Για να απαντήσουμε στο ερώτημα «θα τα καταφέρουμε ως χώρα να ξεπεράσουμε τη σημερινή κρίση;» πρέπει να έχουμε την απάντηση στο ερώτημα «πόσο και σε ποιες απόψεις του έχει αλλάξει ο κ. Παπανδρέου σε σχέση με τον περασμένο Οκτώβριο». Είναι σαφές πως ο σημερινός Παπανδρέου δεν έχει καμιά σχέση με τον «λεφτά υπάρχουν» αρχηγό της αντιπολίτευσης. Η δεινή πραγματικότητα και ο κίνδυνος μιας στάσης πληρωμών τον έχουν προσγειώσει, τον έχουν κάνει πολύ πιο ρεαλιστικό και στοχοπροσηλωμένο. Πριν από λίγους μήνες στενοί του επιτελείς υποστήριζαν πως προτιμά να παραιτηθεί παρά να εφαρμόσει ένα «νεοφιλελεύθερο» πρόγραμμα. Προφανώς η ανάγκη έχει βάλει στη γωνία τη «Σοσιαλιστική Διεθνή» και τα «πράσινα ομόλογα».
Ο κ. Παπανδρέου «δάγκωσε τη σφαίρα», όπως θα έλεγαν και οι Αγγλοσάξονες, και έλαβε τα μέτρα που ήταν προφανές ότι έπρεπε να πάρει το φθινόπωρο. Τώρα όμως υπάρχουν ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα, τα οποία κανείς πολιτικός αναλυτής δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα, εκτός αν πρόκειται για μοντέρνα Πυθία:
- Πόσο μεγάλη θα είναι η κοινωνική αναταραχή που είναι μαθηματικώς βέβαιο ότι θα ξεσπάσει στη χώρα, ειδικά όταν αρχίσει να γίνεται αισθητή η μείωση εισοδημάτων όλων; Ολοι οι ξένοι οικονομολόγοι και ειδικοί υποστηρίζουν πως σε όλες τις χώρες όπου υπήρξε βίαιη μεταβολή εισοδημάτων και συντάξεων σημειώθηκε κοινωνική έκρηξη. Από την έκτασή της και το αν θα λάβει διαστάσεις «Δεκεμβριανών» διαρκείας θα εξαρτηθούν πολλά.
- Πόσο θα αντέξει η συνοχή του ΠΑΣΟΚ; Ηδη οι αντιδράσεις είναι πολλές και το «λαϊκό» κομμάτι του κόμματος ετοιμάζεται να κάνει το δικό του αντάρτικο. Δυστυχώς στο Μέγαρο Μαξίμου δεν μοιάζει να βρίσκεται το γερό χέρι που θα συγκρατήσει τα πράγματα.
- Η ενότητα του ΠΑΣΟΚ κινδυνεύει να δοκιμαστεί έτι περαιτέρω όταν η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να προχωρήσει και σε διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, στα κλειστά επαγγέλματα κ. λπ. Δεν ξέρουμε αν και πόσο γρήγορα θα πάει σε αυτή την κατεύθυνση ο κ. Παπανδρέου. Ολοι οι ειδικοί τού επισημαίνουν πως είναι ο μόνος τρόπος να εισέλθουμε σε μια τροχιά ανάπτυξης που θα μας βγάλει από τη στασιμότητα. Τον στόχο αυτόν, όμως, δεν μπορεί να τον υπηρετήσει η αρμόδια υπουργός, εκτός αν και εκείνη αλλάξει λόγω της πίεσης της πραγματικότητας.
- Θα βρεθούν οι άνθρωποι, από τον γενικό διευθυντή έως τον υπουργό, που θα μπορέσουν να βάλουν τάξη στο χάος των δαπανών και της σπατάλης στον ευρύτερο δημόσιο τομέα; Θα εγκατασταθει ποτέ ένα σοβαρό σύστημα παρακολούθησης των δαπανών ή θα συνεχίσει το Γενικό Λογιστήριο να λειτουργεί με τριτοκοσμικό τρόπο; Θα τοποθετηθούν άνθρωποι στα νοσοκομεία που θα μπορούν να συγκρουσθούν με συμφέροντα, μαφίες κ. ά. για να μειώσουν τη ρεμούλα από το φάρμακο; Προς το παρόν, ελάχιστα στελέχη της σημερινής κυβέρνησης αναδεικνύονται αντάξια των περιστάσεων, προφανώς γιατί γαλουχήθηκαν με την αντίληψη πως ο πολιτικός σκορπάει, δεν κόβει κονδύλια.
Από τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, θα εξαρτηθει αν η χώρα θα μπει στον δρόμο της ανόρθωσης. Ο κ. Παπανδρέου δεν ήταν ποτέ ιδιαιτέρως καλός μάνατζερ. Τώρα όμως χρειάζεται, έστω υπό τον πρωθυπουργό, η καλύτερη ομάδα πολιτικού και οικονομικού μάνατζμεντ που είχε ποτέ η χώρα. Δεν είναι ώρα ούτε για συναισθηματικές επιλογές ούτε για πειράματα με νεοσσούς της πολιτικής. Το project της μείωσης του κράτους και της ανάπτυξης μέσω του ανοίγματος της αγοράς είναι απίστευτα περίπλοκο.
