως το όρισε ο αείμνηστος Νίκος Πουλαντζάς ως ένα πεδίο συσχετισμού δυνάμεων εμπεριέχει και τα ζητήματα του μοντέλου ανάπτυξης και των κοινωνικών συμμαχιών και της διακυβέρνησης κ.τ.λ. Τα εμπεριέχει όλα.
Πριν από αυτή τη συζήτηση όμως προηγείται μια άλλη ανάγκη, αυτή του απολογισμού.
Ο απολογισμός πρέπει να έχει δυο διακριτά στάδια για να οργανώσουμε μεθοδικά μια συζήτηση. Το πρώτο στάδιο αφορά τον απολογισμό της Ελλάδας της μεταπολίτευσης που χρεοκόπησε. Το είπα και στις 27 Δεκέμβρη και το επαναλαμβάνω και σήμερα. Προσυπογράφω την ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου, 2 Μάρτη 2010, στην αίθουσα της Γερουσίας, όπου ονομάτισε ποια είναι η Ελλάδα που χρεοκόπησε.
Υπάρχουν και άλλες απόψεις, να τις συζητήσουμε.
Να έρθω όμως στο προκείμενο, το δεύτερο στάδιο, που δεν είναι άλλο από την τελευταία διετία, με την οποία πρέπει να καθαρίσουμε τους λογαριασμούς.
Είμαι περήφανος ως βουλευτής του ΠΑΣΟΚ για το μεγαλύτερο ποσοστό των νομοσχεδίων που ψήφισα αυτό το διάστημα. Το σύνολο των μελών της Κοινοβουλευτικής μας Ομάδας υπήρξαμε όντως γενναίοι, με πρώτο φυσικά τον Πρόεδρο.
Όμως υπάρχει ένα μεγάλο ερώτημα. Γιατί κάναμε κραυγαλέα λαθεμένες επιλογές στα μείζονα, κράτος και οικονομία; Στο κράτος παραδίδουμε μια Δημόσια Διοίκηση σε πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτή που παραλάβαμε και το κράτος παράγει το 40% του ΑΕΠ. Στην οικονομία, κάναμε θεμελιώδη λάθη για τα οποία πρέπει κάποτε να πάρουμε απαντήσεις. Υιοθετήσαμε ένα πρόγραμμα που εξ αρχής δεν έβγαινε γιατί οδηγούσε σε βαθιά ύφεση. Κάποιοι ευθύνονται γι' αυτές τις επιλογές που ονόμασα κράτος και οικονομία. Δεν μπορεί να έχουμε όλοι τις ίδιες ευθύνες.
Στο Πολιτικό Συμβούλιο και την Κ.Ο. , ήμασταν πάρα πολλά μέλη που επιμέναμε από την αρχή να παρθούν μέτρα, στη συνέχεια επιμέναμε ότι δεν βγαίνει το πρόγραμμα, όπως το υιοθετήσαμε, και προτείναμε άλλες επιλογές. Δεν εισακουστήκαμε ποτέ. Όπως δεν εισακουστήκαμε, αυτοί οι λίγοι μεταξύ των οποίων και γω, όταν προτείναμε εδώ και καιρό, την αναδιάρθρωση του χρέους.
Πρέπει να αποδοθούν οι ευθύνες, διαφορετικά δεν μπορεί να υπάρξει λύτρωση για να πάμε στο επόμενο βήμα. Δεν μπορεί να είμαστε με τη λογική της ισοπέδωσης, όλοι το ίδιο υπεύθυνοι για όλα. Δεν γίνεται. Πρέπει να ονομάζουμε τι έφταιξε και ποιοι έφταιξαν.
Πριν όμως και από αυτή τη συζήτηση προηγείται το μείζον πρόβλημα της χώρας. Ένα πρόβλημα που κάνει δυσκολότερη την κουβέντα για το ζήτημα της ηγεσίας, αν θέλετε να έρθουμε και στο δια ταύτα.
Εξέφρασα επιφυλάξεις προχθές στη συνεδρίαση του Π.Σ. για την εισήγηση του προς το Ε.Σ. και βέβαια αυτές δεν συνιστούσαν απειλή διάσπασης, όπως άκουσα από δυο τρεις συντρόφους εδώ μέσα. Φαίνεται πως όλοι μας έχουμε εθιστεί τα τελευταία χρόνια στη λογική ότι η διαφορετική γνώμη συνιστά υπονόμευση και από αδράνεια λέμε τέτοιες κουβέντες από τα βήματα των συλλογικών οργάνων. Διαφορετική γνώμη όμως είναι διαφορετική γνώμη. Ας μάθουμε επιτέλους να λειτουργούμε δημοκρατικά.
Δεν έχουν αρθεί χθες και σήμερα οι επιφυλάξεις μου για την εισήγηση που φέραμε. Και πολύ φοβάμαι ότι επειδή προσεγγίζουμε με μισές αλήθειες το πρόβλημα, πιθανότατα να καταφέρουμε να σώσουμε τη χώρα, αλλά δεν ξέρω εάν θα σώσουμε από τον αργό θάνατο το ΠΑΣΟΚ.
Στη διευρυμένη σύσκεψη του Π.Σ. της 27ης Δεκεμβρίου έκανα μια καθαρή πρόταση. Επειδή οι εσωκομματικές μας διαδικασίες δεν έπρεπε να συμπέσουν μ΄ αυτή την περίοδο των δυόμιση μηνών των διαπραγματεύσεων και των αποφάσεων που οδηγούν στη νέα δανειακή σύμβαση, έπρεπε να αποφασίσουμε εκείνη την ημέρα πως θα γίνουν ή πολύ νωρίς ή πολύ αργά. Και είπα μάλιστα πως θεωρώ αυτονόητο ότι ο Πρόεδρος Γιώργος Παπανδρέου θα είναι υποψήφιος, εφόσον φυσικά το επιθυμούσε.
Δεν υιοθετήθηκε αυτή η πρόταση. Ο Πρόεδρος μόνο απάντησε και είπε ότι συμφωνεί μαζί μου αλλά του φαίνεται πολύ νωρίς, οι ημερομηνίες που είχα προτείνει για τις 15 ή τις 22 Γενάρη. Ο αντίλογος, επίσης, στην πρόταση μου αφορούσε τις διαδικασίες που έπρεπε να προηγηθούν, με επιχειρήματα του τύπου όχι λευκές επιταγές.
Το καταστατικό όμως δε λέει αυτό. Από την ώρα που υιοθετήσαμε την απ' ευθείας εκλογή Προέδρου από τη βάση, δίνουμε απόλυτη κυριαρχία στον Πρόεδρο, γι' αυτό και ακολουθεί το Συνέδριο που διαμορφώνει τις θέσεις και εκλέγει τα όργανα με τον Πρόεδρο ήδη εκλεγμένο.
Αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης του κόμματος, που εφαρμόστηκε και στη χώρα, δεν με βρίσκει σύμφωνο. Δεν συζητάμε όμως γι' αυτό που είναι προφανές. Είμαστε χαμένοι μέσα στις προσωπικές ανασφάλειες και στρατηγικές. Έτσι χάσαμε πολύτιμο χρόνο και σήμερα βέβαια είμαστε εγκλωβισμένοι στο να πάμε σε εκλογή μετά από δυο μήνες και να κάνουμε και στο ενδιάμεσο υπολανθάνουσα προεκλογική εκστρατεία με ένα, δυο, τρεις πέντε υποψηφίους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Θα υπάρχει όμως ΠΑΣΟΚ στο τέλος της περιόδου; Θα υπάρχει κυβέρνηση; Θα υπάρχει χώρα; Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη; Και πώς προσπερνάμε το μείζον ζήτημα που έχουμε μπροστά;
Έχουμε θέμα ηγεσίας.
Έχουμε λοιπόν ένα μοντέλο ηγεσίας για το οποίο δεν κουβεντιάζει κανείς και από την άλλη έχουμε έναν ηγέτη εκλεγμένο Πρόεδρο και Πρωθυπουργό που ωθείται σε παραίτηση και από τα δυο, χωρίς να κριθεί από κανένα από τα σώματα που εκλέχθηκε. Πώς γίνεται αυτό; Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Το έχουμε αξιολογήσει; Το έχουμε αξιολογήσει για να δούμε τι συνέβη και τι μπορεί να συμβεί και την επόμενη μέρα;
Ας σκεφθούμε λίγο ελεύθερα, όχι με όρους, ούτε με πίσω σκέψεις, αλλά με μπροστά σκέψεις. Αν αγαπάμε την πατρίδα και την παράταξη. Υιοθετούμε μια εισήγηση, που οδηγεί σε μια υπολανθάνουσα προεκλογική εκστρατεία 2 - 2,5 μηνών και δεν ξέρω ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη τυχόν απρόβλεπτων εξελίξεων.
Η εισήγηση του Πολιτικού Συμβουλίου υποχρεώνει τους υποψηφίους να μαζέψουν υπογραφές όπως ορίζει το καταστατικό μας, του 10% των μελών. Θα μαζευτούν δηλαδή χιλιάδες υπογραφές γύρω από τις διάφορες υποψηφιότητες και δύο εβδομάδες μετά θα πάμε να δώσουμε «ενωμένοι», όλοι μαζί, την εκλογική μάχη;
Τι σημαίνουν όμως οι πολλαπλές υποψηφιότητες για τη συνοχή της Κ.Ο.; Τι σημαίνει για την Κυβέρνηση το να πάρει σ΄ ένα νομοσχέδιο 149 ψήφους απ΄ το ΠΑΣΟΚ; Μήπως ότι δίνουμε τα σκήπτρα του διασώστη της χώρας στον κ. Σαμαρά ο οποίος δυο χρόνια τώρα δίνει ρεσιτάλ ανευθυνότητας; Το έχουμε αξιολογήσει πολιτικά αυτό; Και πώς σκεφτόμαστε να διασφαλίσουμε τη συνοχή της Κοινοβουλευτικής Ομάδας για την οποία τόσα επαινετικά ακούστηκαν δυο μέρες στο βήμα;
Και τι σημαίνει για τη συνοχή της Κυβέρνησης και την πολυπόθητη επιτυχία της όταν, τουλάχιστον, δύο εν ενεργεία Υπουργοί έχουν εκδηλώσει ήδη την πρόθεση τους να είναι υποψήφιοι;
Είναι σοβαρά πολιτικά ερωτήματα, στα οποία δεν έχει δοθεί καμιά απάντηση. Θέλω να δηλώσω από το βήμα πως σ΄ αυτή τη διαδικασία θα συμβάλω με όλες μου τις δυνάμεις για να αποφύγουμε όλα αυτά τα ατυχήματα, ως μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου. Δεν πρόκειται να συμμετάσχω σε κανένα στρατό και σε χαρακώματα και προτιμώ όλη αυτή τη περίοδο να υλοποιήσω όσα με κόπο προσπάθησα εκεί όπου μου δώσανε αρμοδιότητα στη κυβέρνηση. Όχι για προσωπικούς λόγους, αλλά γιατί μεταξύ των άλλων έχουν δυο χαρακτηριστικά.
Πρώτον, αποτελούν μια πολύ μεγάλη παρέμβαση με Κεινσιανό χαρακτήρα που τόσο πολύ έλλειψε με τον απίστευτο μονεταρισμό που έτσι άκριτα έχουμε υιοθετήσει δυο χρόνια τώρα, και δεύτερον διότι προσπαθούν να αναδείξουν τις αξίες της αποκέντρωσης και της αυτοδιοίκησης που είναι θεμελιώδη υλικά για το σύγχρονο κράτος, γιατί εάν θέλουμε να μιλήσουμε για το κράτος θα έπρεπε απέναντί μας να βάλουμε πρώτα από όλα τον συγκεντρωτισμό. Αυτό είναι το διακύβευμα.