του HIV στα άτομα που κάνουν χρήση ουσιών στο κέντρο της Αθήνας και μετά την παύση της λειτουργίας του «Οδυσσέα» – του πρώτου χώρου που λειτούργησε πιλοτικά για κάποιο διάστημα (2013) με πρωτοβουλία της τότε Προέδρου του ΟΚΑΝΑ, καθ. Ψυχιατρικής κ. Μαλλιώρη – επιτέλους γίνεται πράξη μια πάγια διεκδίκηση των επαγγελματιών του πεδίου, της Κοινωνίας των Πολιτών, αλλά και της εμπλεκόμενης κοινότητας που έχει πληγεί από την απουσία τέτοιων δομών.

Σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε χθες παρουσία του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη, του Προέδρου του ΟΚΑΝΑ Αθανάσιου Θεοχάρη και του εκπροσώπου της Θετικής Φωνής, υπεύθυνου για ζητήματα Μείωσης Βλάβης, Μάριου Ατζέμη, τέθηκαν στο τραπέζι μια σειρά από επείγοντα ζητήματα σχετιζόμενα με την ασφαλέστερη χρήση ουσιών στη χώρα μας.

Από πλευράς μας, ευελπιστούμε τόσο στην εύρυθμη λειτουργία του χώρου όσο και στην πλήρη αξιοποίηση της πολυδιάστατης βοήθειας που δύναται να παρέχει στον πληθυσμό των πιο ευάλωτων ατόμων που κάνουν χρήση ουσιών.

Οι ΧΕΧ, όπως επισημαίνει το «Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία» (European Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction), παρέχουν ένα ασφαλές πλαίσιο για τη χρήση ουσιών σε συνθήκες υγιεινής υπό την επίβλεψη και τη δυνατότητα άμεσης παρέμβασης από εξειδικευμένο προσωπικό. Αποτελούν δομές μείωσης βλάβης, η χρησιμότητα και η αποτελεσματικότητα των οποίων έχει αποδειχθεί πολλαπλώς.

Οι ΧΕΧ λειτουργούν στην ουσία τους ως χώροι αποτροπής υπερδοσολογίας από οπιούχα και ως κέντρα πρόληψης μετάδοσης αιματομεταδιδόμενων λοιμώξεων, όπως ο HIV και οι ηπατίτιδες. Επίσης, συχνά αποτελούν πύλη διασύνδεσης ενός πολλαπλά αποκλεισμένου, βαρύτατα στιγματισμένου και περιθωριοποιημένου πληθυσμού με διάφορες υπηρεσίες που σε κάθε άλλη περίπτωση δεν θα ήταν προσβάσιμες σε αυτόν.

Από τη δική μας εμπειρία στο πεδίο, κάθε δομή, στρατηγική και πρακτική μείωσης βλάβης όχι μόνο σώζει ζωές, αλλά δύναται να αποτελέσει τη γέφυρα προς την επανένταξη και να διευκολύνει την πρόσβαση σε κάθε μορφής θεραπεία.

«Για να γίνουν όλα αυτά κάποιος πρέπει κατ’ αρχάς να παραμείνει ζωντανός. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα θρηνούμε θανάτους που θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί με απλούστατα μέσα. Κάθε θάνατος από υπερδοσολογία είναι μιά έκφανση της αποτυχίας των μέχρι τώρα πολιτικών για τα ναρκωτικά στη χώρα μας».

Αυτό επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ο υπεύθυνος μείωσης βλάβης της Θετικής Φωνης, Μάριος Ατζέμης, σε μια από κοινού ομιλία με τον Πρόεδρο του ΟΚΑΝΑ, κ. Αθανάσιο Θεοχάρη, στο πλαίσιο τoυ 2ου Ευρωπαϊκού Συμποσίου για τους Χώρους Ελεγχόμενης Χρήσης (2nd European Symposium of Drug Consumption Rooms) που διοργανώθηκε από το Pompidou Group του Συμβουλίου της Ευρώπης και έλαβε χώρα στις εγκαταστάσεις του τελευταίου στο Στρασβούργο την 1η Ιουλίου του περασμένου έτους.

Υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνεται η χρήση ουσιών στο κέντρο της Αθήνας. Αυτό αναμφισβήτητα αποτελεί ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση, πάντα με άξονα την κοινή και ενιαία στρατηγική που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για τα Ναρκωτικά και το κοινό Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης. Αν ακολουθηθούν με συνέπεια οι κατευθυντήριες της Κομισιόν και του Συμβουλίου της Ευρώπης, η χώρα μας δύναται να δει σημαντικότατες βελτιώσεις στις συνθήκες χρήσης και την ποιότητα της ζωής των ατόμων που κάνουν χρήση ουσιών, καθώς έχουν δείξει παραδείγματα πόλεων όπως η Λισαβόνα, η Ρώμη και το Άμστερνταμ όπου και εφαρμόστηκαν οι ευρωπαϊκές οδηγίες.

«Οι πολιτικές για τα ναρκωτικά δεν κρίνονται από τις προθέσεις αλλά από το αποτέλεσμα και η ύπαρξη τέτοιων χώρων φέρνει απτά, μετρήσιμα αποτελέσματα», καταλήγει ο Μάριος Ατζέμης.

Με βάση τα αιτήματα που θέσαμε στην Εθνική Επιτροπή για τα Ναρκωτικά, τα αιτήματα που προκύπτουν από το πεδίο και τις εξελίξεις σε αυτό αλλά και με βάση τα πάγια και διαχρονικά αιτήματα, η Θετική Φωνή διεκδικεί:

 - Άμεση υιοθέτηση του νέου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Ναρκωτικά από την επισταμένη διυπουργική επιτροπή
- Χώρους Eπιτηρούμενης Xρήσης σε κάθε περιοχή όπου παρατηρείται συγκέντρωση ατόμων που κάνουν χρήση υψηλού κινδύνου
- Προσέγγιση των βαλλόμενων πληθυσμών εκεί που βρίσκονται, με ενίσχυση των υπηρεσιών στο πεδίο (κρατικές, Κοινωνίας Των Πολιτών) αλλά και περαιτέρω ενίσχυση κάθε υπηρεσίας πρώτης γραμμής,  όπως π.χ. η διανομή αποστειρωμένου υλικού συνέργων χρήσης
- Διεύρυνση του νομοθετικού πλαισίου ώστε η ναλοξόνη – αντίδοτο στην υπερδοσολογία από οπιούχα – να περάσει στα χέρια των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών και στην άμεσα εμπλεκόμενη κοινότητα, στα άτομα που κάνουν χρήση και τα οικεία τους πρόσωπα, πρακτική που σε χώρες του εξωτερικού έχει αποτρέψει αναρίθμητους άδικους θανάτους
- Αξιολόγηση όλων των υπηρεσιών που απευθύνονται σε άτομα που κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών από τα ίδια
- Συμπερίληψη της άμεσα θιγόμενης κοινότητας στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των πολιτικών και των υπηρεσιών που επηρεάζουν άμεσα τη ζωή των μελών της
- Συμπερίληψη των ειδικών αναγκών των εμπλεκόμενων πληθυσμών (θέματα φύλου, ΛΟΑΤΚΙ+ συμπερίληψη, διερμηνεία και διαπολιτισμική προσέγγιση στον σχεδιασμό, τις υπηρεσίες των δομών απεξάρτησης)
- Διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ατόμων που κάνουν χρήση
- Ενίσχυση και στελέχωση των Μονάδων Ειδικών Λοιμώξεων και θέσπιση συνεργασίας τους με τις μονάδες υποκατάστασης αλλά και με αυτές των “στεγνών” προγραμμάτων
- Πλήρεις, κατάλληλες και δωρεάν πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας
- Δημιουργία υπηρεσιών μείωσης βλάβης για τους άτομα που κάνουν χρήση ουσιών που βρίσκονται στα σωφρονιστικά καταστήματα
- Εκπαίδευση των σωμάτων ασφαλείας και των επαγγελματιών υγείας
- Καταπολέμηση της αστεγίας και της επισφαλούς κατοικίας με την άμεση επαναλειτουργία κρατικών εργατικών κατοικιών και την περαιτέρω δημιουργία νέων δομών φιλοξενίας και στέγασης των ατόμων που κάνουν χρήση στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη
- Αναγνώριση και καταπολέμηση των παραγόντων που συντελούν στον περαιτέρω στιγματισμό, την περιθωριοποίηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό των ατόμων που κάνουν “προβληματική” χρήση ουσιών

Η χρήση, όπως και η εξάρτηση, είναι μια έκφανση της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης συμπεριφοράς και ύπαρξης, και βάσει των σύγχρονων θεωρήσεων, απόρροια περίπλοκου και δισεπίλυτου τραύματος. Πιο ωφέλιμη από την εθελοτυφλία είναι η αποδοχή αυτής της πραγματικότητας και η δημιουργία ενός πλαισίου υποστήριξης, σεβασμού και ασφάλειας που θα εξασφαλίσει τη διάσωση πολλών ζωών που υπό τις παρούσες συνθήκες χάνονται άδικα.