Ποιόν θα βρει;, σκέφτομαι. Ποιός θα τον ακούσει; Εκτός απ' τους αγρότες, και μερικούς που επιλέγουν να ζουν, και όχι να φυτοζωούν, η υπόλοιπη Ελλάδα -αν δεν είναι στην παραλία- θα βρίσκεται πάλι στο ψυγείο. Μια χώρα παγωμένη, κατεψυγμένη, μετά από τόσες ώρες έκθεσης στο ψύχος. Στο τεχνητό ψύχος. Και μπορεί να μην ξέρω ποιός είναι αυτός που εφηύρε τον τεχνητό κλιματισμό. Στοιχηματίζω, όμως, πως δεν θα είχε ιδέα περί του τί επρόκειτο να παραδώσει στην ανθρωπότητα του μέλλοντος. Η γιαγιά μου λέει ότι ο γιατρός της είπε να κάθεται μέσα, με το κλιματιστικό μονίμως αναμμένο. Ειδάλλως; Θα πεθάνω, λέει, αν βγω έξω. Έτσι μου είπε ο γιατρός, λέει. Κι ας φυσάει ένα δροσερό αεράκι, αργά το βράδυ. Το κλιματιστικό της γιαγιάς μου συνεχίζει να καίει. Καίει. Έχει σημασία αυτή η λέξη. Βέβαια, το βράδυ δεν το σβήνει, όχι γιατί έχει ζέστη, αλλά γιατί φοβάται να κοιμηθεί με ανοιχτό παράθυρο. Κι ας μένει σε χωριό. Στην τηλεόραση κλέβουν και σκοτώνουν. Και η γιαγιά μου έχει μπερδέψει την ζωή της με την ζωή των άλλων. Όχι πως δεν υπάρχει εγκληματικότητα, αλλά δεν είναι νέο φαινόμενο, ούτε καν ο κανόνας της καθημερινής μας ζωής (κι ας είναι ο κανόνας της πολιτικής μας ζωής). Και η γιαγιά μου το ξέρει αυτό, γιατί είναι παιδί του πολέμου. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, στα χωριά, οι άνθρωποι κοιμόντουσαν στις αυλές. Για συναγερμό, ούτε να το συζητήσουμε. Και τί ακριβώς να μας κλέψουν; Δεν ξέρω τί άλλαξε, τί μεσολάβησε, από το 2000 ας πούμε, και έγιναν όλοι ανίκανοι να ζήσουν χωρίς κλιματισμό και συναγερμό. Ξέρω τί άλλαξε, φυσικά, αλλά δεν ξέρω τί στο διάολο έκανε τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι αξίζουν περισσότερα, χωρίς ν' αλλάξουν αυτοί οι ίδιοι, πρώτα. Μιλάμε για τους ίδιους ανθρώπους. Είναι η ίδια γενιά που τα πράττει αυτά. Όχι ότι οι επόμενες είναι καλύτερες. Λίγη κίνηση το πρωί, νωρίς, και μετά βλέπεις τις σκιές τους στο σκοτάδι. Πέφτει η δροσιά· να και οι Έλληνες, που ξεχύνονται σαν τα κοτόπουλα. Πίσω στο σπίτι, όμως, το κλιματιστικό συνεχίζει να καίει. Ποιός ο λόγος να το σβήσεις; Αφού μπορείς να το πληρώσεις. Άλλαξε το κλίμα, λένε κάποιοι. Από μόνο του άλλαξε;, ρωτάω. Φταίμε κι εμείς, αποκρίνονται μερικοί. Και μιας και το κατάλαβες, σκέψου το ενδεχόμενο να ζήσεις με 1, και όχι με 3 κλιματιστικά, να το χρησιμοποιείς 12, και όχι 24 ώρες, να το καις στους 25, και όχι στους 15 βαθμούς (αυτήν την στιγμή που γράφω το έχω στους 26, ενώ έξω έχει 41· ήδη, μιλάμε για απόκλιση 15 βαθμών). Και ν' ανοίγεις τα παράθυρα· ο εγκέφαλος χρειάζεται οξυγόνωση. Να πας 500 μέτρα πιο 'κεί, ως το περίπτερο ή την εκκλησία, με τα πόδια και όχι με το αυτοκίνητο. Οι άνθρωποι, κάποτε, διέσχιζαν ολόκληρες ηπείρους, περπατώντας. Ακόμα και μέχρι την δεκαετία του 1950, οι άνθρωποι πήγαιναν απ' το χωριό τους στην πιο κοντινή πόλη, εμπιστευόμενοι τις δυνάμεις τους. Δεν είχαν «καλή ζωή», αλλά ήξεραν να σέβονται την φύση. Δεν μπάζωναν τους χειμάρρους και τα ποτάμια, για να περιμένεις εσύ να κατακλέψεις τους τουρίστες (ανεξαρτήτως εθνικότητας). Έργα έκαναν, και τότε, αλλά προς όφελος της κοινότητας. Εσύ, που δεν βγαίνεις ούτε το πεζοδρόμιο που είναι μπροστά απ' το σπίτι σου να καθαρίσεις, γιατί λες ότι είναι ευθύνη του Δήμου, εσύ είσαι αυτός που ο ίδιος ή το παιδί σου δουλεύετε στον Δήμο, ή σε κάποια άλλη δημόσια ή δημοτική υπηρεσία, και αφήνετε το κλιματιστικό του γραφείου σας να καίει όλο το Σαββατοκύριακο, για να το βρείτε την Δευτέρα ψυγείο. Και αυτό συμβαίνει. Δεν είναι εικασία. Εικασία είναι να πιστεύεις ότι αξίζεις κάτι καλύτερο, εις βάρος των άλλων, ή του ίδιου του περιβάλλοντος. Κι όταν πιστεύεις ότι αξίζεις κάτι, επειδή απλώς μπορείς να το αποκτήσεις, τότε και η εικασία αποδεικνύεται πλάνη, και το κλιματιστικό έχει κάνει πολύ μεγαλύτετο κακό, απ' αυτό που αρχικώς υπέθετα. Και η ανιψιά μου έχει μάθει να ζει μ' αυτό ακριβώς το κακό παράδειγμα. Είναι 1,5 χρονών, κι ενώ δεν μπορεί ακόμα ούτε το όνομά της να σου πει, παρ’ όλα αυτά, όταν το κλιματιστικό είναι σβηστό, σου το δείχνει με το δάχτυλο, και επιμένει να το ανάψεις. Πώς να της εξηγήσω ότι αυτό το άσπρο κουτί, που βλέπει και μου δείχνει με το δάχτυλό της, δεν είναι όλη η πραγματικότητα. Είναι το μέρος μιας συσκευής που αποτελείται και από ένα δεύτερο άσπρο κουτί, το οποίο όμως βρίσκεται στην εξωτερική πλευρά του σπιτιού μας. Αυτό το κουτί φλέγεται, για να βουτάμε εμείς την αλαζονεία μας στο ψυγείο της «καλής ζωής».