Επώδυνη δημοσιονομική εξυγίανση για δέκα μέχρι είκοσι χρόνια βλέπει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την Ελλάδα και άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Δεν γνωρίζουμε αν αυτή η πρόβλεψη ταιριάζει στην Ιρλανδία -η οποία είχε βασίσει πολλά στον χρηματοπιστωτικό τομέα που τώρα κατέρρευσε- αλλά για την Ελλάδα μάλλον ισχύει το «τόσα ξέρουν, τόσα λένε». Και αυτό, όχι γιατί οι μετά Χριστόν προβλέψεις αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς, αλλά επειδή έτσι λειτουργούν οι συνάξεις των οικονομολόγων, είτε βρίσκονται στο ΔΝΤ είτε σε κάποιο μπαρ των Βρυξελλών. Κοιτούν τα νούμερα και δεν βλέπουν τις οικονομίες.

Ας μην τους κακίσουμε. Aυτό είναι το μόνο που μπορούν να κάνουν. Για παράδειγμα, οι απεσταλμένοι της τριπλής οικονομικής επιτήρησης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ΔΝΤ) επισκέπτονται τα υπουργεία, κοιτούν τους λογαριασμούς, βλέπουν ένα τεράστιο κονδύλι π. χ. για τις μισθολογικές δαπάνες του Δημοσίου και μετά πάνε στα γραφεία τους και γράφουν συστάσεις του τύπου κόψτε από εδώ 10% και από κει 20%. Τις περισσότερες φορές έχουν δίκιο. Δεν χρειάζεται να είσαι απεσταλμένος του ΔΝΤ για να καταλάβεις ότι το ασφαλιστικό σύστημα καταρρέει ούτε απαιτείται Ph. D. για να διαπιστώσεις ότι όταν οι γυναίκες βγαίνουν στη σύνταξη 50 χρόνων και οι αστυνομικοί στα 48 δεν θα υπάρχουν λεφτά για συντάξεις. Δεν χρειάζεται καν να είσαι νεοφιλελεύθερος για να προτείνεις μέτρα για τον ΟΣΕ, ο οποίος έχει σωρεύσει έλλειμμα 9,4 δισ. ευρώ. Κοινή λογική χρειάζεται, η οποία επειδή είναι σπάνια στην Ελλάδα την εισάγουμε υπό την μορφή συστάσεων και πιέσεων από την Εσπερία.

Υπάρχουν όμως κάποια πράγματα που διαλανθάνουν της προσοχής των οικονομολόγων και δεν μπαίνουν στα οικονομετρικά μοντέλα των επιτηρητών. Είναι αυτά που εμείς ονομάζουμε «ελληνικές ιδιαιτερότητες» και αυτοί όχι απλώς αδυνατούν να τις κατανοήσουν, αλλά δεν μπορούν καν να τις δουν. Είναι σίγουρο ότι κανείς από εκείνους που την περασμένη εβδομάδα τριγυρνούσαν στα υπουργεία και ήλεγχαν λογαριασμούς θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι ξοδεύουμε μερικά εκατομμύρια τον χρόνο επειδή ξεχάστηκε μια μεραρχία στην Τρίπολη. Δεν περνάει από το μυαλό τους ότι τα πρατήρια δεν έχουν ταμειακές μηχανές επειδή η βενζίνη... εξαερώνεται.

Είναι προφανές ότι οι επιτηρητές λειτουργούν ως επί το πλείστον με δυτικά ορθολογικά κριτήρια. Φαντάζονται ότι η Ελλάδα είναι κάτι σαν την Ιρλανδία, μόνο που της ξέφυγαν κάποιοι λογαριασμοί, στο ασφαλιστικό ή στις δαπάνες του Δημοσίου. Και είναι φυσιολογικό: όπως μέχρι τώρα δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι κάποια χώρα μέλος της Ε. Ε. θα έστελνε πλαστά στοιχεία (όχι από ηθική σκοπιά, αλλά καθαρού συμφέροντος: το μακροχρόνιο κόστος μιας τέτοιας πράξης είναι απείρως μεγαλύτερο, από το βραχυχρόνιο όφελος), έτσι δεν μπορούν να φανταστούν ότι μια χώρα θα ξοδεύει κάθε χρόνο το 12% των προϋπολογισμών των πανεπιστημίων για να αποκαθιστά τις ζημιές των καταλήψεων, ενώ πολιτικοί και πανεπιστημιακοί θα συζητούν για τη φύση του ασύλου και τη χρησιμότητά του σε καιρούς δικτατορίας.

Εκεί όμως βρίσκεται και η μεγάλη ευκαιρία της χώρας να διαψεύσει τα μαύρα σενάρια. Σήμερα υπό την πίεση των αγορών δεν κόβουμε σπατάλες, κόβουμε δαπάνες. Αν καταφέρουμε να εξορθολογίσουμε έστω εν μέρει τη λειτουργία του κράτους -αν δηλαδή περικόψουμε εκείνες τις δαπάνες που οι επιτηρητές δεν μπορούν καν να φανταστούν ότι υπάρχουν- και αυτοί θα εκπλαγούν και εμείς θα πάμε καλύτερα.