Αρχικά ο κανόνας είναι ότι δεν επιτρέπεται κανείς να ηχογραφεί τον άλλον χωρίς τη συγκατάθεσή του. Το άρθρο 370Α παρ. 2' εδ. β' του Ποινικού Κώδικα τιμωρεί όποιον αποτυπώνει σε υλικό φορέα το περιεχόμενο της συνομιλίας του με άλλον χωρίς τη ρητή συναίνεση του τελευταίου με κάθειρξη μέχρι 10 ετών. Με την ίδια ποινή τιμωρείται και όποιος κάνει χρήση της πληροφορίας που έχει αποτυπωθεί. Το αδίκημα έγινε κακούργημα το 2008, μετά από το σκάνδαλο Vodafone και την παρακολούθηση αξιωματούχων: η κυβέρνηση έφτιαξε μια επιτροπή σοφών, η οποία εισηγήθηκε μεταξύ άλλων την κακουργηματοποίηση της παραβίασης του απορρήτου.
Επιπλέον, έχουμε από τις 25.5.2018 σε ισχύ και τον GDPR (Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων), ο οποίος εκτός από την συγκατάθεση επιτρέπει την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων και για μια σειρά από άλλους λόγους. Οι δημοσιογράφοι π.χ. υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να δημοσιοποιούν προσωπικά δεδομένα που έχουν συλλέξει χωρίς την συγκατάθεση των υποκειμένων των δεδομένων, δυνάμει του άρθρου 6 παρ. 1 περίπτωση στ: "η επεξεργασία είναι απαραίτητη για τους σκοπούς των έννομων συμφερόντων που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή τρίτος, εκτός εάν έναντι των συμφερόντων αυτών υπερισχύει το συμφέρον ή τα θεμελιώδη δικαιώματα και οι ελευθερίες του υποκειμένου των δεδομένων που επιβάλλουν την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ιδίως εάν το υποκείμενο των δεδομένων είναι παιδί." Συνεπώς, για να χρησιμοποιήσει παράνομη ηχογράφηση ο δημοσιογράφος πρέπει να μπορεί να αποδείξει ως υπεύθυνος επεξεργασίας ότι η δημοσιοποίηση είναι απαραίτητη για το έννομο συμφέρον της πληροφόρησης της κοινής γνώμης για ένα θέμα δημόσιου ενδιαφέροντος. Το όριο που θέτει ο GDPR είναι οι περιπτώσεις που θίγονται τα έννομα συμφέροντα ή τα θεμελιώδη δικαιώματα ή ελευθερίες των προσώπων που αφορούν τα δεδομένα.
Για να επιλυθεί το δυσχερές αυτό νομικό θέμα, αναγκαστικά πρέπει να γίνει η στάθμιση ανάμεσα σε δύο θεμελιώδη έννομα αγαθά: αφενός στο δικαίωμα της πληροφόρησης του κοινού (ελευθερία της έκφρασης) κι αφενός στο δικαίωμα τήρησης του απορρήτου των επικοινωνιών (σεβασμός της ιδιωτικής ζωής). Τα κριτήρια έχουν τεθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και είναι:
(α) εάν το πρόσωπο στο οποίο αφορούν οι πληροφορίες που έχουν καταγραφεί χωρίς τη συγκατάθεσή του απασχολεί την δημόσια ζωή (public figure)
(β) εάν το περιεχόμενο της συνομιλίας αφορά ένα δημοσίου ενδιαφέροντος ζήτημα και η δημοσιοποίησή του συμβάλλει στην διεξαγωγή ενός δημόσιου διαλόγου γι' αυτό το ζήτημα (public debate)
(γ) εάν υπήρχαν άλλοι τρόποι να ενημερωθεί η κοινή γνώμη για αυτό το ζήτημα χωρίς την παραβίαση του απορρήτου (αρχή τη αναλογικότητας).
Aν ελλείπει ένα από τα 3 κριτήρια, τότε υφίσταται παραβίαση της ιδιωτικής ζωής ακόμα κι αν το πρόσωπο είναι δημόσιο και συνεπώς ισχύουν τα ανωτέρω για την έλλειψη συγκατάθεσής του.
*ο κ. Βασίλης Σωτηρόπουλος είναι Νομικός και Περιφερειακός Συμπαραστάτης του Πολίτη και της Επιχείρησης στην Περιφερεια Αττικης (Athens-Attica Region)
πηγή: fb