Τη διακυβέρνηση τότε ασκούσε τό SDSM (Σοσιαλδημοκρατική Ένωση), όπως καί σήμερα. Τον Μάρτιο του 2005 κατατέθηκε η πρόταση Nimetz «Δημοκρατία της Μακεδονίας – Σκόπια» στην κυριλλική αλφάβητο, την οποία αποδέχτηκε η Αθήνα, ως βάση για διαπραγμάτευση και απέρριψαν τα Σκόπια, με το σκεπτικό ότι στην κυριλλική αλφάβητο η υπηκοότητα θά εκφερόταν «makedonski» καί όχι «macedonian». Η συζήτηση πού διεξαγόταν μεταξύ των διαπραγματευτών των δύο χωρών υπό τον ειδικό εκπρόσωπο των Η.Ε. ήταν η αναζήτηση αμοιβαία αποδεκτής ονομασίας για χρήση στα διεθνή fora, και σε περίπτωση επίτευξης συμφωνίας, έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Η.Ε., προς τις χώρες που την είχαν ήδη αναγνωρίσει διμερώς (117 περίπου τότε),να την αναγνωρίσουν με τη νέα ονομασία. Tον Ιούλιο του 2006 ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας ο Nikola Gruevski και τον Δεκέμβριο μετονόμασε τον κρατικό αερολιμένα των Σκοπίων σε «Μέγα Αλέξανδρο».
Στο θέμα βέβαια αυτό, υπήρξαμε οι πρώτοι διδάξαντες, όταν μετά τα συλλαλητήρια του 1992 μετονομάσαμε το αεροδρόμιο «Μίκρα» της Θεσσαλονίκης σε αεροδρόμιο «Μακεδονία». Με το κλίμα αυτό, φτάσαμε και στη Σύνοδο Κορυφής του Βουκουρεστίου το 2008, με έλλειψη συμφωνίας στο ονοματολογικό. Εκεί «χάθηκε η μπάλα», διότι για πολιτικούς λόγους (εσωτερική κατανάλωση) ισχυριστήκαμε ότι προβάλαμε veto στην είσοδο της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ, παραβιάζοντας την Ενδιάμεση Συμφωνία. Έτσι, χάσαμε και τη σε βάρος μας προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο τής Χάγης. Και κάπως έτσι οδηγηθήκαμε στο 2017 με αλλαγή πολιτικού σκηνικού στα Σκόπια και την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝ.ΕΛ. στα καθ’ ημάς. Δεν γνωρίζω αν η κυβέρνηση είχε εξαρχής δηλώσει τις προθέσεις της για συνταγματική αλλαγή του ονόματος, πάντως ξέρω πολύ καλά ότι όταν ανακοινώθηκε πως η διαπραγμάτευση θα οδηγούσε και σε συνταγματική αναθεώρηση, παραλίγο να τιναχθούν όλα στον αέρα.
Σε κάθε περίπτωση, το θέμα έκλεισε και οδηγηθήκαμε στην αναθεώρηση και συγκεκριμένων άρθρων. Με βάση τα όσα αναφέρθηκαν, το γεγονός της κατάργησης της χρήσης της συνταγματικής ονομασίας από τη «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», ακόμα και στο εσωτερικό της χώρας, όπως και η ισχύς της έναντι των διμερών αναγνωρίσεων (+/- 140), λίγους μήνες πριν θα φάνταζε σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Παρόλα αυτά, συνέβη. Όπως και η τροποποίηση των τεσσάρων άρθρων του Συντάγματος, που η ελληνική πλευρά θεωρούσε ότι υπέκρυπταν αλυτρωτισμό.
Η αναφορά στον «μακεδονικό λαό» και ο ισχυρισμός περί του αλυτρωτισμού που συνεπάγεται, διευκρινίζεται επαρκώς στο άρθρο 7 παρ. 3 της Συμφωνίας των Πρεσπών, οπότε μόνο σαν προπαγάνδα θεωρώ τις περί του αντιθέτου ιαχές, με δεδομένους τους ορισμούς της Μακεδονίας και των Μακεδόνων (άρθρο 7 παρ. 2 και 3), η δε ταυτότητα και η γλώσσα, όπως έχουν αναλυθεί, ουδέποτε υπήρξαν αντικείμενα της εντολής Nimetz. Εθνότητα δεν υπάρχει στις ρυθμίσεις της Συμφωνίας, διευκρινίζεται δε και στο σχετικό άρθρο, ότι η υπηκοότητα δεν προδικάζει την εθνότητα, η οποία έτσι ή αλλιώς αποτελεί αντικείμενο αυτοπροσδιορισμού και δεν μπορεί να ρυθμιστεί από διεθνείς συμφωνίες ή νομικά κείμενα.
Με τα προαναφερθέντα επιθυμώ να υπογραμμίσω τα εξής:
1. Το σκηνικό άλλαξε, και μάλλον «βίαια», για την πΓΔΜ.
2. Η ελληνική ανάγνωση για το όνομα της γειτονικής χώρας ήταν και είναι περιχαρακωμένη από τον μύθο της ελληνικότητας του συνόλου της μακεδονικής επικράτειας, εξ ου και το σύνθημα «η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική». Ό,τι δεν είναι δικό μας δεν δικαιούται να φέρει αυτό το όνομα.
3. Κύκλοι της Βόρειας Ελλάδας, επιχειρηματίες και έμποροι, ανησυχούν για την αποκλειστικότητα των εμπορικών ονομασιών, σημάτων και επωνυμιών (άρθρο 1 παρ. Θ΄).
4. Το ελληνικό «βαθύ κράτος», ας μου επιτραπεί η έκφραση, διαφωνεί με την αναθεώρηση των σχολικών εγχειριδίων (άρθρο 8)
Συνοψίζοντας, από το 1993 και μετά, ουδεμία ελληνική κυβέρνηση επιθυμούσε λύση εδώ και τώρα στο ονοματολογικό, λόγω του πολιτικού κόστους που συνεπάγεται και το οποίο βιώνουμε, πλέον, καθημερινά. Δυστυχώς, τα μεγάλα κόμματα καλλιέργησαν δυσανάλογες προσδοκίες ή συμμορφώθηκαν προς αυτές, δεν στάθηκαν απέναντι με υπεύθυνο λόγο. Το γεγονός ότι πρόκειται για μικρό κράτος είχε σαν αποτέλεσμα την οιονεί ρατσιστική αντιμετώπισή τους εκ μέρους μας, με τη γνωστή κατάληξη: «για ποιο λόγο να βιαστούμε, το πρόβλημα είναι δικό τους». Κάποτε, όμως, κατέστη σαφές: το θέμα δεν είναι διμερές αλλά διεθνές… και προχωρήσαμε. Ελπίζουμε να σταματήσουμε να είμαστε οι αποσυνάγωγοι και να γίνουμε μέρος τής λύσης.
* Η Ντόρα Γροσομανίδου είναι πρ. πρέσβης και επικεφαλής του Γραφείου Συνδέσμου στα Σκόπια από το 2005 έως το 2007